Stemmingen

Question 1

Wat verstaan we onder stemmingen?

Answer 1

De wijze waarop de verdelingen van de tonen binnen een octaaf plaatsvindt

Question 2

Wat is het probleem van stemmingen?

Answer 2

Dat zuivere kwinten en zuivere tertsen niet verenigbaar zijn. Wanneer we vier reine kwinten op elkaar stapelen is de hoogste toon niet even zuiver aan dezelfde toon gestapeld op tertsen

Question 3

Wat is een syntonische komma?

Answer 3

Het verschil tussen de toon gestapeld op de terts of op de kwint

Question 4

Ongetempereerd?

Answer 4

Een systeem waarin men kiest voor óf zuivere kwinten óf zuivere tertsen

Question 5

Getempereerd?

Answer 5

Een systeem waarin zowel de kwinten als tertsen onzuiver worden gemaakt, zodat het in onze oren zuiver klinkt

Question 6

Ongelijkzwevende stemming?

Answer 6

De onzuiverheid zo verdelen dat je in vaak voorkomende toonsoorten zuiver kan spelen en in de minder gebruikte minder zuiver

Question 7

Gelijkzwevende stemming?

Answer 7

Als de onzuiverheid over de twaalf tonen binnen een toonladder gelijk verdeeld worden, zodat alle toonsoorten even onzuiver zijn, spreken we van gelijkzwevende stemming.

Question 8

Geef de meest gebruikte stemming per periode (globaal)

Answer 8

Ongetempeerde stemmingen van 1500 (stemming volgens Pythagoras) tot 1680 (middentoonstemming).
Getempeerde stemmingen van 1680 (ongelijkzwevende stemmingen) tot heden (gelijkzwevende stemming)

Question 9

Wat zijn kenmerken van de stemming volgens Pythagoras?

Answer 9

Tot 1500.
Hij ontdekte op de monochord de verhoudingen van de intervallen.
Ook ontdekte hij dat de diatonische halve noot niet gelijk is aan de chromatisch halve noot.
Als je twaalf kwinten opstapelt en de frequentie berekent en hetzelfde doet voor zeven octaven, kom je op lagere toon uit. Kwinten zijn hoger dan octaven. Dit is de pythagoreische komma.
Cis is hoger dan Des in deze stemming.
Deze stemming werkt perfect voor eenstemmige muziek en middeleeuwse meerstemmigheid, waarbij alleen gebruik gemaakt werd van het octaaf en de kwint.

Question 10

Waar kwam behoefte aan in de overgangsperiode (1500-1600)?

Answer 10

Aan zuivere tertsen

Question 11

Wie beschreef de middentoonstemming en wanneer?

Answer 11

Pietro Aron in 1523

Question 12

Wat is kenmerkend voor de middentoonstemming?

Answer 12

Het kiezen voor de zuivere terts. Alle kwinten worden 1/4 syntonische komma te laag gestemd, waardoor de tertsen zuiver uitkomen.

Question 13

Wat is het probleem met de middentoonstemming?

Answer 13

Niet alle gestapelde kwinten kunnen 1/4 te laag worden gestemd, omdat er dan bovenaan een probleem ontstaat. Om dan weer op de begintoon uit te komen stemt men de es-gis (‘‘kwint’’ want is geen es-as) te groot. Dit wordt de wolfskwint genoemd.
Verder kan er niet worden geënharmoniseerd.

Question 14

Wat is de wolfskwint?

Answer 14

Om dan weer op de begintoon uit te komen stemt men de gis-es (‘‘kwint’’) te groot.

Question 15

Van wanneer tot wanneer was de ongelijkzwevende stemming?

Answer 15

1680-1810

Question 16

Waarom ontstonden de ongelijkzwevende stemmingen?

Answer 16

Omdat men inzag dat de middentoonstemming te beperkt was. Men wilde in zoveel mogelijk toonsoorten kunnen spelen en dat vereiste een bredere scala aan ‘‘zuivere’’ toonsoorten

Question 17

Wie kwam met een oplossing voor het middentoonprobleem?

Answer 17

Andreas Werckmeister. Hij had een ongelijkzwevende getempereerde stemming, die ook wel de wohltemperierte stemming werd genoemd.

Question 18

Wanneer kwam de gelijkzwevende stemming?

Answer 18

1810-heden

Question 19

Waarom ontstond de gelijkzwevende stemming?

Answer 19

Omdat de behoefte ontstond om makkelijk te kunnen moduleren en eigenlijk in alle toonsoorten ‘‘zuiver’’ te kunnen spelen en te enharmoniseren.