Starożytny Rzym Flashcards

1
Q

Data założenia Rzymu

A

753 rok p.n.e.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Cechy kultury Etrusków

A
Politeizm
Wróżbiarstwo (auspicja - z lotu ptaka; haruspicja - z wątroby)
Miasta - państwa
Mosty i łuki
Zgromadzenia
Królowie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Ostatni 3 królowie Etruscy

A

Tarkwiniusz Stary
Serwiusz Tuliusz
Tarkwiniusz Pyszny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Legenda powstania Rzymu

A

Romulus zabija Remusa
Nazwa miasta po Romulusie
Rzymianie potomkami Eneasza
Wilczyca kapitolińska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

W jakich latach w Rzymie panowała monarchia ?

A

753 -509 p.n.e.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

W jakich latach w Rzymie panowała republika ?

A

509 - 31/27 p.n.e.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Rozwinięcie i tłumaczenie skrótu SPQR

A

Senatus Populusque Romanus - Senat i lud rzymski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Główne 2 zasady republiki

A

Kolegialność - conajmniej 2 osoby sprawują urząd

Jednooczność - tylko 1 rok

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Urzędnicy Republiki Rzymskiej + charakterystyka

A

Dyktator (1) - obejmuje władzę w czasie zagrożenia na 6 miesięcy; Sulla - najbrutalniejszy, nie chciał oddać władzy, krwawo prześladował opozycję
Konsulowie (2) - stoją na czele wojska (mają wierne legiony, wynagradzają legionistów łupami, Cezar zrobił zamach stanu), mieli veto względem swoich decyzji
Pretorzy (8) - administrowali rzymskie prawo, mogli zostać zarządcami prowincji, zastępcy konsulów
Cenzor (6) - wybierani co 5 lat na 1,5 roku, spisywali liczbę ludności, ilość majątku, listy senatorów, mają prawo skreślić senatora z listy
Edylowie (16) - zaopatrzenie miasta, organizacja imprez religijnych, budowa dróg
Kwestorzy (20) - finanse, zbieranie podatków
Trybuni (10) - reprezentują plebejuszy, pojawiają się w V w.p.n.e., mają prawo veta wobec ustaw senatu, mają nietykalność osobistą

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Liktorzy

A

Mają rózgi (fasces)

chodzili po mieście (rózga - praworządność)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Nazwa gwardii cesarskiej

A

Pretorianie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Podział społeczny za czasów Republiki Rzymskiej

A

Patrycjusze - bogaci, mają prawa
Plebejusze - biedni, nie mają praw, mają prawa polityczne w V w.p.n.e.
Wolni
Niewolnicy - z podbojów i za długi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Prawo XII tablic - kiedy, gdzie, co to

A

449 p.n.e.
Rzym
Prawo spisane i wywieszone w miejscach publicznych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Nobilitas

A

IV/III wiek p.n.e.
Nowa warstwa społeczna
Patrycjusze + plebejusze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Vea victis - kto to powiedział, kiedy

A

Biada zwyciężonym
390 p.n.e.
Galowie wkraczając do Rzymu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

.

A

.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Koniec podboju Półwyspu Apenińskiego przez Rzym - kiedy, jak

A

264 p.n.e.

Rzym podbija Tarent (ostatnią grecką kolonię)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Auxilia

A

Nazwa wojsk sprzymierzonych Rzymowi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Nazwa formacji zbrojnej i taktyki Rzymu

A

Legion

Taktyka żółwia (bronią się od góry i przodu)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

I wojna punicka - przyczyna, kiedy, kto, przebieg

A

Przyczyna:
Rzym chce podbić Sycylię, która jest własnością Kartaginy

Kartagina vs. Rzym
264-241 p.n.e.
260 p.n.e. bitwa pod Mylae (morsko-lądowa)

Skutek:
Rzym zdobywa Sycylię i hegemonię nad Morzem Śródziemnym

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

II wojna punicka - kiedy, kto, przebieg

A

218-201 p.n.e.
Kartagina+Galia vs. Rzym

216 p.n.e. bitwa pod Kannami (Kartagina wygrywa)
Hannibal dowodzi
210 p.n.e. Scypion przypływa na statkach do Kartaginy (Wojsk nie ma bo są w Afryce Północnej)
202 p.n.e. bitwa pod Zamą (Rzym wygrywa)

Skutek:
Kartagina traci kolonie, prestiż

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

III wojna punicka - kiedy, kto, przebieg

A

149-146 p.n.e.
Rzym wygrywa
Skutek: kompletne zniszczenie Kartaginy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Kto rządzi w prowincjach rzymskich ?

A

Namiestnicy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Przyczyny upadku republiki

A

Decentralizacja władzy - bo Rzym ma prowincje, coraz większa władza namiestników, uniezależnienie od władzy w Rzymie (np. Triumwirat)
Namiestnicy dają pieniądze legionom -> namiestnicy gwarantem bogactwa dla legionów
Popularzy a Optymaci (utrzymanie władzy arystokracji a reformy gospodarcze)
Napływ niewolników -> z wojen i za długi
Chłop jak staje się niewolnikiem to nie ma obowiązku BYĆ W WOJSKU
Jedynym ośrodkiem władzy miał zostać Rzym, ale niemożliwe, bo państwo się za bardzo rozrasta
Trudność komunikacyjna
Powstanie Spartakusa -> słabość armii + za dużo niewolników (zdyscyplinowani i lepiej wyszkoleni)
Kryzys gospodarczy wpływa na kryzys polityczny (sprowadzanie do Rzymu produktów z prowincji)
Hipokryzja zasad republiki
Nadużycie uprawnień dyktatora - Sulla (I w.p.n.e.)
Niższe warstwy społeczne nie czują związku z republiką (nie widzą w tym korzyści dla siebie)
Nie przeprowadzenie reformy rolnej
Republika w praktyce okazała się oligarchią
Walka na różnych frontach

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Nazwa biedoty miejskiej w Rzymie

A

Proletariusze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Ekwici

A

Bogaci obywatele dzięki wojnie lub handlowi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Optymaci a Popularzy

A

Optymaci (Pompejusz) - popierają senat

Popularzy (Cezar) - chcą reform

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Próby reform braci Grakchów

A

133p.n.e. i 123p.n.e.

Cel: zmniejszenie ilości buntów społecznych i zwiększenie wojska

Reforma agrarna
250ha max majątku arystokracji, a resztę dać małorolnym chłopom i niewolnikom
Jak mają ziemię muszą walczyć w wojsku

Tyberiusz zabity
Gajusz próbował i też umarł

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Reforma wojskowa Gajusza Mariusza

A

Reforma wojskowa
Wojsko zawodowe
Utrzymywane przez republikę
Skutek: legiony są bardziej lojalne namiestnikom i konsulom niż republice; konsulowie chcą zostać dyktatorami

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Powstani Spartakusa

A

73-71 p.n.e.
Powstanie gladiatorów
Marek Krassus pokonuje powstańców
Powstańcy ukrzyżowani żywcem na drodze via Appia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Pierwszy triumvirat

A

60 p.n.e.
Gajusz Juliusz Cezar
Gnejusz Pompejusz
Marek Krassus

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Bitwa pod Alezją - kto, kiedy

A

52 p.n.e.
Rzym + Galia
Finalne podbicie Galii

33
Q

“Vendi, vidi, vici” - kto i kiedy to powiedział ?

A

52 p.n.e.

Juliusz Cezar jak podbił Galię

34
Q

“Alea iacta est” - kto i kiedy to powiedział ?

A
49 p.n.e.
Juliusz Cezar 
Przechodząc przez Rubikon
Bitwa pod Rubikonem
Pompejusz+Senat vs. Cezar
35
Q

Bitwa pod Farsalos - kiedy, kto

A

48 p.n.e.
Cezar vs. Pompejusz
Cezar wygrywa

36
Q

Kiedy Cezar umiera

A

44 p.n.e.
Idy Marcowe
Brutus i Kasjusz

37
Q

Imię dziecka Kleopatry i Cezara

A

Cezarion

38
Q

Drugi triumwirat

A

43 p.n.e.
Marek Antoniusz
Oktawian August
Marek Lepidus

39
Q

Bitwa pod Filippi - kiedy, kto

A

42 p.n.e.

Triumwirat pokonuje Brutusa i Kasjusza

40
Q

Bitwa pod Akcjum - kiedy, kto

A

31 p.n.e.

Marek Antoniusz + Kleopatra vs. Octavian August + Senat

41
Q

Komedia republiki

A

Utrzymanie urzędów republikańskich, a tak na prawdę cała władza w rękach Oktawiana Augusta

42
Q

Primus inter pares - kto, jaki ustrój

A

Oktawian August

Pryncypat

43
Q

Uprawnienia Oktawiana Augusta

A
  • uprawnienia cenzorskie
  • sprawował nadzór nad armią i prowincjam (ograniczenie władzy namiestników i lojalność legionów)
  • przejęcie uprawnie trybuna ludowego (immunitet i veto)
  • jako pontifex maximus sprawował nadzór nad kultami
  • miał prawo zwoływania posiedza senatu
44
Q

Reformy Oktawiana Augusta

A

Podział prowincji na senatorskie i cesarskie
Powołanie gwardii pretorianów
Kohort miejskie - policja
Likwidacja kultów związanych z magią i atrologią
Kult cesarza
Pax Romana (Klaudiusz i OA łamią go)

45
Q

Władcy dynastii Julijsko-Klaudyjskiej po kolei + opis

A

Oktawian August
Tyberiusz - adoptowany syn OA, spokojna polityka zewnętrzna, rozwój wewnętrzny
Kaligula - szalony, zabity przez pretorianów
Klaudiusz - podbił Brytanię (43n.e.), Mauretanię i Trację
Naron - spalił Rzym i obwinił chrześcijan

46
Q

Tytuły Oktawiana Augusta

A

Pontifex maximus - najwyższy kapłan Octavian August
Divi filius - syn boskiego (OA synem Cezara)
Pater patriae - ojciec ojczyzny (podkreślenie pozycji w państwie)

47
Q

Rok czterech cesarzy - co to, kiedy

A

69 n.e.

Walki wojskowych o władzę wygrane przez Wespazjana

48
Q

Dynastia Flawiuszy - kto, kiedy, opis

A

69-96 n.e.
Wespazjan - opodatkował toalety
Tytus - stłumił bunt w Judei (70) i zdobył Jerozolimę (ostateczne zburzenie świątyni Jerozolimskiej); łuk Tytusa
Domicjan - wojny z Dakami (dowódca: Decebal); przegrana Rzymu (89)

49
Q

Dynastia Antoninów - kto, opis

A

96-192
“5 dobrych cesarzy”
Nerwa
Trajan - wojny z Dakami (wygrana Rzymu -> Dacja prowincją) i Partami (nowe prowincje: Armenia, Mezopotamia i Asyria) , optimus princeps
Hadrian - wycofał się z Partii, limesy, wał Hadriana, broda, reforma podatkowa
Antoniusz Pius
Marek Aureliusz -prześladowania chrześcijan, klęski żywiołowe, najazdy Partów i Germanów
Kommodus

50
Q

Odenatus - kto to, co zrobił

A

Król Palmyry
Uratował Rzymian przed Persami
Jego żona to Septimia Zinobia
Chciała, żeby ich syn był władcą Rzymu

51
Q

Kiedy i przez kogo został zniszczona Palmyra ?

A

272

przez Aureliana

52
Q

Kto i kiedy dał obywatelstwo wszystkim wolnym mieszkańcom Imperium Rzymskiego ?

A

212

Karakalla

53
Q

Dominat - kto, kiedy, na czym polega

A
III wiek 
Dioklecjan
Mała rola senatu
Pan i władca 
Cesarz panem absolutnym
Władca ma dużą władzę
Tetrarchia
Centralizacja i absolutyzacja rządów
54
Q

Tetrarchia

A

Podział imperium na 2 części
August - wyższy
Cezar - niższy
Po 20 latach August przekazuje władzę Cezarowi

55
Q

Wergiliusz

A

“Eneida”

56
Q

“O wojnie domowej”

“O wojnie galijskiej”

A

Cezar

57
Q

Tacyt

A

“Roczniki”

58
Q

Cesarz-filozof - kto to

A

Marek Aureliusz

59
Q

Rzymska architektura - przykłady, cechy

A

Łuki, kopuły, sklepienia

Koloseum, Panteon, Forum Romanum, Śwątynia Westy, Akwedukty

60
Q

Trójca kapitolińska

A

Jowisz (Zeus) , Junona (Atena), Minerwa (Hera)

61
Q

Westalki i Westa

A

Westa - bogini ogniska domowego

Westalki - Rzymskie kapłanki

62
Q

Kiedy urodził się i umarł Jezus ?

A

7-6 p.n.e.

30 n.e.

63
Q

św. Paweł

A

Upowszechnił chrześcijaństwo wśród innych ludów

64
Q

Gnostycyzm

A

Połączenie chrześcijaństwa z elementami religii i filozofii greckiej

65
Q

Apokryfy

A

Księgi nieuznane za autentyczne i święte

66
Q

Dlaczego chrześcijanie byli prześladowani w Rzymie ?

A

Mieli swojego jednego boga, inną hierarchię i prawa

Wzrasta popularność

67
Q

Pożar Rzymu - kiedy, kto, na kogo zrzucono winę

A

64
Neron
Za winnych uznani chrześcijanie

68
Q

Edykt Mediolański - kiedy, kto, treść

A

313
Konstantyn Wielki
Chrześcijaństwo religią tolerowaną

69
Q

Sobór nicejski - kiedy, co to

A

325 n.e.
przyjęcie głównych zasad chrześcijaństwa
jednolitość religijna chrześcijan

70
Q

Kiedy i przez kogo chrześcijaństwo zostało uznane za religię panującą ?

A

392

Teodozjusz Wielki

71
Q

Symbole pierwszych chrześcijan

A

Chrystogram

Ryba

72
Q

Wewnętrzne przyczyny upadku Imperium Rzymskiego

A

Napływ niewolników (niewola za długi i wojenni)
Pogorszenie warunków wolnych chłopów (nie mogą na niej pracować, bo biorą udział w wojnach, odsprzedają majątki arystokraci, stają się służbą arystokracji)
Ruina gospodarcza: legiony niszczą zboże, pola po walce są zdewastowane
Wysokie podatki na armię
Przywiązanie chłopów do ziemi i zakaz przemieszczania się (unikanie płacenia podatków)
Częste zmiany władców, decentralizacja władzy, rosnąca rola pretorianów, słabość władzy cesarskiej, brak kontroli nad legionami, BRAK REFORMY GOSPODARCZEJ

73
Q

Kolon

A

Wolny chłop pracujący w latyfundiach

74
Q

Willa a latyfundium

A

Latyfundium - wielki majątek ziemski, niewolnicy i kolonowie uprawiali tam ziemię
Willa - mniejsza od latyfundium

75
Q

Podział miejski w Rzymie

A

Honestiores - warstwa wyższa, urzędnicy i bogatsi

Humiliores - biedni, nie mają władzy politycznej

76
Q

Kto i kiedy podzielił Cesarstwo Rzymskie ?

A

395

Teodozjusz Wielki

77
Q

Zewnętrzne przyczyny upadku Imperium Rzymskiego

A

Problemy: Persowie - Wschód; Germanowie - Zachód -> większe podatki
Nie ma systemu stanowego na wschodzie w średniowieczu
WIELKA WĘDRÓWKA LUDÓW -> upadek zachodniej części
Wizygoci (Bałkany -> Hiszpania)
378 A.D. - bitwa pod Adrianopolem (Rzym przegrywa) -> Wizygoci osiedlają się w granicach Imperium
410 A.D. - Wizygoci złupili Rzym
The Vandals ( Europa Centralna -> Północna Afryka (stara Kartagina))
Attyla - władca Hunów - Bicz Boży (Bóg chce ukarać Rzymian za bycie kiedyś politeistami)
451 A.D. - bitwa na Polach Katalaunijskich
455 A.D. - Wandalowie łupią Italię
V w.n.e. ludy germańskie osiedlają się w granicach Imperium Rzymskiego

78
Q

Upadek zachodniej części Imperium Rzymskiego - kiedy, kto, przebieg

A

476

Romulus Augustulus zdetronizowany przez Odoakera, który odsyła insygnia do Konstantynopola