Oświecenie w RP i Europie Flashcards

1
Q

Szczepionka przeciw ospie - kto, kiedy

A

Edward Jenner

1796

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Proces grodzeń

A

Anglia, Niderlandy
Właściciele ziemscy stawiają płoty i wypasają owce
Skutek: chłopi nie mają ziemi -> migracje do miast

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Maszyna parowa

A

James Watt 1769

Prototyp: Thomas Newcomen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Merkantylizm

A

Jean Colbert

Duży eksport
Małt import
Duże cła zewnętrzne na towary importowane

Skutek: wojny gospodarcze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Fizjokratyzm

A

Francois Quesnay

Samowystarczalność gospodarcza
Ważniejsza produkcja niż handel
Produkty zostają w kraju i mają zaspokoić potrzeby ludu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Liberalizm gospodarczy

A

Adam Smith

Wolność gospodarowania
Niewidzialna ręka rynku
Ograniczenie ingerencji państwa w gospodarkę

Skutek: kapitalizm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Karol Monteskiusz

A

Trójpodział władzy (inspiracja dla konstytucji USA i RP)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Wolter

A
Egalitaryzm
"Traktat o tolerancji"
Prawa naturalne
Przeciwnik przywilejów stanowych
Popiera absolutyzm oświecony
Nazwał Katarzynę II "Semiramidą Północy"
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Absolutyzm oświecony - kiedy, charakterystyka

A

XVII wiek

“Władca pierwszym sługą państwa”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Denis Diderot

A

Wielka Encyklopedia Francuska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Jean Jacques Rousseau

A

Unowa spoleczna

Socjalizm utopijny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Immanuel Kant

A

Krytycyzm
Teoria poznania (rozum + zmysły)
Racjonalizm + empiryzm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

John Lock

A

Ojciec liberalizmu

“List o tolerancji”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Benjamin Franklin

A

Piorunochron

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Alessandro Volta

A

bateria elektryczna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Bracia Montgolfier

A

Balon na ogrzwane powietrze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Masoneria

A

Loże masońskie

Stowrzyszenia skupiające zwolenników oświecenia

18
Q

Reformy Piotra I Wielkiego

A

1711 zastąpienie Dumy Senatem Rządzącym
Powołanie 9 kolegiów (ministerstw)
Podział kraju na Gubernie
Kobiety w życiu politycznym
Utworzenie jednolitego stanu szlachetnego (dowrianie+bojarzy)
Obowiązek służby wojskowej dla szlachty
1722 tagelang rang (Hierarchie wojskowa i urzędnicza)
Przymus szkolny dla chłopów
Car głową cerkwi prawosławnej
1712 stolica Moskwa -> St. Petersburg
Imperator Wszechrosji + Imperium Rosyjskie

19
Q

Wielka Wojna Północna - kto, kiedy, przebieg

A

1700-1721
Walka o Dominium Maris Balitici
Szwecja, Turcja vs. Rosja, Saksonia, Dania, Brandenburgia
August II Wettin na tronie Polskim
Wojna domowa w RP
AIIW ustępuje z tronu na rzecz Stanisława Leszczyńskiego (faworyt Szwecji)
1709 bitwa pod Połtawą (Szwecja wygrywa z Rosją) -> Rosja wkracza do RP -> SL ucieka -> AIIW znowu obejmuje tron
1711 bitwa pod Azowem (Turcja wygrywa z Rosją)
1721 pokój w Nystad (Rosja dostaje Inflanty i Estonię, a Szwecja odzyskuje Finlandię)
Skutek: Rosja potęgą na Bałtyku

20
Q

Reformy Katarzyny II

A
Konfiskata majątków kościelnych
Zsyłki na Sybir
Likwidacja autonomii kozaków
Podział na 50 guberni
Bezpłatne szkoły podstawowe i średnie
Likwidacja klasztorów
Likwidacja uprawnień Senatu Rządzącego
21
Q

Królestwo Prus - kiedy, kto, jak

A

1701
Fryderyk I (król sierżant)
Prusy Książęce + Brandenburgia

22
Q

Reformy Fryderyka II Wilhelma

A
1740 król Prus
Tolerancja religijna
Laicyzacja społeczeństwa
Zeświedczenie majątków kościelnych
Kler podlega państwu
Skodyfikowanie prawa
Zakaz tortur
Powszechna i obowiązkowa edukacja
Zwolennik merkantylizmu
ZIEMNIAKI - nowe uprawy
23
Q

Wojny śląskie - kiedy, kto

A

1740-1745
Prusy vs. Austria
FIIW vs. MT
Pokój w Dreźnie - Śląsk należy do Prus

24
Q

Wojna siedmioletnia - kiedy, sojusze, przebieg

A

1756-1763
GB+Prusy vs. Rosja, Szwecja, Austria, Francja, Saksonia
1763 pokój w Hubertysbugu

25
Q

Reformy Marii Teresy

A

Unifikacja Austrii
Centralizacja władzy
Stworzenie Rady Państwowej

26
Q

Reformy Józefa II

A
Rozdzielenie administracji i sądownictwa
Ograniczenie stosowania kar śmierci i tortur
Ujednolicenia prawa dla wszystkich stanów
Stworzenie państwa policyjnego
Likwidacja ceł wewnętrznych
Zwolennik merkantylizmu
Zniesienie poddaństwa i pańszczyzny
1781 Patent tolerancyjny
27
Q

Józefinizm

A

Józef II
Austria
Polityka względem kościoła

Likwidacja klasztorów
Zmniejszenie liczby duchownych
Podporządkowanie kościoła państwu

28
Q

Kto jest następcą Jana III Sobieskiego ? Kiedy objął władzę ?

A

1697
Fryderyk August Wettin -> August II
Elektor saski

29
Q

“Mit drugiego Jagiełly” - co to, o kim

+ “Jak Polskę przekształcić w kraj kwitnący i cieszący się szacunkiem u sąsiadów”

A

August II Wettin

Przyjął katolicyzm i połączył RP z innym państwem tworząc potęgę europejską

30
Q

Sejm niemy

A

1717
Piotr I Wielki mediatorem w konflikcie król vs. szlachta

Postanowienia:
Król decyzje dot. RP przyjmuje tylko na jej terenie
Monarcha przebywa w RP 3/4 roku
Ograniczenie liczebności saskiej gwardii przebywającej w RP obok króla
Reszta wojsk saskich ma opóścić kraj
Zmniejszenie kompetencji hetmanów
Zakaz konfederacji

31
Q

Familia a Republikanci

A

Panowanie Augusta II Wettina
Familia - Czartoryscy (poparcie AIIW, dążą do reform)
Republikanci - Potoccy (poparcie magnatów litewskich i ruskich, przeciwni reformom)

32
Q

Kto jest następcą Augusta II Wettina ? Okoliczności objęcia władzy + rok

A

Stanisław Leszczyński zostaje wybrany (pro-FR) - interwencja wojsk rosyjskich
SL ucieka przebrany za chłopa
1736 sejm pacyfikacyjny - August III Sas królem

33
Q

Stanisław Konarski

A

1740 Collegium Nobilium - nauczanie w duchu oświecenia

34
Q

Biblioteka Zauskich - data

A

1747

35
Q

Kto jest następcą Augusta III Sasa ? Kiedy objął tron ?

A

Stanisław August Poniatowski

1764

36
Q

Sejm konwokacyjny

A

1764

Zakaz stosowania liberum veto w sprawach skarbowych
Powołanie komisji skarbowych i wojskowych
Ograniczenie władzy hetmanów i podskarbich
Decyzje na sejmikach podejmowane większością głosów
Uporządkowanie systemu celnego
Lustracja dóbr kościelnych

37
Q

Szkoła Rycerska - kiedy, co to

A

1765
Pierwsza świecka szkoła w RP
Przygotowanie do służby w wojsku i administracji

38
Q

Dysydent

A

Innowierca

39
Q

Sejm repninowski - kiedy, kto, co to

A

Mikołaj Repnin
1767-1768
Sejm delegacyjny
Uchwala prawa kardynalne (wypowiedzenie posłuszeństwa królowi, liberum veto, unia z Litwą) + inne zmiany tylko za zgodą Rosji

40
Q

Konfederacja Barska

A
1768-1772
Michał Krasiński na czele
Przeciw prawom kardynalnym, królowi i Rosji
W obronie wiary i wolności szlacheckiej
1771 Kazimierz Pułaski porwał SAP
1772 Rosjanie rozbijają konfederację
41
Q

I rozbiór Polski - przyczyny, kiedy

A

1772

Przyczyny: konfederacja barska, szukanie pomocy u FR (gniew KII)

42
Q

Sejm rozbiorowy - kiedy, przebieg

A

1773-1775
Tadeusz Rejtan - obraz
Zatwierdzenie I rozbioru + niekorzystne traktaty handlowe z zaborcami

1773 powołanie Komisji Edukacji Narodowej (niezależny organ zarządzający oświatą)

1775 Rada Nieustająca (18
senatorów+18posłów+król) - najwyższa władza wykonawcza (kierowana przez Rosjan)