Oświecenie w RP i Europie

Question 1

Szczepionka przeciw ospie - kto, kiedy

Answer 1

Edward Jenner

1796

Question 2

Proces grodzeń

Answer 2

Anglia, Niderlandy
Właściciele ziemscy stawiają płoty i wypasają owce
Skutek: chłopi nie mają ziemi -> migracje do miast

Question 3

Maszyna parowa

Answer 3

James Watt 1769

Prototyp: Thomas Newcomen

Question 4

Merkantylizm

Answer 4

Jean Colbert

Duży eksport
Małt import
Duże cła zewnętrzne na towary importowane

Skutek: wojny gospodarcze

Question 5

Fizjokratyzm

Answer 5

Francois Quesnay

Samowystarczalność gospodarcza
Ważniejsza produkcja niż handel
Produkty zostają w kraju i mają zaspokoić potrzeby ludu

Question 6

Liberalizm gospodarczy

Answer 6

Adam Smith

Wolność gospodarowania
Niewidzialna ręka rynku
Ograniczenie ingerencji państwa w gospodarkę

Skutek: kapitalizm

Question 7

Karol Monteskiusz

Answer 7

Trójpodział władzy (inspiracja dla konstytucji USA i RP)

Question 8

Wolter

Answer 8

Egalitaryzm
"Traktat o tolerancji"
Prawa naturalne
Przeciwnik przywilejów stanowych
Popiera absolutyzm oświecony
Nazwał Katarzynę II "Semiramidą Północy"

Question 9

Absolutyzm oświecony - kiedy, charakterystyka

Answer 9

XVII wiek

“Władca pierwszym sługą państwa”

Question 10

Denis Diderot

Answer 10

Wielka Encyklopedia Francuska

Question 11

Jean Jacques Rousseau

Answer 11

Unowa spoleczna

Socjalizm utopijny

Question 12

Immanuel Kant

Answer 12

Krytycyzm
Teoria poznania (rozum + zmysły)
Racjonalizm + empiryzm

Question 13

John Lock

Answer 13

Ojciec liberalizmu

“List o tolerancji”

Question 14

Benjamin Franklin

Answer 14

Piorunochron

Question 15

Alessandro Volta

Answer 15

bateria elektryczna

Question 16

Bracia Montgolfier

Answer 16

Balon na ogrzwane powietrze

Question 17

Masoneria

Answer 17

Loże masońskie

Stowrzyszenia skupiające zwolenników oświecenia

Question 18

Reformy Piotra I Wielkiego

Answer 18

1711 zastąpienie Dumy Senatem Rządzącym
Powołanie 9 kolegiów (ministerstw)
Podział kraju na Gubernie
Kobiety w życiu politycznym
Utworzenie jednolitego stanu szlachetnego (dowrianie+bojarzy)
Obowiązek służby wojskowej dla szlachty
1722 tagelang rang (Hierarchie wojskowa i urzędnicza)
Przymus szkolny dla chłopów
Car głową cerkwi prawosławnej
1712 stolica Moskwa -> St. Petersburg
Imperator Wszechrosji + Imperium Rosyjskie

Question 19

Wielka Wojna Północna - kto, kiedy, przebieg

Answer 19

1700-1721
Walka o Dominium Maris Balitici
Szwecja, Turcja vs. Rosja, Saksonia, Dania, Brandenburgia
August II Wettin na tronie Polskim
Wojna domowa w RP
AIIW ustępuje z tronu na rzecz Stanisława Leszczyńskiego (faworyt Szwecji)
1709 bitwa pod Połtawą (Szwecja wygrywa z Rosją) -> Rosja wkracza do RP -> SL ucieka -> AIIW znowu obejmuje tron
1711 bitwa pod Azowem (Turcja wygrywa z Rosją)
1721 pokój w Nystad (Rosja dostaje Inflanty i Estonię, a Szwecja odzyskuje Finlandię)
Skutek: Rosja potęgą na Bałtyku

Question 20

Reformy Katarzyny II

Answer 20

Konfiskata majątków kościelnych
Zsyłki na Sybir
Likwidacja autonomii kozaków
Podział na 50 guberni
Bezpłatne szkoły podstawowe i średnie
Likwidacja klasztorów
Likwidacja uprawnień Senatu Rządzącego

Question 21

Królestwo Prus - kiedy, kto, jak

Answer 21

1701
Fryderyk I (król sierżant)
Prusy Książęce + Brandenburgia

Question 22

Reformy Fryderyka II Wilhelma

Answer 22

1740 król Prus
Tolerancja religijna
Laicyzacja społeczeństwa
Zeświedczenie majątków kościelnych
Kler podlega państwu
Skodyfikowanie prawa
Zakaz tortur
Powszechna i obowiązkowa edukacja
Zwolennik merkantylizmu
ZIEMNIAKI - nowe uprawy

Question 23

Wojny śląskie - kiedy, kto

Answer 23

1740-1745
Prusy vs. Austria
FIIW vs. MT
Pokój w Dreźnie - Śląsk należy do Prus

Question 24

Wojna siedmioletnia - kiedy, sojusze, przebieg

Answer 24

1756-1763
GB+Prusy vs. Rosja, Szwecja, Austria, Francja, Saksonia
1763 pokój w Hubertysbugu

Question 25

Reformy Marii Teresy

Answer 25

Unifikacja Austrii Centralizacja władzy Stworzenie Rady Państwowej

Question 26

Reformy Józefa II

Answer 26

``` Rozdzielenie administracji i sądownictwa Ograniczenie stosowania kar śmierci i tortur Ujednolicenia prawa dla wszystkich stanów Stworzenie państwa policyjnego Likwidacja ceł wewnętrznych Zwolennik merkantylizmu Zniesienie poddaństwa i pańszczyzny 1781 Patent tolerancyjny ```

Question 27

Józefinizm

Answer 27

Józef II Austria Polityka względem kościoła Likwidacja klasztorów Zmniejszenie liczby duchownych Podporządkowanie kościoła państwu

Question 28

Kto jest następcą Jana III Sobieskiego ? Kiedy objął władzę ?

Answer 28

1697 Fryderyk August Wettin -> August II Elektor saski

Question 29

"Mit drugiego Jagiełly" - co to, o kim | + "Jak Polskę przekształcić w kraj kwitnący i cieszący się szacunkiem u sąsiadów"

Answer 29

August II Wettin | Przyjął katolicyzm i połączył RP z innym państwem tworząc potęgę europejską

Question 30

Sejm niemy

Answer 30

1717 Piotr I Wielki mediatorem w konflikcie król vs. szlachta Postanowienia: Król decyzje dot. RP przyjmuje tylko na jej terenie Monarcha przebywa w RP 3/4 roku Ograniczenie liczebności saskiej gwardii przebywającej w RP obok króla Reszta wojsk saskich ma opóścić kraj Zmniejszenie kompetencji hetmanów Zakaz konfederacji

Question 31

Familia a Republikanci

Answer 31

Panowanie Augusta II Wettina Familia - Czartoryscy (poparcie AIIW, dążą do reform) Republikanci - Potoccy (poparcie magnatów litewskich i ruskich, przeciwni reformom)

Question 32

Kto jest następcą Augusta II Wettina ? Okoliczności objęcia władzy + rok

Answer 32

Stanisław Leszczyński zostaje wybrany (pro-FR) - interwencja wojsk rosyjskich SL ucieka przebrany za chłopa 1736 sejm pacyfikacyjny - August III Sas królem

Question 33

Stanisław Konarski

Answer 33

1740 Collegium Nobilium - nauczanie w duchu oświecenia

Question 34

Biblioteka Zauskich - data

Answer 34

1747

Question 35

Kto jest następcą Augusta III Sasa ? Kiedy objął tron ?

Answer 35

Stanisław August Poniatowski | 1764

Question 36

Sejm konwokacyjny

Answer 36

1764 Zakaz stosowania liberum veto w sprawach skarbowych Powołanie komisji skarbowych i wojskowych Ograniczenie władzy hetmanów i podskarbich Decyzje na sejmikach podejmowane większością głosów Uporządkowanie systemu celnego Lustracja dóbr kościelnych

Question 37

Szkoła Rycerska - kiedy, co to

Answer 37

1765 Pierwsza świecka szkoła w RP Przygotowanie do służby w wojsku i administracji

Question 38

Dysydent

Answer 38

Innowierca

Question 39

Sejm repninowski - kiedy, kto, co to

Answer 39

Mikołaj Repnin 1767-1768 Sejm delegacyjny Uchwala prawa kardynalne (wypowiedzenie posłuszeństwa królowi, liberum veto, unia z Litwą) + inne zmiany tylko za zgodą Rosji

Question 40

Konfederacja Barska

Answer 40

``` 1768-1772 Michał Krasiński na czele Przeciw prawom kardynalnym, królowi i Rosji W obronie wiary i wolności szlacheckiej 1771 Kazimierz Pułaski porwał SAP 1772 Rosjanie rozbijają konfederację ```

Question 41

I rozbiór Polski - przyczyny, kiedy

Answer 41

1772 | Przyczyny: konfederacja barska, szukanie pomocy u FR (gniew KII)

Question 42

Sejm rozbiorowy - kiedy, przebieg

Answer 42

1773-1775 Tadeusz Rejtan - obraz Zatwierdzenie I rozbioru + niekorzystne traktaty handlowe z zaborcami 1773 powołanie Komisji Edukacji Narodowej (niezależny organ zarządzający oświatą) 1775 Rada Nieustająca (18 senatorów+18posłów+król) - najwyższa władza wykonawcza (kierowana przez Rosjan)