SPP H9 Flashcards
Stemmingsstoornissen, suïcide en suïcidepreventie bij kinderen en jongeren
Wat zijn stemmingsstoornissen?
Internaliserende stoornissen, stoornissen die naar binnen gericht zijn en niet naar omgeving
Wat is een emotie?
Aan een specifiek gebeurtenis gekoppelde reactie met lichamelijke, gedrags- en gevoelskenmerken
Wat is de indeling van de stemmingsstoornissen?
Unipolaire of depressieve stemmingsstoornissen (1 kant stemming verstoord)
- disruptive mood dysregulation disorder (4-18jr)
Bipolaire stemmingsstoornissen (beide kanten)
Welke stemmingsstoornis komt bij kinderen en adolescenten nauwelijks voor?
Bipolaire stoornis
Wat zijn de kenmerken van een depressie?
- sombere stemming
- verminderd plezier/interesse
- gewichtsverandering
- slaapstoornissen
- psychomotorische agitatie
- vermoeidheid
- gevoelens waardeloosheid/schuld
- verminderd vermogen concentratie/besluiteloosheid
- gedachten dood
Wat is een differentiële manifestatie?
Uiting van depressieve klachten en symptomen hangen van ontwikkelingsfase af
Hoe is de differentiële manifestatie bij kinderen en jongeren?
Kinderen en jongeren uiten hun depressieve klachten in symptomen die met het dan behaalde ontwikkelingsniveau en fasegebonden ontwikkelingstaken overeenstemmen en niet in andere waartoe ze nog niet in staat zijn
Wat is nog moeilijk voor kinderen met een stemmingsstoornis?
Het verwoorden
Hoe is het cognitief vermogen doorheen de kindertijd?
-4jr: onvoldoende ontwikkeld om depressieve gedachten te hebben
7-8jr: kinderen kunnen negatief zelfbeeld hebben en negatieve zelfevaluaties, zichzelf waardeloos voelen en sombere toekomstverwachtingen hebben
8-9jr: kunnen depressieve kinderen gaan nadenken over dood en dood willen, maar suïcidepogingen komen in puberteit (11-13jr heel zelden)
Hoe ziet de depressie eruit bij baby’s?
Anaclytische depressie: kenmerken
- huilen, zoek- en protestgedrag, verlaagde ontwikkeling bewegingen, vermindering eetlust
- slaapproblemen, failure to thrive, zich terugtrekken, apathie
Vooral psychosomatische symptomen
Wat is er mis als baby’s een depressie vertonen?
Waarschijnlijk een groot probleem in de hechting dat opgevolgd moet worden
Wat is een babydepressie?
Depressie of prikkelbare stemming, alle symptomen van depressie baby (huilen, geen interesses, eet- en slaapproblemen)
Wat zijn de kenmerken van depressie op peuter- en kleuterleeftijd?
Psychosomatische en psychische symptomen
- droevigheid, afhankelijkheid, vermindering interesse, lichamelijke klachten, zich afgewezen voelen, concentratieproblemen, magische schuldgevoelens, verstoring eetlust, vermindering leerprestaties…
Wat zijn magische schuldgevoelens?
Als er iets gebeurd is dat ze de schuld bij hunzelf gaan leggen
-> hier moet op gelet worden
Wat zijn kenmerken van depressie op lagere schoolleeftijd?
Cognitieve symptomen meer op voorgrond, dus vaak over gedachten die erbij komen kijken
Huilen, ongehoorzaamheid, angsten, onzekerheid, morbide ideeën, stil zijn, spelremming, leerremming, verwaarlozing zichzelf, dwangsymptomen, somatische klachten
Wat zijn kenmerken van depressie in de adolescentie?
Beginnen zelfstandiger te worden en geeft conflicten maar depressie maakt u passief wat u kwaad maakt dus daarom gaan adolescenten dat depressief gevoel ontkennen/camoufleren
Depressieve stemming, vermoeidheid, angsten, onzekerheid, piekeren, suïcidaliteit, eigenwaardeproblemen, zich niet begrepen voelen, zichzelf verwaarlozen, slaap- en eetlustproblemen, schoolangst/verzuim, delinquentie, drugs, seksueel promiscue gedrag
Wat is de prognose van een depressie bij kinderen/jongeren?
Begin gemiddeld 14jr
Hoe vroeger depressie, hoe groter negatief effect, hoe slechter prognose (beloop)
Gemiddelde duur 9maand
Na 1jr 25% een terugval, na 5jr 70%
-> littekenhypothese
Wat is de littekenhypothese?
Als je iets hebt meegemaakt dan draag je dat mee voor u hele leven en als er zich dan nog iets voordoet dan sta je al zwakker en is het nog zwaarder mee te dragen
Wat is de comorbiditeit en differentiaaldiagnose van depressie bij jongeren?
40-90% kinderen een depressie met een andere stoornis bij
- reactieve hechtingsstoornis
- gedragsstoornis
- ADHD
- angststoornis (aanwezig voor depressie)
- rouw
Wat is het belang van differentiaaldiagnose?
Een andere behandeling nodig
Wat is de prevalentie van depressie bij kinderen?
Peuters/kleuters (-5jr): 1%
Lagere school: 2%
Adolescentie: 5-8%
-> m/v = 1/2
Waardoor hebben meisjes meer depressie als jongens?
We zitten anders in elkaar
Welke culturele en maatschappelijke invloeden zijn er op depressie?
Je niets waard voelen = Westerse depressie
-> afwezig in collectivistische cultuur
Andere culturen depressieve gevoelens vaak lichamelijk uitgedrukt (Hongkong duizelig)
Welke onderliggende verklaringen zijn er bij depressie bij kinderen?
- kwetsbaarheidsmodel
- psychologische factoren
– negatieve cognities
– selffulfilling prophecy + aangeleerde hulploosheid - transactionele factoren
Wat is het kwetsbaarheidsmodel?
Kwetsbare factoren: vaak kindgeboden factoren
Stressfactoren: liggen meestal in omstandigheden (gezin, onderwijs, vriendjes)
Wat is selffulfilling prophecy?
- invloed attributiestijl
- piekeren
- rumineren
Wat zijn transactionele factoren bij depressie bij kinderen?
Depressieve ouders hebben grote invloed op ontstaan depressie bij hun kind
Andersom beïnvloedt depressief kind ook houding van ouders
Wat mag een bachelor TP doen bij kinderen met depressie?
Screening bij vermoeden depressie
Voor formele diagnostiek doorverwijzen -> moet gesteld worden door geneeskundige
PC mag onder leiding van kinderpsychiater meewerken in diagnostisch team
Welke diagnostiek kan gedaan worden bij een kind met depressie?
- screeningsvragenlijsten
- diagnostische interviews (kind en ouder)
- vragenlijsten
- thuisobservatie
- spelobservatie
Welke screeningsvragenlijsten worden gebruikt bij kinderdepressie?
- ASEBA-vragenlijsten
- strenghts and difficulties questionnaire (SDQ)
- schoolgedrag beoordelingslijst (SCHoBL-R)
Welke vragenlijsten worden afgenomen bij kinderdepressie?
Over gedrag zelf (zelfrapportage
Over interacties op school
- sociometrische analyse van relatie tussen leerlingen
- relatie leerkracht-leerling
Over gezin
- de relaties
– gezinsproblemen
– gezinsklimaat
– gezinsfunctioneren
- opvoeding
– opvoedingssgtress
– opvoedingsbeleving en - attributies
– opvoedingsgedrag
Welke thuisobservaties worden gedaan bij kinderdepressie?
- klasobservatie
- leer- en werkhouding
- gedrag
- instructie
- relaties met andere kinderen
- relaties met de leerkracht
Tot wat leidt een spelobservatie?
Een integratief beeld met voldoende aandacht voor risico- en protectieve factoren en transactionele component
Passende indicaties en realistische adviezen
Bouwstenen van handelingsplan
Welke preventie is er bij kinderdepressie?
Primaire preventie
- voorkomen van het ontstaan stoornis
- weinig effect
Secundaire preventie
- vroeg opsporen van risicofactor bij cliënt gevolgd door adequate behandeling
- wel effectief
Ook: depressie bij ouders behandelen om depressie bij kinderen te voorkomen
Wat zijn de aandachtspunten bij de behandeling van kinderdepressie?
- belang van samenwerking en toestemming ouders en samenwerking met school
- belang van een vertrouwelijke therapeutische relatie
- behandeling niet te vroeg beëindigen want vanaf het beter begint te gaan moeten we iets doen tegen negatieve tirade
Welke begeleiding mag TP doen?
Kinderen en jongeren met lichte tot milde depressieve klachten en hun gezin begeleiden
Bij milde tot ernstige klachten doorverwijzen
Wat zijn de verschillende aspecten van de behandeling?
- psycho-educatie
- online interventies
- gezinsbenadering of ondersteuning gezin
- psychotherapie
- medicatie
- residentiële behandeling
- terugvalpreventie
- behandeling op school
Wat houdt de psycho-educatie bij kinderdepressie in?
In begin behandeling
Zodra ouders weten van depressie en info krijgen over aard en oorzaken daalt depressie al
Info over: verloop, oorzakelijke en in stand houdende factoren + ieders aandeel daarbij, kans gevoelens, noodzaak continueren behandeling nadat symptomen verdwenen, ontwikkelingsrisico’s depressie, wat verwacht van iedereen
School betrekken in psycho-educatie
Wat houdt de gezinsbenadering of ondersteuning gezin in?
Depressiviteit bij heel jonge kan enkel behandeld worden via ouders
Ook bij oudere kinderen aandacht ondersteuning gezin
Aan ouders leren: actief luisteren, hulp bieden, positief uitzicht op toekomst bieden
Wat speelt altijd een rol bij het ontstaan en voortbestaan van depressie?
Gezinsfactoren
Wat moet aan ouders van kinderdepressie geleerd worden?
Haalbare eisen stellen
Luisteren, praten, steunen, gevoelens delen met kind
Problemen oplossen: helpen problemen aanpakken + zorgen dat kind initiatief neemt
- probleem omschrijven
- brainstormen over oplossingen
- voordelen en nadelen oplossingen opsommen
- oplossing kiezen en uitproberen
- nagaan of oplossing heeft gewerkt
Aangeleerde hulploosheid proberen vermijden
Wat houdt de psychotherapie bij kinderdepressie in?
Cognitieve gedragstherapie en interpersoonlijke therapie meest empirische ondersteuning
- uitgangspunt cognitieve gedragstherapie
- interpersoonlijke therapie voor adolescenten
- gedragstherapie
- andere: psychodynamische psychotherapie en emotie regulatietherapie
Waarom worden de psychodynamische psychotherapie, de emotieregulatietherapie en de gedragstherapie niet gekozen voor kinderdepressie?
Te weinig onderzoek naar effectiviteit, gedragstherapie wel veelbelovend
Wat is het uitgangspunt van de cognitieve gedragstherapie?
Cognitieve processen spelen een centrale rol bij het ontstaan en in stand houden van emotionele problemen. Me gaat zich vooral richten op negatieve cognities, zoals een negatief zelfbeeld en negatieve beoordeling van de eigen prestaties en mogelijkheden, evenals de sombere en negatieve kijk op de toekomst
Wat zijn de centrale componenten van de cognitieve gedragstherapie?
- cognitieve gedragsherstructurering
- probleemoplossende vaardigheden
- stellen van haalbare doelen
Wat is de interpersoonlijke therapie voor adolescenten?
Uitgangspunt: veranderingen in belangrijke relaties kunnen een depressie veroorzaken
Strategieën aanleren zoals verbeteren communicatie en leren uitdrukken van gevoelens
Ouders actief betrokken
Welke medicatie wordt gebruikt bij kinderdepressie?
Antidepressiva (SSRI fluoxetine)
- veel misvattingen over SSRI
- mogelijke bijwerkingen: droge mond, duizeligheid, wazig zien, hoofdpijn
- bij opstart antidepressiva kan er de 1e weken een verminderde stemming worden gerapporteerd, vooral bij jongeren, verhoogde suïcidale ideaties
Wat zijn misvattingen over antidepressiva SSRI’s?
- fysieke afhankelijkheid
- wijzigingen persoonlijkheid
Welk advies wordt meegegeven bij antidepressiva voor kinderdepressie?
Medicatie moet zeer zorgvuldig opgevolgd worden door een kinder- en jeugdpsychiater
Wat is de terugvalpreventie bij kinderdepressie?
Behandeling nog een tijdje voortzetten nadat het kind symptoomvrij is
Welke behandelingen zijn er op school?
- begrip voor leerproblemen
- redelijke en concrete eisen stellen: stop overvraging
- succeservaringen laten opdoen
- positieve feedback geven
- ondersteun leerling om voor zichzelf op te komen en biedt bescherming tegen plagerijen
- zorg voor extra ondersteuning tijdens pauze
Wat is het besluit van de behandelingen?
Psychologische counseling bij lichte tot milde vorm van stemmingsproblemen
-> ondersteunen in de vorm van actief luisteren, steun geven, helpen met probleemoplossing…
Psychotherapie: voor middelmatige tot ernstige depressies of milde depressies die niet overgaan met ondersteuning
- kinderen: cognitieve gedragstherapie
- adolescenten: cognitieve gedragstherapie + interpersoonlijke therapie
