SPP H12 Flashcards
Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen: lezen, spellen en dyslexie
Wat is technisch lezen en spellen?
Middel om uiteindelijke doel begrijpend en studerend lezen en schrijven te bereiken, geen doel op zich
Hoe omzeilen volwassenen moeilijkheden met spelling?
Tekstverwerker, woordenboek
Waar zouden alle leerlingen recht op moeten hebben?
Hulpmiddelen gebruiken
-> leerstoornissen hebben niets te maken met intelligentie
Wat is leren lezen?
Een alfabetisch principe dat je door moet krijgen
= decoderen
Wat hebben lezen en spellen?
Deelvaardigheden
-> niet te onderschatten hoe moeilijk en hoe complex dit is voor jongere kinderen
Wat zijn de spellingsprincipes in het Nederlands?
- fonologisch principe
- morfologisch principe
- etymologisch principe
Wat is het fonologisch principe?
Hoofdprincipe
Op basis van klank een woord kunnen schrijven
Basisregel van Nederlandse spelling
- elk foneem heeft 1 grafeem en elk grafeem heeft 1 foneem
- Maar uitzonderingen: niet klankzuivere woorden
Hier zitten geen moeilijkheden of speciale spellingen inW
Wat is klankzuiver?
Woorden die volgens het fonetisch principe worden gespeld
Wat is het morfologisch principe?
Kijken naar opbouw van woorden
Niet kijken naar betekenis maar naar opbouw in stukjes
Principe van vormovereenkomst
Morfemen
2 regels
- regel van gelijkvormigheid
- regel van overeenkomst
Wat is het principe van overeenkomst?
Uitgaan van de vorm van woorden en niet de klank
Wat zijn morfemen?
De kleinste elementen woorden die betekenis kan dragen
Welke regels zijn er in het morfologisch principe?
- regel van gelijkvormigheid
- regel van overeenkomst
Wat houdt het etymologisch principe in?
- invloed van herkomst
- woorden die we overnemen uit andere talen
- talen leven en groeien dus de schrijfwijzen groeien mee
- hierdoor kruipen er ambetante verschillen in die niet logisch zijn
- au of ou zijn 2 verschillende fonemen die aan 1 grafeem gekoppeld worden
Welke invloed heeft de herkomst op het etymologisch principe?
- historisch gegroeide schrijfwijzen worden behouden
- leenwoorden
Waarvoor zijn er spellingsstrategieën en spellingcategorieën?
Kinderen leren spellen door te spellen, enkel lezen is niet voldoende
= belangrijk uitgangspunt
Wat zijn de 3 algemene spellingscategorieën?
- luisterwoorden/hoorwoorden (fonologisch principe)
- regelwoorden (morfologisch principe)
- weetwoorden/onthoudwoorden/materiaalwoorden/inprenting (etymologisch principe)
Wat is het doel van de spellingscategorieën?
Bepaalde categorie -> efficiëntste spellingsstrategie
Flexibel gebruik spellingsstrategieën
Wat zijn leerproblemen?
Problemen die personen ondervinden bij het leren van schoolse vaardigheden
Wat is de indeling van leerproblemen obv oorzaak?
Stoornissen: primaire stoornissen
-> geïsoleerde problemen, zonder dat andere delen ontwikkeling vertraagd hoeven zijn
- dyslexie
- dyscalculie
Moeilijkheden: secundaire lees-/spellingsproblemen
-> gevolg van factoren buiten lezen, spellen en rekenen
- oorzaak buiten kind
- oorzaak binnen kind
Welke categorieën zijn er bij oorzaken buiten kind bij secundaire leermoeilijkheden?
- gezinscontext
- schoolcontext
Welke categorieën zijn er bij oorzaken binnen kind bij secundaire leermoeilijkheden?
- fysieke beperking
- sensoriële beperking
- verstandelijke beperking
- gedrags- of emotioneel probleem
Wat zijn de kernproblemen dyslexie?
- traag lezen en/of veel fouten lezen
- veel spellingsfouten maken
- zelfde problemen hebben in vreemde talen
- hardnekkige problemen
Is dyslectisch woordenblind zijn?
Nee: geen probleem in het zien
Sommige denken aan problemen in visuele verwerking
Waarmee hebben mensen met dyslexie nog problemen?
Begrijpend lezen
Sociale en emotionele moeilijkheden
Andere moeilijkheden
Wat houden de sociale en emotionele moeilijkheden bij een leerprobleem in?
Leerproblemen = opvoedingsproblemen
Met leerprobleem groter risico op gedrags- en emotionele problemen
Afstemming opvoedingsaanbod op pedagogische vraag bepaalt ontwikkeling in leren van kind
Welke andere moeilijkheden zijn er bij dyslexie?
- schrijven van opstel
- onthouden van instructies
- oproepen van gepaste woorden
- aanbrengen van orde en structuur
- rekenen
Wat is dyslexie?
Specifieke leerstoornis die zich kenmerkt door een hardnekkig probleem in aanleren van accuraat en vlot lezen en/of spellen op woordniveau, dat niet geldig is van omgevingsfactoren en/of een lichamelijke, neurologische of algemene verstandelijke beperking
Wat zijn de criteria van dyslexie?
- achterstandscriterium
- hardnekkigsheidscriterium of didactische resistentie
- exclusiviteitscriterium
Wat houdt het achterstandscriterium van dyslexie in?
Vaardigheidsniveau van lezen op woordniveau en/of spelling ligt significant onder hetgeen van individu, gegevens diens leeftijd en omstandigheden gevraagd wordt
Wat is de operationalisering van het achterstandscriterium?
Ernstig probleem met technisch lezen en/of schrijven
- genormeerde test met relevante normgroep
- op woordniveau, eventueel een aanvulling op zins- en tekstniveau
- beneden percentiel 10
- bij herhaalde meting -> 1SD van het gemiddelde dus
Wat houdt het hardnekkigheidscriterium of didactische resistentie van dyslexie in?
- leerproblemen mogen niet volledig verklaard worden door andere condities in of buiten de leerling
- leerproblemen met andere woorden ernstiger dan men obv genoemde ongunstige condities kan verwachten
p93
