Pierwiastki śladowe Flashcards

1
Q

CYNK niedobór:

A
  • zaburzenia pracy układu odpornościowego
  • spowolnienie gojenia ran
  • rozwój cukrzycy i chorób neo
  • trądzik, przetłuszczanie skóry
  • białe plamy na paznokciach

Nadmiar: upośledzenie metabolizmu Ca, Cu, Fe, Mn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

CYNK ocena zasobów:

A

pełna krew 425-560 ug/dl (65-86 umol/l)
osocze 46-150 ug/dl (7-23 umol/l)

  • oznaczanie w osoczu lub lepiej we krwi pełnej
  • metody: spektrofotometria i atomowa spektrometria absorbcyjna
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Ocena zasobów jodu:

A

mocz (joduria)
krew ( TSH)
metoda kolorymetryczna

referencyjnie: jod > 100 ug/l

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

CHROM

A

zapotrzebowanie:
M 35 ug/dzień
K 25 ug/ dzien

wartości referencyjne:
surowica : 0,1-0,2 ug/l (2-3 nmol/l)
mocz < 0,2 ug/l

  • zwiększa tolerancję glukozy
  • podnosi HDL
  • obniża poziom insuliny we krwi

Niedobór:

  • nietolerancja glukozy
  • spadek masy ciała
  • zaburzenia neurologiczne
  • senność, drażliwość
  • zimne dłonie

Toksyczność:

  • uszkodzenie nerek i wątroby
  • karcynogen (rak płuc i rak skóry)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Selen

A
  • ilość w organizmie 2-6 (20) mg , nie występuje w postaci zjonizowanej
  • dzienne zapotrzebowanie 55-200ug
  • udział w dejodynacji T4 do T3
  • wpływ na produkcję testosteronu i fizjologię jąder
  • niezbędny do rozwoju płodu

Niedobór:

  • kardiomiopatia i osteoartropatia
  • nasilenie chorób metabolicznych
  • zmiany degeneracyjne OUN
  • progresja neo
  • dolegliwości mięśniowe i stawowe

Nadmiar:
wypadanie włosów, zapalenie skóry, nudności, zmęczenie, drażliwość

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Mangan

A

zapotrzebowanie:
M 2,3 mg/d
K 2,8 mg/d

Niedobór:

  • deformacja szkieletu
  • osłabienie wzrostu i rozwoju
  • upośledzenie tkanki łacznej i funkcji jajników i jąder

Nadmiar:
- zniszczenie ukłądu pozapiramidowego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Molibden

A

zapotrzebowanie 45 ug/d

Niedobór:

  • bóle głowy
  • kurza ślepota
  • tachykardia i tachypnoe
  • zaburzenia neurologiczne
  • dyslokacja soczewki
  • ksantynuria

Nadmiar:

  • skaza moczanowa
  • bóle stawów
  • obrzęki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

FLuor

A
  • skł. kości, zębów, szkliwa (zmniejsza jego rozpuszczalność)
  • gospodarka wapniowo-fosforanowa

Niedobór: odwapnienie kości, próchnica

Nadmiar: fluoroza, zaburzenia przemiany materii

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Żelazo:

A

referencyjnie: 10-30 umol/l (50-160 ug/dl)

Pula żelaza w organizmie:

  • erytrocyty 2500 mg
  • szpik kostny ok 100 mg
  • erytropoeza 20-34 mg/d
  • magazyny żelaza 1000 mg
  • wchłanianie i wydalanie dziennie to ok 0,5-1,0 mg/d, w przypadku miesiączki dodatkowo 0,5- 1,0 mg/24 h
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Prób a doustnego obciążenia żelazem:

A
  • różnicowanie przyczyn niedoboru żelaza i ocena możliwości doustnej suplementacji
  • podanie p.o. 1 g siarczanu żelazawego
  • u zdrowych wzrost stężenia żelaza max po 180 minutach i nie przekracza 35 mmol/l (190 g/dl)
  • w niedoborze żelaza przy nieupośledzonym wchłanianiu - wzrost nawet do 50 mmol/l

Płaski przebieg krzywej żelazowej:

  • upośledzenie wchłaniania żelaza
  • anemia w przebiegu niewydolności nerek (mało EPO)
  • funkcjonalny niedobór żelaza (anemia chorób przewlekłych)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Transferyna:

A

Stężenie transferyny - pula żelaza transportowanego
25-50 umol/l (200-400 mg/dl)
Transferyna jest ujemnym białkiem ostrej fazy (spadek w trakcie zapalenia)

Wysycenie transferyny
żelazo [umol/l]/transferyna [umol/l] x 100 %
prawidłowo 15-45%
dobry wskaźnik do wykrywania hemochromatozy u osób bez objawów!
Wzrost TfS w stanie nadmiaru żelazał oraz w chorobach zapalnch i przewlekłych przebiegających ze zmniejszeniem stężenia transferyny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

TIBC

A

całkowita zdolność wiązania żelaza

  • oznaczenie stężenia żelaza w próbce po wysyceniu wszystkich miejsc wiązania transferyny przez dodanie chlorku żelaza
  • wzrost w utajonym i jawnym niedoborze żelaza

K: 40-80 umol/l (223-446 ug/dl)
M: 45-70 umol/l (251-392 ug/dl)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

UIBC

A
  • utajona zdolność wiązania żelaza:
    TIBC - stężenie żelaza

Prawidłowo UIBC 27-60 umol/l

wzrost w stanach niedoboru żelaza
maleje w chorobach przewlekłych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

sTfR

A
  • oznaczanie metodami immunochemicznymi pozwala odzwierciedlić ekspresję receptora dla tranferyny

prawidłowo:
K 1,9-4,4 mg/l
M 2,2 -5,0 mg/l

wzrost w stanach niedoboru żelaza i nasilonej erytropoezy
bez zmian w anemii chorób przewlekłych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Ferrytyna

A
  • odzwierciedla pulę magazynową żelaza
  • 1ug/l ferrytyny odzwierciedla 8 mg żelaza w puli zapasowej
  • spadek ferrytyny –> niedobów żelaza
  • wzrost –> hemochromatoza lub procesy zapalne (dodatnie białko ostrej fazy)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Wskaźniki dostępności żelaza dla procesu erytropoezy:

A
  • badanie ilości syderoblastów
  • badanie stopnia hemoglobinizacji erytrocytów (MCH, MCHC)
  • odsetek erytrocytów niedobarwliwych (HYPO%)
  • morfologia krwi
  • oznaczanie protoporfiryny cynkowej (ZPP) w erytrocytach
17
Q

Diagnostyka hemochromatozy:

A
  • wzrost stężenia żelaza
  • wzrost stężenia ferrytyny
  • wzrost TfS –> najczulszy wskaźnik

Wysycenie transferyny > 50% u K i > 60% u M –> wskazuje na nadmiar żelaza nawet bez objawów klinicznych

  • wzrost stężenia kobaltu, magnezu, cynku, ołowiu
  • badania genetyczne C282Y lub H63D
  • biopsja wątroby ( cechy marskości, złogi żelaza w cytoplazmie i lizosomach hepatocytów)
  • zawartość żelaza w wątrobie > 4000 ug/g
  • współczynnik wątrobowy żelaza > 1,9 umol/g/wiek
18
Q

Miedź

A
  • u wcześniaków zaburzenia kostne i hematologiczne
  • neuropatie

uwaga: suplementacja cynkiem hamuje wchłanianie miedzi)

Ocena zasobów:
- oznaczenie w surowicy lub moczu metodą spektrofotometryczną lub atomową spektrmetrią absorbcyjną

Osocze:
K 60-152 ug/dl (12-24 umol/l)
M 70-140 ug/dl (11-22 umol/l)
< 50 ug/dl –> niedobór miedzi

w moczu: < 60 ug/ 25 h

ceruloplazmina - prawidłowo 200-450 mg/dl

19
Q

Zespół Menkesa:

A
  • choroba sprzężona z X, mutacja genu ATP7A
  • defekt wchłaniania miedzi w jelicie

znacznie obniżone stężenia miedzi oraz ceruloplazminy

ceruloplazmina 30-50 mg/dl przy normie 200-450

miedź 0-60 ug/dl przy normie od 60 u kobiet i 70 u mężczyzn

20
Q

Choroba Wilsona

A
  • AR, mutacja genu ATP7B
  • defekt wbudowywania miedzi w ceruloplazminę i usuwania miedzi z żółcią
  • akumulacja miedzi w narządach miąższowych –> wątroba, mózg, nerki, rogówka oka

Cu < 50 ug/dl
ceruloplazmina < 200 mg/dl

podwyższenie frakcji wolnej miedzi (przy normie 10-15 ug/dl)

miedź w dobowej zbiórce moczu: > 500 ug/dl u dorosłych i > 1600 ug/dl u dzieci po podaniu 500 mg penicylaminy

miedź w próbce z biopsji wątroby > 250 ug/g suchej masy tkanki (norma 15-55 ug/g)

badanie radioizotopowe:
zdrowi –> dużo miedzi znakowanej w surowicy
chorzy –> znakowaa miedź pozostaje w wątrobie

21
Q

Rola witamin

A
  1. Antyoksydanty: A, C, E
  2. Rozwój i funkcjonowanie skóry: A, D, B2,3,6
  3. Regulacja układu immunologicznego : A, D, C
  4. Działanie OUN: D, B1, B2, B12, B6
  5. Funkcjonowanie układu kostnego : D, K, C
  6. Metabolizm lipidów: E, C, B1, B2
  7. Metabolizm węglowodanów: D, B1
22
Q

Witamina A:

A

Prawidłowo 20-80 ug/dl
wit. A: retinol, retinal, kwas retinowy
Prowitamina A; B-karoten

Niedobór: < 10 ug/dl

  • kurza ślepota
  • owrzodzenie, rogowacenie rogówki
  • kseroftalmia
  • zmiany skórne, łuszczenie
  • infekcje przewodu pokarmowego i oddechowego

Nadmiar: > 140 ug/dl

  • drażliwość
  • zaburzenia z przewodu
  • zmiany zabarwienia skóry
  • hepatosplenomegalia
  • wypadanie włosów
  • świąd i suchość skóry

Ocena zasobów:

  • HPLC (retinol i estry retinoowe)
  • fluorymetria (retinol
23
Q

Witamina D

A

wit. D –> 25-hydroksylacja w wątrobie –> 1-hydroksylacja w nerkach–> KALCYTRIOL
- regulacja syntezy kalcytriolu przez stężenie kalcytriolu, PTH i fosforanów

Stężenie zalecane 75-200 nmol/l 
50-75 nmol/l = hipowitaminoza D 
25-50 nmol/l = niedobór 
12,5-25 nmol/l = niedobór II stopnia 
0-12,5 = niedobór III stopnia ( bardzo wysoki poziom PTH i szybki obrót kostny lub osteomalacja
24
Q

Następstwa niedoboru witaminy D:

A
  • hipokalcemia
  • wtórna nadczynność przytarczyc
  • krzywica u dzieci, u dorosłych osteoporoza i osteomalacja
  • stany zapalne skóry
  • zapalenie spojówek
  • osłabienie i wypadanie zębów
  • zmniejszenie odporności
25
Q

Nadmir witaminy D:

A
  • brak apetytu, senność
  • nudności
  • biedunka
  • spadek masy ciała
  • łatwe męczenie się
  • nadmierna potliwość
  • zaburzenia rytmu serca
  • bóle głowy, oczu, stawów i mięśni
  • wzrost ryzyka miażdżycy
  • wzrost ryzyka kamicy nerkowej
26
Q

Witamina E:

A

Prawidłowo 0,5-1,8 mg/dl

Niedobór:

  • osłabienie mm szkieletowych
  • wczesne starzenie skóry
  • pogorszenie gojenia ran
  • zaburzenia neurologiczne
  • osłabienie koncentracji, stany rozdrażnienia
  • bezpłodność
  • wzrost ryzyka chorób sercowo-naczyniowych

Nadmiar:

  • zmęczenie
  • bóle głowy
  • osłabienie mięśni
  • zaburzenia widzenia
27
Q

Witamina K:

A

norma: PT 11,6-13,6 sek
- udział w wytwarzaniu protrombiny, czynnika V, VII i X oraz białek C i S
- uczestniczy w wformowaniu tkanki kostnej
- wpływa na przemiany metaboliczne kwasów nukleinowych

Niedobór:

  • krwotoki
  • skaza krwotoczna noworodków
  • zapalenie jelita
  • osteoporoza
  • wzrost ryzyka nowotworów

Nadmiar:

  • niekorzystny wpływ na funkcji wątroby
  • rozpad erytrocytów
  • niedokrwistość
  • żółtaczka i kernicterus u niemowląt
28
Q

Witamina C

A

Pomiar metodami kolorymetrycznymi lub HPLC

Niedobór < 2 mg/dl w surowicy LUB < 50 mg/dl w moczu

  • zaburzenia tworzenia kolagenu
  • powolne gojenie ran
  • zaburzenia w przemianie kwasów tłuszczowych
  • osłabienie naczyń włosowatych (mikrowylewy)
  • spadek odporności
  • szkorbut

Nadmiar - sprzyja kamicy nerkowej ale nie jest toksyczny

29
Q

Witamina B1 (tiamina)

A

Surowica: 0,21-0,43 ug/dl
Mocz: 100 ug/24h
- Pomiar fluorymetrycznie lub HPLC
- pośrednio –> ocena aktywności transketolazy krwinkowej po dodaniu pirofosforanu tiaminy (norma - dodatek TPP nie powinien zwiększać aktywności transketolazy)
- pośrednio - niedobór można potwierdzić przez stwierdzenie przyrostu mleczanu i pirogronianu po doustnym podaniu glukozy

Niedobór:

  • beri-beri
  • zapalenie nerwów
  • zawroty głowy i oczopląs
  • zmęczenie
  • zaburzenia pamięci i koncentracji
30
Q

Witamina B2 (ryboflawina)

A

SUrowica 4-24 ug/dl
Mocz > 120 ug/24 h
- udział w procesach redox
- prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego
- udział w przemianach lipidów i aminokwasów
- współdziała z witaminą A przy prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych

Niedobór:

  • pękanie skóry, warg
  • zapalenie błony śluzowej
  • zahamowanie rozwoju umysłowego u dzieci
  • zaburzenia koncentracji, zawroty głowy, bezsenność
  • pogorszenie ostrości widzenia

Diagno:

  • HPLC
  • aktywność reduktacy glutationowej w świeżym hemolizacie –> znaczny przyrost aktywności tego enzymu po dodaniu FAD implikuje znaczny niedobór ryboflawiny
31
Q

Witamina B3 (niacyna)

A
  • może powstawać w organizmie człowieka jako metabolit tryptofanu

Niedobór:

  • uczucie znużenia
  • brak łaknienia
  • zaburzenie perystaltyki i procesu trawienia
  • zmiany zapalne w jamie ustnej obejmujące głównie język

Głęboki niedobór:

  • stany zapalen skóry
  • biegunki (zmiany zapalne w jelitach)
  • narastające zaburzenia psychiczne
32
Q

Witamina B5

A

Niedobór:

  • bóle kończyn
  • pękanie kącików ust
  • kurcze i drżenie mięśni
  • owrzodzenia skóry, czyraki
  • bóle jamy brzusznej
  • bóle głowy
  • łysienie i siwizna
  • zaburzenia snu
33
Q

Witamina B6

A
  • prekursor koenzymu (fosforanu pirydoksalu - PLP)
  • ocena zasobów przez pomiar stężenia PLP (5-23 ng/ml) oraz pomiar wydalania kwasu pirydoksynowego

Niedobór:

  • neuropatia obwodowa
  • napady padaczkowe
  • zmiany zapalne skóry
  • zapalenia błony śluzowej języka
  • niedokrwistość

W wysokich dawkach toksyczna - uszkodzenie nerwów czuciowych

34
Q

Biotyna

A

Niedobór:

  • niskie ciśnienie tętnicze
  • zanik nerwu wzrokowego
  • zmiany zapalne skóry i spojówek

diagnoza przez pomiar aktywności biotynidazy w osoczu

35
Q

Kwas foliowy

A

Surowica: 2-20 ng/ml
Erytrocyty: 160-640 ng/ml

Niedobór:

  • upośledzenie syntezy puryn i tymidyny
  • opóźniony podział komó®ek (szczególnie szpiku)
  • wady cewy nerwowej
  • anemia
36
Q

Witamina B12

A
  • koenzym w rekacjach metylacji
  • tworzenie erytrocytów
  • synteza DNA i RNA
  • prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego (otoczka mielinowa i neuroprzekaźniki)
  • uczenie i skupienie uwagi
  • duże dawki mogą powodować uczulenie i krwotoki z nosa

Niedobór:

  • zaburzenia neurologiczne
  • zaburzenia hematologiczne
  • zaburzenia psychiatryczne
  • zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego
37
Q

Ocena zasobów wit. B12

A

Metody: chromatografia gazowa lub spektroskopia masowa

Norma: 110-800 ng/L
graniczne: 100-300 ng/l
niedobór: < 100 ng/L

Oznaczenie KWASU METYLOMALONOWEGO 
surowica 1,69 =/- 0,85 mmol/l 
mocz 17,78 +/- 5,92 mmol/d 
WZRASTA przy niedoborze B12 
Zawyżona wartość też w przypadku niewydolności nerek 

Oznaczenie HOLOTRANSKOBALAMINY:
- obniżony poziom może sugerować niedobór B12