Pierwiastki śladowe Flashcards
CYNK niedobór:
- zaburzenia pracy układu odpornościowego
- spowolnienie gojenia ran
- rozwój cukrzycy i chorób neo
- trądzik, przetłuszczanie skóry
- białe plamy na paznokciach
Nadmiar: upośledzenie metabolizmu Ca, Cu, Fe, Mn
CYNK ocena zasobów:
pełna krew 425-560 ug/dl (65-86 umol/l)
osocze 46-150 ug/dl (7-23 umol/l)
- oznaczanie w osoczu lub lepiej we krwi pełnej
- metody: spektrofotometria i atomowa spektrometria absorbcyjna
Ocena zasobów jodu:
mocz (joduria)
krew ( TSH)
metoda kolorymetryczna
referencyjnie: jod > 100 ug/l
CHROM
zapotrzebowanie:
M 35 ug/dzień
K 25 ug/ dzien
wartości referencyjne:
surowica : 0,1-0,2 ug/l (2-3 nmol/l)
mocz < 0,2 ug/l
- zwiększa tolerancję glukozy
- podnosi HDL
- obniża poziom insuliny we krwi
Niedobór:
- nietolerancja glukozy
- spadek masy ciała
- zaburzenia neurologiczne
- senność, drażliwość
- zimne dłonie
Toksyczność:
- uszkodzenie nerek i wątroby
- karcynogen (rak płuc i rak skóry)
Selen
- ilość w organizmie 2-6 (20) mg , nie występuje w postaci zjonizowanej
- dzienne zapotrzebowanie 55-200ug
- udział w dejodynacji T4 do T3
- wpływ na produkcję testosteronu i fizjologię jąder
- niezbędny do rozwoju płodu
Niedobór:
- kardiomiopatia i osteoartropatia
- nasilenie chorób metabolicznych
- zmiany degeneracyjne OUN
- progresja neo
- dolegliwości mięśniowe i stawowe
Nadmiar:
wypadanie włosów, zapalenie skóry, nudności, zmęczenie, drażliwość
Mangan
zapotrzebowanie:
M 2,3 mg/d
K 2,8 mg/d
Niedobór:
- deformacja szkieletu
- osłabienie wzrostu i rozwoju
- upośledzenie tkanki łacznej i funkcji jajników i jąder
Nadmiar:
- zniszczenie ukłądu pozapiramidowego
Molibden
zapotrzebowanie 45 ug/d
Niedobór:
- bóle głowy
- kurza ślepota
- tachykardia i tachypnoe
- zaburzenia neurologiczne
- dyslokacja soczewki
- ksantynuria
Nadmiar:
- skaza moczanowa
- bóle stawów
- obrzęki
FLuor
- skł. kości, zębów, szkliwa (zmniejsza jego rozpuszczalność)
- gospodarka wapniowo-fosforanowa
Niedobór: odwapnienie kości, próchnica
Nadmiar: fluoroza, zaburzenia przemiany materii
Żelazo:
referencyjnie: 10-30 umol/l (50-160 ug/dl)
Pula żelaza w organizmie:
- erytrocyty 2500 mg
- szpik kostny ok 100 mg
- erytropoeza 20-34 mg/d
- magazyny żelaza 1000 mg
- wchłanianie i wydalanie dziennie to ok 0,5-1,0 mg/d, w przypadku miesiączki dodatkowo 0,5- 1,0 mg/24 h
Prób a doustnego obciążenia żelazem:
- różnicowanie przyczyn niedoboru żelaza i ocena możliwości doustnej suplementacji
- podanie p.o. 1 g siarczanu żelazawego
- u zdrowych wzrost stężenia żelaza max po 180 minutach i nie przekracza 35 mmol/l (190 g/dl)
- w niedoborze żelaza przy nieupośledzonym wchłanianiu - wzrost nawet do 50 mmol/l
Płaski przebieg krzywej żelazowej:
- upośledzenie wchłaniania żelaza
- anemia w przebiegu niewydolności nerek (mało EPO)
- funkcjonalny niedobór żelaza (anemia chorób przewlekłych)
Transferyna:
Stężenie transferyny - pula żelaza transportowanego
25-50 umol/l (200-400 mg/dl)
Transferyna jest ujemnym białkiem ostrej fazy (spadek w trakcie zapalenia)
Wysycenie transferyny
żelazo [umol/l]/transferyna [umol/l] x 100 %
prawidłowo 15-45%
dobry wskaźnik do wykrywania hemochromatozy u osób bez objawów!
Wzrost TfS w stanie nadmiaru żelazał oraz w chorobach zapalnch i przewlekłych przebiegających ze zmniejszeniem stężenia transferyny
TIBC
całkowita zdolność wiązania żelaza
- oznaczenie stężenia żelaza w próbce po wysyceniu wszystkich miejsc wiązania transferyny przez dodanie chlorku żelaza
- wzrost w utajonym i jawnym niedoborze żelaza
K: 40-80 umol/l (223-446 ug/dl)
M: 45-70 umol/l (251-392 ug/dl)
UIBC
- utajona zdolność wiązania żelaza:
TIBC - stężenie żelaza
Prawidłowo UIBC 27-60 umol/l
wzrost w stanach niedoboru żelaza
maleje w chorobach przewlekłych
sTfR
- oznaczanie metodami immunochemicznymi pozwala odzwierciedlić ekspresję receptora dla tranferyny
prawidłowo:
K 1,9-4,4 mg/l
M 2,2 -5,0 mg/l
wzrost w stanach niedoboru żelaza i nasilonej erytropoezy
bez zmian w anemii chorób przewlekłych
Ferrytyna
- odzwierciedla pulę magazynową żelaza
- 1ug/l ferrytyny odzwierciedla 8 mg żelaza w puli zapasowej
- spadek ferrytyny –> niedobów żelaza
- wzrost –> hemochromatoza lub procesy zapalne (dodatnie białko ostrej fazy)