Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

moje diagno bagno > Markery neo > Flashcards

Markery neo Flashcards

1
Q

CEA

A
  • antygen karcinoembrionalny
  • glikoproteina wyizolowana z komórek raka jelita grubego
  • w życiu płodowym wytwarzany przez komórki przewodu pokarmowego i trzustki
  • wyższa norma u palaczy
  • znaczenie przy monitorowaniu leczenia (i ew. diagnostyce) raka jelita grubego, raka piersi i raka niedrobnokomórkowego płuc.
    Jeżeli podwyższony w momencie diagnozy raka piersi - większe ryzyko że jest złośliwy i że zajęte są węzły

Obecny w różnych neo:

  • p. pokarmowy, żołądek, trzustka, odbytnica
  • pierś, narząd rodny, stercz
  • płuca
  • pęcherz
  • nienabłonkowe: neuroblastoma, chłoniaki, mięsaki, białaczki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

AFP

A
  • glikoproteina w życiu płodowym wytwarzana w wątrobie, woreczku żółciowym i przewodzie pokarmowym
  • wzrost w masrkości i zapaleniach wątroby, niedoborze alfa1-antytrypsyny, w przewlekłej niewydolności nerek
  • także w nowotworach: jąder, jajników (szczególnie embrionalne) , guzach złośliwych zatoki endodermalnej, neo złośliwe o innej lokalizacji
  • charakterystyczna kinetyka wzrostu dla raka wątroby - podwojenie stężenia w przeciągu 10-80 dni z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na pierwotnego raka wątroby (obecny u ok. 2/3 pacjentów)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

CA 19-9

A
  • marker z wyboru dla neo trzustki , charakterystyczna jest kinetyka wzrostu
  • w życiu płodowym wytwarzany przez komórki przewodu pokarmowego i wątroby
  • wzrost w:
    marskości wątroby, PBC
    zapaleniach pęcherzyka i dróg żółciowych
    OZT i PZT
    neo złośliwe przewodu
  • stosowany też jako marker raka dróg żółciowych w badaniach przesiewowych u chorych z PSC.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

CA 125

A
  • glikoproteina
  • nasilona synteza w komórkach raka jajnika
  • może wzrastać też w neo o innej lokalizacji: gruczolakorak płuc, rak piersi i endometrium, rak trzustki i wątroby
  • prawidłowo wytwarzany przez komórki wyściełające jamy ciała płodu oraz komórki nabłonka prawidłowych jam ciała w życiu dorosłym oraz nabłonka endometrium i szyjki macicy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

CA 15-3

A
  • mucynopodobna glikoproteina błon komórkowych
  • obecna zarówno w prawidłowych jak i rakowych komórkach piersi
  • służy do monitorowania pacjentów z zaawansowanym rakiem piersi
  • wzrasta też w neo jajnika, szyjki macicy, endometrium i niedrobnokomórkowym raku płuca
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

CA 72-4

A
  • marker z wyboru dla neo raka żołądka
  • mucynopodobna glikoproteina obecna w tkankach płodu oraz gruczolakorakach (j. grube, żołądek, przełyk, jajnik, niedrobnokomórowy rak płuca)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

SCC-Ag

A
  • w zdrowych i nowotoworowych komórkach nabłonka płąskiego
  • nasilenie ekspresji w komórkach raka szyjki macicy niezależnie od jego zróżnicowania
  • wzrasta też w chorobach płuc i nerek
  • jest markerem raka szyjki macicy oraz guzów głowy i szyi
  • może być podniesiony u osób z łuszczycą
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

B2- mikroglobulina:

A
  • wzrasta w chorobach autoimmuno, w zaburzeniach odporności komórkowej i po transplantacji narządów
  • W chorobach nowotworowych:
    ziarnica złośliwa
    szpiczak mnogi
    przewlekła białaczka limfatyczna
  • razemz. białkiem Bence -Jonesa marker z wyboru szpiczaka mnogiego
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

NSE (swoista enolaza neuronowa)

A
  • uczestniczy w glikolizie beztlenowej
  • marker drobnokomórkowego raka płuc
  • służy do monitorowania chemioterapii
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

PSA

A
  • swoisty antygen sterczowy - glikoproteina z komórek kanalików gruczołowych stercza
  • nieswoistny względem raka ale bardzo swoistny dla tkanki gruczołowej
  • wzrasta nawet we wczesnych postaciach raka
    > 4 ng/ml - wskazuje na raka
    > 10 ng/ml –> silnie wskazuje na raka
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

ACTH

A 
- może wzrastać w: 
raku owsianokomórkowym oskrzeli 
raku rdzeniastym tarczycy 
raku żołądka, okrężnicy, sutka, prostaty, nerek 
rakowiaku
  • zasadowica hipokaliemiczna
  • hiperaldosteronizm
  • zespół Cushinga
  • nietolerancja glukozy
  • w moczu wzrost kortyzonu i 17-kortykosterydów
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

ADH

A
  • rak owsianokomórkowy płuc
  • rak trzustki, prostaty i inne
  • przewodnienie hipotoniczne
  • SIADH
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

kalcytonina

A
  • rak rdzeniasty tarczycy
  • rak owsianokomórkowy
  • rak sutka
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

gastryna

A
  • w raku komórek nieB trzustki,
  • przerost komórek G żołądka
  • hipergastrynemia, nadkwaśność, choroba wrzodowa
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

hCG

A
  • nowotwory płuc, żołądka, jajnika, piersi, jądra
  • nabłoniak kosmówkowy
  • szpiczak mnogi , nowotwory limfatyczne
  • zanik miesiączki u kobiet
  • wzrost hCG w osoczu
  • ginekomastia u mężczyzn
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Fosfataza kwaśna:

A
  • marker raka stercza (10-20 % z gruczolakiem stercza)
  • pierwotne neo kości, przerzuty osteolityczne, choroba Pageta,, osteoporoza
  • pierwotna nadczynność przytarczyc
    a także:
  • anemia megaloblastyczna, trombopatie i choroba Gauchera

Zastosowanie: monitorowanie leczenia hormonalnego raka stercza

17
Q

5’-nukleotydaza:

A
  • aktywność w tkance nowotoworu podoba do tej w prawidłowych tkankach
  • oznaczana jednocześnie z ALP –> pozwala na różnicowanie zaburzeń wątrobowych i pozawątrobowych
  • jej wzrost poprzedza wzrost ALP w przypadku przerzutów do wątroby
18
Q

B-glukuronidaza:

A
  • duża zawartość w hepatocytach
  • wzrasta jej wydalanie z moczem u 80-90% z rakiem pęcherza
  • wzrasta w wielu chorobach nowotworowych oraz nienowotworowych wątroby
19
Q

gamma-glutamylotransferaza:

A
  • w wątrobie, trzustce i nerkach

- wykładnik chorób wątroby –> wzrasta we wczesnych stadiach neo pierwotnych oraz przerzutach do wątroby

20
Q

Diagnostyka przerzutów do wątroby:

A
  • CEA
  • ALP
  • gamma-glutamylotransferaza
  • 5’nukleotydaza –> jej wzrost następuje nawet przed wzrostem ALP
  • izoforma LDH-5

Przerzuty do wątroby najczęściej pochodzą z:

  • raka jelita grubego
  • raka trzustki
  • raka żołądka
  • raka piersi
  • czerniaka
  • raka płuca
21
Q

Diagnostyka przerzutów do kości:

A
  • techniki obrazowe (RTG, scyntygrafia, CT i MR)
  • hiperkalcemia - uwaga, może być obecna u 10-30% chorych na różne neo na różnych etapach choroby
  • wzrosty wydalania z moczem: hydroksyproliny (OHP), pirydynoliny (PYR), deoksypirydynoliny (DPD)
  • wydalanie z moczem i zmiany surowiczego stężenia peptydów zawierających fragmenty pirydynolinowych wiązań krzyżowych
  • TRACP5b - marker osteoklastów i resorbcji kości, wydzielany przez raka piersi i szpiczaka mnogiego
  • ALP i BALP
  • osteokalcyna
  • N-końcowe i C-końcowe propeptydy prokolagenu I
22
Q

LDH

A
  • wzrost aktywności u chorych na różne neo złośliwe (ale także w hemolizie i innych)
  • jeżeli wysokie w trakcie rozpoznania - niekorzystny czynnik rokowniczy
    Różne izoformy:
  • neo limfatyczne - wszystkie wykorzystywane tak samo
  • w wielu neo wzrastają izoformy 3, 4, i 5
  • w przerzutach do wątroby - charakterystyczna LDH 5
23
Q

Gdzie można wykrywać markery neo:

A
  • komórki pierwotnej masy guza lub przerzutów
  • surowica
  • płyny wysiękowe z jam ciala (CEA, Ca125, SCC-Ag, NSE, B-hCG)
  • żółć
  • ślina
  • PMR
  • zawartość torbieli
24
Q

Fałszywie dodatnie wyniki markerów nowotworowych, gdy:

A
  • procesy zapalne
  • schorzenia wątroby o charakterze nienowotworowym
  • zaburzenia funkcji nerek (B2-mikroglobulina, kalcytonina, PSA, CEA, Ca19-9, Ca15-3)
  • martwica guza
  • konsekwencja procedur medycznych
  • konsekwencje procesów fizjologicznych (np. ciąża)
25
Q

Fałszywie ujemne wyniki markerów:

A
  • brak produkcji w guzie
  • obniżona ekspresja określonej domeny anygenowej
  • niedostateczne krążenie krwi w guzie
  • powstawanie kompleksów immunologicznych z przeciwciałami
  • szybka degradacja antygenu
26
Q

Rak pęcherza moczowego:

A
  • 3-4 razy częściej u M
  • badania cytologiczne najbardziej swoiste, ale mała czułość
  • brak swoistych markerów przesiewowych
    Bada się:
    BTA - antygen raka pęcherza moczowego, niska swoistosć bo wzrasta też w niezłośliwych chorobach nerek, zakażeniach DM i chorobach dróg moczowo-płciowych

NMP 22 - stężenie dobrze koreluje z zaawansowaniem, stopniem złośliwości i wielkością nowotworu

CYFRA 21-1 - czułość 75-97%, swoistość ok 70% dla przejściowokomórkowego raka pęcherza

27
Q

Rak piersi:

A
  • najczęstszy neo złośliwy u kobiet
  • przesiewowo: mammografia, USG i biopsja (brak odpowiednich markerów)
  • w czasie diagnozy poszukujemy ER i PR - determinują sposób leczenie
  • mutacja HER2 - istotny w selekcji do leczenia przeciwciałem monoklonalnym ; podwyższona eksrpesja występuje u ok. 30% chorych i jest predyktorem rozwoju przerzutów odległych
  • Ca15-3 i CEA –> monitorowanie pacjentów z zaawansowaną chorobą, trochę mniejsze znaczenie w wykrywaniu
    CEA często wyższe jeżeli przerzuty do wątroby i kości, wysoki poziom przy diagnozie to niekorzystny czynnik rokowniczy

Monitorowanie leczenia w zaawansowanym raku:
CA 27-29
Ca 549
Ca 72-4

28
Q

Rak jelita grubego i odbytnicy:

A

Kompleksowe przesiewy:

  • krew utajona
  • endoskopia, USG
  • CT, MRI
  • CEA -> ok. 60 x wyższa ekspresja w komórkach nowotworowych , raczej jako czynnik prognostyczny i predykcyjny bo niska czułość i swoistość ; gorsze rokowanie jeżeli podwyższony przed operacją
29
Q

Rak wątroby:

A
  • pierwotny rak wątroby –> 5 pod względem zachorowalności na świecie, 3 pdo względem umieralności
  • badania:
    objawy marskości
    USG
    CT
    MR
    laboratoryjne

–> AFP - podniesione u ok 2/3 pacjentów
istotan kinetyka wzrostu - podwojenie w przeciągu 10 -80 dni z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na pierwotnego raka wątroby
- dobrze oznaczać razem z 5’nukleotydazą - różnicowanie schorzeń wewnątrzwątrobowych i pozawątrobowych –> 5’nukleotydaza wzrasta przed AFP w przypadku przerzutów do wątroby
- konieczność potwierdzenia innymi badaniami

30
Q

Rak płuca:

A
  • najczęstszy u M, drugi w kolejności u kobiet
  • diagno: obraz kliniczny, badania obrazowe, bronchoskopia i badanie mikroskopowe

CEA - marker niedrobnokomórkowego
CYFRA21-1 - duża wartość dla niedrobnokomorkowego

NSE - marker drobnokomórkowego

SCC-Ag - ocena efektywności leczenia i wczesne wykrywanie nawrotów

31
Q

CZerniak

A

2% neo złośliwych, wzrasta umieralność
- skóra, błony śluzowej jelit, jamy ustnej, narządów płciowych oraz gałka oczna

S-100

  • marker z wyboru
  • stężenie wzrasta wraz z zaawansowaniem choroby
  • podywższone w momencie rozpoznania - zwykle świadczy o zajęciu węzłów i źle rokuje

TA-90
- jesli podwyższony duże prawdopodobieństwo że czerniak już przerzutuje

32
Q

Rak jajnika:

A

a) nabłonkowe: –> wzrasta Ca125

b) zarodkowe –> wzrost B-hCG i AFP

33
Q

Rak trzustki:

A
  • ok 3% neo u ludzi u mężczyzn częściej głowa, u kobiet trzon i ogon
  • diagno: USG i CT
    Marker z wyboru : Ca19-9
  • im wyższe wartości tym większe ryzyko że choroba jest rozprzestrzeniona
  • różnicowanie z PZT granicą odcięcia:
    w PZT < 400 U/ml a w raku > 1000 U/ml
  • jeżeli spada po zabiegu - lepsze rokowanie
34
Q

Rak prostaty:

A
  • najczęstszy po raku płuc neo złośliwy u mężczyzn
  • DRE - badanie per retum
    TRUS - USG per rectum
  • badanie mikroskopowe z biopsji

PSA:
- zarówno diagnoza jak i monitorowanie nawrotu
> 4 ng/ml –> wskazuje na raka
> 10 ng/ml –> silnie wskazuje na raka
- po radioterapii powinien być wyraźny spadek

Inne: PSMA
PAP

35
Q

Rak żołądka:

A
  • wysoka zachorowalność, słaba wykrywalność –> 90% wykrywane w stopniu zaawansowanym
  • gastroskopia,, RTG GOPP, USG, ST, MRI
  • brak markera selekcyjnego
  • może być wzrost CEA, Ca19-9
    najważniejszy CA 72-4
  • dobre do wczesnego wykrywania nawrotu i przerzutów odległych po operacji
  • monitorowanie odpowiedzi uzupłeniającej
36
Q

Rak jąder:

A
  • 1% ale bardzo częste między 15 a 40 r.ż.
  • USG i histpat po usunięciu
  • AFP, hCG i LDH –> ustalenie rozpoznania, stadium zaawansowania, przeiwdywanie rokowania, ocena reakcji na leczenie i wczesne wykrywanie nawrotu
  • PLAP - wzrost u większości chorych na nasieniaki i neo germinalne (ok 50%)
    Uwaga, norma wyższa dla palaczy

moje diagno bagno (10 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions