Diagno ginekologiczna Flashcards
17-B-estradiol:
- od 50 pg/ml w fazie folikularnej do 400 pg/ml w fazie owulacyjnej
- spadek z hipogonadyzmie zarówno hipo- jak i hipergonadotropowym
Progesteron
- ocena czynności ciałka żółtego
- w ciąży znacznie wyższy
- wzrost ok. 50 x ponad normę we wrodzonym przeroście nadnerczy
- po menopauzie niskie stężenia : 0,1 - 1,2 ng/ml
gonadotropiny:
prawidłowo w fazie folikularnej LH:FSH = 2
- w PCOS –> LH:FSH > 2
- stan hipogonadotropowy (np. okres przed dojrzewaniem lub niewydolność podwzgórzowo przysadkowa) - zarówno LH jak i FSH < 5 jm/l
- stan hipergonadotropowy gdzie LH > 20 jm/l a FSH > 30 jm/l –> np. po menopauzie, diagnostyka przedwczesnego wygaszania czynności jajników oraz pierwotnej niewydolności jajników
DHEA-S
- stabilny
- diagnostyka hiperandrogenizmu u kobiet (wskaźnik produkcji androgenów w nadnerczach - bo stanowi 90%)
- bardzo wysokie stężenia w guzach nadnerczy
- wysokie w przedwczesnym dojrzewaniu płciowym
- niskie w opóźnionym dojrzewaniu płciowym (w przeciwieństwie do np. konstytucjonalnie niskiego wzrostu)
testosteron u kobiet
norma całkowity :150-700 ng/l
wolny to ok. 1 % norma do 8,5 ng/l
- 50% pochodzi z obwodowej konwersji androstendionu
- po 25% z jajnika i nadnercza
Test gestagenowy:
- sprawdza reakcję błony endometrium na pobudzenie przez estrogeny
Podanie 5-10 dni 10 mg progesteronu dziennie.
Po 2-3 dniach od odstawienia powinno wystąpić krwawienie miesiączkowe.
wynik prawidłowy = krwawienie –> jajniki zachowały czynność wegetatywną (wydzielają estrogeny, które pobudzają błonę śluzową endometrium), ale nie mają czynności rozrodczej.
wynik ujemny = brak krwawienia:
a) ciąża
b) wady anatomiczne macicy lub pochwy
c) pierwotna lub wtórna niewydolność jajników
Test estrogenowy
- wykonujemy po otrzymaniu ujemnego wyniku testu gestagenowego
10 dni podajemy estrogeny lub estrogeny + gestageny pacjentce
Po 2-3 dniach od odstawienia leków powinno pojawić się krwawienie
dodatni wynik testu –> świadczy o obecności prawidłowej błony śluzowej endometrium, ale braku prawidłowej funkcji jajnika (nie produkuje estrogenów)
ujemny wynik –> brak funkcjonalnej błony śluzowej macicy
Test z klomifenem
- testowanie osi podwzgórze-przysadka-jajnik
- blokuje hamujące działanie estrogenow na wydzielanie LH –> wzrost lutropiny –> stymulacja jajnika do produkcji estrogenu
Podawanie klomifenu w dawce 5 mg dziennie przez 5 dni począwszy od 5 dnia cyklu
oznaczamy stężenia hormonów wyjściowo, w dniu 10 oraz w dniu 15 cyklu
Prawidłowo: obserwuje się wzrost LH do ok. 40-80 jm/l
Test stymulacji gonadoliberyną (GnRH)
- ocena reaktywności przysadki na GnRH
- wskazanie - gdy przy zatrzymaniu miesiączki jednocześnie niskie stężenie gonadotropin
- oznaczenie wyjściowo LH i FSH
- podanie 100 ug GnRH
- oznaczenie LH i FSH po 30, 60, 90 i 120 minutach testu
Prawidłowo:
- w 30 minucie wzrost LH 8-10 razy
- w 60 minucie wzrost FSH 3-4 razy
w dalszym czasie liniowy wzrost obu hormonów
brak wzrostu - hipogonadyzm hipogonadotropowy
Badania pierwszego rzutu w przypadku braku miesiączki:
- FSH
- estradiol
- TSH
- prolaktyna
Przykłady hipogonadyzmu HIPOgonadotropowego:
- zespół Kallmana (mutacja KAL1)
- z. Prader-Willego
- z. Noonan
- mutacje genów np. dla receptora GnRH, leptyny, genow FSH i LH)
Przykłady hipogonadyzmu HIPERgonadotropowego ( wysoki poziom FSH)
- zespół Turnera (X0)
- mutacje genu rec FSH, LH
- mutacje genu receptora estrogenów
- mutacje aromatazy
- mutacje genów steroidogenezy
- mutacja receptora androgenowego (zespół niewrażliwości na androgeny)
Przyczyny kobiecego fenotypu przy genotypie XY
- Niewrażliwość na androgeny
a) mutacja receptora dla androgenów
b) mutacje genu dehydrogenazy 17B-hydroksysteroidowej
c) mutacje genu receptora dla LH - Zespół Sewyera ( mutacje lub delecje genu SRY)
- Zespół kobiety XY z dysplazją kampomeliczną (mutacja genu SOX9)
Wtórny brak miesiączki - przyczyny
> 6 mies. bez miesiączek u kobiet w wieku rozrodczym, które wcześniej miesiączkowały normalnie
- hipoestrogenizm
a) hipergonadotropowy - dużo FSH i LH –> pierwotna niewydolność jajników
b) hipogonadotropowy - mało FSH i LF –> wtórna niedoczynność jajników
androgeny i prolaktyna w normie - hiperprolaktynemia
- nadmiar androgenów
75% przyczyn w jajnikach, 25% - nadnercza lub nowotwory - inne zaburzenia endokrynologiczne
- przy prawidłowych wynikach badań hormonalnych - wtórne przyczyny (np. zespół Ashermana)
Prolaktyna:
u kobiet 5-20 ng/ml
u mężczyzn < 5 ng/ml
wydzielanie prolaktyny sytmulują:
a) seks, sen, stres, sutków drażnienie
b) TRH
c) VIP
d) serotonina
e) oksytocyna
f) estrogeny i GnRH
Działanie:
- laktogeneza, mammogeneza
- steroidogeneza nadnerczowa
- stymulacja ciałka żółtego do produkcji progesteronu
- indukcja ekspresji receptorów estrogenowych w endometrium
- rola w procesie implantacji
- regulacja składu płynu owodniowego
