Persoonlijkheidsstoornissen Flashcards
Persoonlijkheidsstoornissen
Een blijvend, rigide patroon van innerlijke belevingen en uiterlijke gedrag dat hun zelfgevoel, emotionele ervaringen, doelen, empathievermogen en/of vermogen aantast voor intimiteit beïnvloedt –> extreme karaktertrekken die leider tot significante problemen en psychologisch lijden
Clusters van persoonlijkheidsstoornissen
Cluster A: vreemd / excentriek
- Paranoïde
- Shizoïde
- Shizotypisch
Cluster B: Dramatisch / emotioneel / impulsief
- Antisociaal
- Borderline
- Histrionisch
- Narcistisch
Cluster C: Angstig / gespannen / grote mate van controle
-Vermijdend
-Afhankelijk
-Obsessief-compulsief (dwangmatig)
Dimensionele aanpak
Elk kenmerk ligt op een continue spectrum
Categorische aanpak
Je hebt een kenmerk wel of je hebt het niet
Checklist voor persoonlijkheidsstoornissen
- Persoon toont een lange termijn, rigide, en wide-ranging patroon van innerlijke ervaringen en gedrag dat leidt tot dysfunctie in ten minste 2 van de volgende aspecten
- Cognitie
- Emotie
- Sociale interacties
- Impulsiviteit - Persoonlijk patroon is significant verschillend van de patronen die normaal zijn in de cultuur
- Persoon ervaart significante distress of impairment
Cluster A
- Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
Patroon van wantrouwen en achterdocht waardoor de motieven van anderen als kwaadaardig worden geïnterpreteerd
- Weinig contact met mensen, omdat er geen vertrouwen is
- Herkennen hun eigen fouten niet, slecht met kritiek
- 4.4% van de volwassenen (meer mannen dan vrouwen)
Oorzaak paranoïde persoonlijkheidsstoornis
Psychodynamisch
- Vroege interacties met veelvragende ouders verwaarlozing en weinig liefde
- Afstandelijke vaders en overcontrolerende, afwijzende moeders
- Zien omgeving als gevaarlijk en vertrouwen niemand
Cognitief
- Maladaptieve aanname: ‘people are evil’ en ‘people will attack you if given the chance’
Biologisch
- Genetische oorzaak –> tweelingstudie
Behandeling paranoïde persoonlijkheidsstoornis
- Weinig in behandeling, aangezien zij zelf niet vinden dat ze hulp nodig hebben
- Zien zichzelf als onderdanig in behandeling vertrouwen therapeut niet
- Cognitieve gedragstherapieën helpen
- Gedrag: angst reductie en interpersoonlijke probleemoplossing
- Cognitief: realistischere verwachtingen
- Anti psychotische medicatie helpt niet veel
Cluster A
- Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
Patroon van afstandelijkheid in sociale relaties en een beperkt scala van emotionele expressie
- Weinig contact met mensen, omdat ze graag alleen willen zijn
- Weinig tonen van emoties
- 3.1% van de populatie
Cluster A
- Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
Patroon van afstandelijkheid in sociale relaties en een beperkt scala van emotionele expressie
- Weinig contact met mensen, omdat ze graag alleen willen zijn
- Weinig tonen van emoties
- 3.1% van de populatie
Oorzaak Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
Psychodynamisch
- Onbevredigde behoeft voor menselijk contact
- Onaccepterende/ mishandelende ouders
Cognitief
- Afwijking in denkgedrag
- Vage, lege gedachtes
- Moeite met non verbaal gedrag en emoties van anderen
Behandeling schizoïde persoonlijkheidsstoornis
- Weinig behandeling, door vermijden van menselijk contact
- Emotioneel onbereikbaar in behandeling
- Cognitieve gedragstherapie helpt soms
- Cognitief: nadenken over emoties en herinneringen eraan linken
- Gedrag: sociale skills aanleren
- Medicatie helpt bijna niet
Cluster A
- Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
Patroon van ongemak en angst in intieme relaties, cognitieve of perceptuele vervormingen, en vreemd en eigenaardig van gedrag
- Ongemakkelijk in sociale situaties, teruggetrokken
- Hebben vreemde ideeën
- Achterdochtig
- Ideas of reference: beliefs that unrelated events pertain to them in some important way
- Bodily illusions: denken dat er andere aanwezigheden zijn
- 3.9% van de volwassenen (net meer mannen dan vrouwen)
Oorzaak Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
Grotendeels hetzelfde als Schizofrenie
- Familie conflicten en ouders met psychologische stoornissen
- Problemen met aandacht en kortetermijngeheugen
- Hoge activiteit in dopamine
- Grotere ventrikels en kleinere temporale kwabben, minder grijze stof (genetisch?)
Meeste hebben ook depressie etc.
Behandeling schizotypsiche persoonlijkheidsstoornis
Moeilijk te behandelen net als Schizoïde en paranoïde
- Doelen stellen
- Meer sociale contacten
- Persoonlijke gevoelens
- Cognitieve interventies: leren gedachten te evalueren
- Spraakvaardigheden
Cluster B
- Antisociale persoonsoonlijkheidsstoornis
Patroon van veronachtzaming en schending van de rechten van anderen
- Psychopaten en sociopaten
- Berekend en manipulatief
- Onwaarachtig en onverantwoordelijk
- Meest gelinkt aan crimineel gedrag (na drugs)
- 18+ voor diagnose, maar symptomen kunnen al eerder : wegrennen, dieren of mensen pesten, vandalisme etc.
- Slecht in het behouden van een baan en met geld
- 3.6% van de volwassenen
- Mannen 4:1 vrouwen
Oorzaak antisociale persoonlijkheidstoornis
Psychodynamisch
- Weinig liefde in de kindertijd en basis vertrouwen
Gedrag
- Gedrag komt door modeling ouders hebben het vaak ook
- Ouders belonen agressief gedrag
Cognitief
- Belang van anderen is niet belangrijk
- Moeite met het begrijpen van de emoties en het perspectief van andere
Biologisch
- Lagere serotonine levels
- Verminderde functionering in frontale kwabben (vooral prefrontale cortex)
- Minder angst –> belangrijk voor leren van negatieve situaties
Behandeling antisociale persoonlijkheidsstoornis
- Ze willen niet behandeld worden, dus behandeling is heel moeilijk
- Structuur aanbrengen kan helpen met verantwoordelijkheid
Cluster B
- Borderline persoonlijkheidsstoornis
Patroon van instabiliteit en interpersoonlijke relaties, zelfbeeld en affecten, en uitgesproken impulsiviteit
- Moeite met emotieregulatie (depressie, angst en irritatie)
- Geneigd naar woede en zelfdestructie
- Verlatingsangst
- 75% probeert zelfmoord, 10% is succesvol
- Dramatische identiteit switches
- 5.9% van de populatie (snel-groeiend)
- 75% vrouw
Oorzaak borderline persoonlijkheidsstoornis
Psychodynamisch
- Ouderlijke relaties
* Laag zelfvertrouwen
* Grotere afhankelijkheid
* Moeite met separatie
* Neglected/rejected en mishandeld jeugdtrauma
Biologisch
- Overreactieve amygdala
- Onderactieve prefrontale cortex
- Lagere serotonine levels
Biosociaal
- Biologische abnormaliteiten in combinatie met psychodynamische verwaarlozing
Behandeling borderline persoonlijkheidsstoornis
Psychotherapie
- Goede balans vinden is moeilijk met emotiefluctuatie
Dialectical behavior therapy
- Cognitieve gedragstherapie model
- Humanistische en psychodynamische benaderingen
Medicatie
- Antidepressiva
- Antibipolair
- Anti-anxiety
- Antipsychotisch
Cluster B
- Histrionische persoonlijkheidsstoornis
Patroon van overmatige emotionaliteit en aandacht zoeken
- Hysterisch –> extreem emotioneel
- Middelpunt van aandacht
- Lijken net alsof ze aan het toneelspelen zijn, steeds een ander personage
- Goedkeuring en lof
- Zelfmoordpogingen voor aandacht en manipulatie
- Meer vrouwen dan mannen
- 1.8% van de volwassenen
Oorzaak histrionische persoonlijkheidsstoornis
Psychodynamisch
- Kille en controlerende ouders met weinig liefde en angst voor verlating
- Door verlatingsangst dramatisch gedragen beschermend gedrag nodig
Cognitief
- Minder interesse in wereldkennis, alleen voor zichzelf
- Denken dat ze zelf niks kunnen en hulp nodig hebben
Sociocultureel
- Culturele normen en verwachtingen
- Dramatisch vrouwelijk
Behandeling histrionische persoonlijkheidsstoornis
- Weinig behandeling zoeken en moeilijk vanwege tantrums etc.
- Cognitieve therapie
- Hulpeloosheid helpen met probleemoplossingen
Cluster B
- Narcistische persoonlijkheidsstoornis
Patroon van grandioosheid, behoeft aan bewondering, en gebrek aan empathie
- Neigen snel te reageren op woede
- De behoefte hebben om in hoog aanzien te staan
- Autoritair zijn
- Erkenning zoeken
- Weinig empathie
- 6.2% van de volwassenen
- 75% man
- Narcisme is normaal voor tieners en leidt vaak niet naar volwassennarcisme
Oorzaak narcistische persoonlijkheidsstoornis
Psychodynamisch
- Kille, afwijzende ouders
- Overtuigen zich zo veel van hun waard, dat het hun personaliteit wordt
Cognitieve gedrag
- Mensen worden te positief behandeld in plaats met negativiteit –> constante grandioosheid ervaren
Sociocultureel
- Link tussen narcistische persoonlijkheid en tijdperken van narcisme in de gemeenschap
- Familie waarden en sociale idealen breken nieuwe groep narcistische mensen
- Vooral in Westerse culturen
Behandelingen narcistische persoonlijkheidsstoornis
- Moeilijk te behandelen omdat de patiënten hun zwakte niet kunnen toegeven en behandeling kunnen accepteren/appreciëren
- Behandeling voor andere stoornissen en therapeut proberen te overtuigen van grandioosheid etc.
Psychodynamisch - Herkennen en verwerken van basis onzekerheden
Cognitief - Focus op het ego-denken en meer denken aan anderen
Cluster C
- vermijdende persoonlijkheidsstoornis
Patroon van sociale remming, gevoelens van ontoereikendheid, en overgevoeligheid voor negatieve evaluaties
* Constant ongemakkelijk en terughoudend in sociale situaties
* Gevoelens van inadequaatheid
* Extreme gevoeligheid voor negatieve evaluatie
* Heel vergelijkbaar met sociale angst stoornis –. komt bijna altijd samen voor
–> Vermijdende persoonlijkheidsstoornis weerhoudt zich meer van relaties en sociale angst stoornis van situaties
Oorzaak vermijdende persoonlijkheidsstoornis
Psychodynamisch
- Schaamte uit de kindertijd
Cognitieve gedrag
- Sterke kritiek in kindertijd
Gedrag
- Abnormale sociale skills
Behandeling vermijdende persoonlijkheidsstoornis
- Stoppen na een tijdje met therapie uit angst dat de therapeut ze gaat afwijzen
Psychodynamisch - Herkennen en oplossen van onbewuste conflicten
Cognitief - Veranderen van gedachtes en verbeteren zelfbeeld
Gedrag - Sociale vaardigheden
- exposure therapie
Groep therapie - Oefenen met sociale interacties
CLuster C
- afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
Patroon van onderdanig en aanhankelijk gedrag in verband met een buitensporige behoefte om verzorgd te worden
* Separatie angst
* Zwaar afhankelijk van anderen niks zelf kunnen beslissen
* Weinig zelfvertrouwen in eigen kunnen
* Stress, eenzaam, verdrietig, laag zelfbeeld
* Risico voor depressie, angst en eetstoornissen (soms suïcidaal)
Oorzaken afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
Psychodynamisch
- Gelijkend aan depressie
- Onopgeloste conflicten uit de jeugd
- Te weinig of te veel involvement van de ouders
Gedrag
- Clingy gedrag werd onintentioneel beloond in kindertijd
Cognitief
- Maladaptieve gedachtevorming
Behandeling afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
- Cliënten leggen de aandacht op de therapeut
- Doel om aandacht op henzelf te leggen
- Soms koppel of familie therapie
- Therapie kan de afhankelijkheid naar de therapeut verschijven
Cognitieve- gedrag - Assertiviteitstraining
- Afhankelijke gedachten veranderen
Medicatie - Depressiemedicatie kan helpen als er depressie bij betrokken is
Cluster C
- Dwangmatige persoonlijkheidsstoornis
Patroon van preoccupatie met ordelijkheid, perfectionisme, en controle
Obsessive-compulsive personality disorder
* Te hoge verwachtingen nooit tevreden
* Rigide en koppig in hun overtuigingen
* Schaars met tijd en geld
* Hebben vaak depressie, GAS en middelengebruik stoornis
Oorzaken dwangmatige persoonlijkheidsstoornis
Psychodynamisch
- Gefixeerd in de anale fase
Cognitief
- Zeggen weinig over de oorzaak
- Foutief denken houdt het in stand
Behandelijk dwangmatige persoonlijkheidsstoornis
- Zoeken niet vaak behandeling door de gedachte dat er niks mis is
- Goede reactie op psychodynamische en cognitieve therapie
Psychodynamisch - Herkennen en accepteren van eigen limieten
Cognitief - Proberen denkgedrag te veranderen
