Persoonlijkheids stoornissen

Question 1

Personality Theodore Millon,1981

Answer 1

… complex patroon van diepgewortelde psychologische kenmerken

grotendeels onbewust

niet makkelijk uitwisbaar,

die zich manifesteren in alle facetten van het functioneren…

Question 2

persoonlijkheid is : categoriaal en dimensionaal want

Answer 2

categoriaal • psychiatrische classificatie

dimensionaal • gemeenschappelijke persoonlijkheidsstructuur waarbij we verschillen door een unieke combinatie van verschillende trekken (traits)

Question 3

3-factoren model Hans Eysenck

Answer 3

NEUROTICISME

laag: emotioneel stabiel
hoog: emotioneel instabiel, gevoelig voor stress

EXTRAVERT OF INTRAVERT

PSYCHOTICISME > laag = vredelievend empathisch
> hoog = geringe impulscontrole agressie lage empathie

Question 4

Big Five 5-factoren model - Costa & McCrae

Answer 4

OCEAN

Openness - openheid voor ervaringen

Conscientiousness - nauwgezetheid

Extraversion

Agreeableness - inschikkelijkheid

Neuroticism

Question 5

Kwetsbaarheid big 5 model:

Answer 5

model beschrijft normale persoonlijkheid

scores zijn normaal verdeeld in de populatie

> > > verbanden met psychopathologie :

hoog neuroticisme - (piekeren, onzeker, angstig) - kwetsbaar voor depressie, angststoornissen

hoog consciëntieus - (georganiseerd, betrouwbaar, ambitieus, ‘lat hoog leggen’) - kwetsbaar voor depressie

Question 6

Persoonlijkheid Robert Cloninger - Psychobiologische theorie

Answer 6

TEMPERAMENT + KARAKTER

Question 7

TEMPERAMENT

Answer 7

basale emotionele reacties

deels erfelijk bepaald

vroeg in leven ontwikkeld

relatief stabiel

nature

Question 8

KARAKTER

Answer 8

impliceert hogere cognitieve processen

‘nurture’ - ‘door het leven gevormd’

op volwassen leeftijd volledig ontwikkeld

volgens sommigen versteend, ‘betonhypothese’

reguleren van emoties, bereiken van langetermijndoelstellingen en waarden

ook gedeeltelijk erfelijk

Question 9

7-factoren model Robert Cloninger - 4 temperament + 3 karakater

Answer 9

• Novelty Seeking - Prikkelzoekend

Harm Avoidance - Leedvermijdend = Tendency to respond intensely to signals of aversive stimuli, thereby learning to inhibit behavior to avoid punishment, novelty and frustrative non-reward •

Reward Dependence - Sociaalgerichtheid = tendency to respond intensely to signals of reward, and to maintain or resist extinction of behavior that has previously been associated with rewards or relief of punishment

Persistence - Volhardend = tendency to persevere despite frustration and fatigue

Question 10

Klinische relevantie 7 factoren model

Answer 10

scores geassocieerd met specifiek probleemgedrag of psychologische stoornissen :

depressie, angst, bipolaire stoornis, OCD, gedragsstoornissen, alcohol en middelen, crimineel gedrag en antisociale persoonlijkheidsstoornis

Question 11

Klinische relevantie 7 factoren model

Answer 11

scores geassocieerd met specifiek probleemgedrag of psychologische stoornissen :

depressie, angst, bipolaire stoornis, OCD, gedragsstoornissen, alcohol en middelen, crimineel gedrag en antisociale persoonlijkheidsstoornis

Question 11

Klinische relevantie 7 factoren model

Answer 11

scores geassocieerd met specifiek probleemgedrag of psychologische stoornissen :

depressie, angst, bipolaire stoornis, OCD, gedragsstoornissen, alcohol en middelen, crimineel gedrag en antisociale persoonlijkheidsstoornis

Question 12

Afwijkende TCI scores 7 factoren model correleren hoe?

Answer 12

score temperamentsdimensie… voorspelt cluster….

lage ‘sociaalgerichtheid’ & reward dependence voorspeld A zonderling

hoge ‘prikkelzoekend’ & Novelty Seeking voorspeld B dramatisch

hoge ‘leedvermijdend’ harm Avoidance voorspeld C angstig

Question 13

Persoonlijkheidsstoornis DSM-5

Answer 13

duurzaam patroon van innerlijke ervaringen en gedragingen

die afwijken van wat binnen de cultuur van betrokkene kan verwacht worden

zichtbaar op ≥2 van de volgende terreinen

• Cognities wijze waarop men zichzelf, anderen en gebeurtenissen ervaart en interpreteert
• Affectiviteit reikwijdte, intensiteit, labiliteit en aangepastheid van emotionele reacties
• lnterpersoonlijk functioneren
• lmpulsbeheersing

VERDER:

het duurzaam patroon is ‘inflexibel en komt tot uiting in een breed scala van persoonlijke en sociale situaties’
• situationele stabiliteit
• stabiel en langdurig, en begin kan gesitueerd worden in adolescentie of vroege volwassenheid
• temporele stabiliteit • beoordeel patroon van functioneren op lange termijn

Question 14

Duurzaam is niet onveranderbaar

Answer 14

temporele stabiliteit ?
• belangrijkste kenmerken ‘blijven’
• evolueren door ervaringen, therapie…
• beter omgaan met moeilijkheden

situationele stabiliteit ?
• context bepaalt mee het ‘denken en doen’

Question 15

persoonlijkheidsstoornis egodystoon of ego syntoon?

Answer 15

ego-syntoon

• een natuurlijk deel van zichzelf
  • geen (directe) hulpvraag
  • vraag vanuit omgeving
  • ander probleem depressie, middelen
• zelfrapportage onbetrouwbaar
• behandelproblemen - drop-out en push-out

Question 16

diagnose persoonlijkheidsstoornis:

Answer 16

moeilijk tijdens acute stoornis of crisis

• meermaals beoordelen
• observatie
• hetero-anamnese
• zelf-rapportage onbetrouwbaar

• ‘blinde vlek

Question 17

zelf rapportage persoonlijkheidsstoornis vs heteroanamnese

Answer 17

N=874

• hetero-anamnese
> • partnersN=370, familieledenN=196, vriendenN=160

prevalentie Narcistische PST

informant-rapportage 11%
zelf-rapportage 4% > veel lager zelf rapportage!

Question 18

A ZONDERLING

Answer 18

Paranoide • wantrouwen en achterdocht tegenover andere mensen, waarbij hun motieven worden geïnterpreteerd als kwaad willend - voorzichtig

• Schizoide • afstandelijkheid in sociale relaties en een beperkt scala van expressies van emoties in interpersoonlijke situaties - autonoom, onafhankelijk
• Schizotypische • sociale en interpersoonlijke deficiënties, gekenmerkt door een direct gevoeld ongemak bij en een verminderd vermogen tot het hebben van hechte relaties, en door cognitieve of perceptuele distorsies en excentriciteit in het gedrag - excentriek, origineel

Question 19

PARANOIDE

Answer 19

wereld is gevaarlijk - mensen niet te vertrouwen

• je moet voortdurend op je hoede zijn
• hou je gevoelens en gedachten voor jezelf, ze worden toch maar tegen je gebruikt

Question 20

schitzoide

Answer 20

liefst met rust gelaten

contact is leeg, zonder plezier of emotie, geeft geen voldoening, heeft geen betekenis

‘kouwe kikkers’, onbeholpen, formeel in sociale contacten

geen seksuele interesse

kiezen eenzame beroepen

in eigen wereld

Question 21

schitzotypisch

Answer 21

ongewoon, apart taalgebruik

gedesorganiseerd gedrag

buitenissige gedachten en gedragingen

zonderlinge overtuigingen, magisch denken, soms betrekkingsideeën en illusoire vervalsingen

contacten voelen ongemakkelijk

Question 22

B Dramatisch

Answer 22

• Histrionische • excessieve emotionaliteit en aandacht vragen - flair
• Antisociale • gebrek aan respect voor en schending van rechten van anderen - ‘eigen agenda’
• Narcistisch • grandiositeit (in fantasie of gedrag), behoefte aan bewondering en gebrek aan empathie - speciaal, bijzonder
• Borderline • pervasief patroon van instabiliteit van de interpersoonlijke relaties, het zelfbeeld en van affecten, en duidelijke impulsiviteit - gevoelig

Question 23

THEATRALE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS

Answer 23

Theatrale persoonlijkheidsstoornis VB:
jessica rabbit

• opvallend, kleurrijk, spontaan, sociaal, charmant
• lijkt vaak oppervlakkig en onecht
• zet charme en verleidelijkheid in om aandacht te trekken
• prettigst wanneer in middelpunt van de belangstelling >< onzeker over zichzelf, behoefte aan bevestiging
• onvermogen om tot diepe betekenisvolle relaties te komen
• relaties en emoties zijn heftig, maar oppervlakkig en voortdurend veranderend
• problemen met continuïteit, volhouden (ook op andere vlakken)

Question 24

Antisociale persoonlijkheidsstoornis - sideshow bob

Answer 24

• in jeugd gedragsstoornissen, delinquentie

in eerste contact vaak charmant

verhult ‘koud hart en berekende geest’ •

egoïstisch, meedogenloos, manipulatief

• enkel in anderen geïnteresseerd als er voordeel te halen valt
• roekeloos, impulsief

Question 25

biologische factor antisociaal

Answer 25

Biologische predispositie

Genetische bijdrage Afwijkingen

PFC Gebrek aan emotionele reactie op bedreigende cues

individuals with psychopathy exhibited strong response in pain-affective brain regions when taking an imagine-self perspective

they failed to recruit the neural circuits that were activated in controls during an imagine-other perspective, and that may contribute to lack of empathic concern !!

Question 26

Antisociale Persoonlijkheidsstoornis - neurobiologische predispositie

Answer 26

• minder ‘arousal’ - emotionele reactiviteit
• rust - stressvolle situaties
• afwijkingen PFC • minder controle, minder remmen van impulsief gedrag, minder inschatten van gevolgen van eigen handelen

Question 27

BORDERLINE PERSOONLIJKHEID

Answer 27

ernstig
• meer bij vrouwen
• Voorgeschiedenis emotioneel / fysiek misbruik

• 2-42% van psychiatrische patiënten > HOGE PREVALENTIE

Question 28

TYPISCHE KENMERKEN BORDERLINE

Answer 28

1. ZWART - WIT DENKEN

• Intense en instabiele relaties
• Gebrek aan nuancering
• Idealiseren / devalueren
• Relationele problemen persoonlijk, werk
• Wisselende vriendenkring

2. IDENTITEITSPROBLEMEN

• Laag zelfbeeld
• Ervaren ‘emotionele leegte’ •
Vaak eenzaam voelen / moeilijk alleen zijn
• Overgevoelig :
• kritiek • verlating / afwijzing (cfr ‘verwijzing’) > woede, TS

They simply have, so to speak, no emotional skin. Even the slightest touch or movement can create immense suffering.”

3. IMPULSIVITEIT

• Doen alvorens te denken
• Wisselende seksuele relaties
• Geld verkwisten
• Middelengebruik
• Roekeloos autorijden
• Eetbuien

4. WOEDE

• frequente driftbuien • constante boosheid • vechtpartijen

5. AFFECTIEVE INSTABILITEIT

• stemming is reactief • basisstemming dysfoor
• schommelingen met intense dysforie, prikkelbaarheid of angst (zelden euforie)
• meestal enkele uren en zelden langer dan een paar dagen

• stemmingswisselingen zijn vaak kort • uren (ultra-rapid / ultradiaan)
EXTERNE STRESS FACTOR INTERPERSOONLIJK

Question 29

PSYCHOTISCHE SYMPTOMEN BIJ BORDERLINE

Answer 29

• ‘Randpsychotisch’
• Meestal kortstondig
• Verwardheid
• Achterdocht
• Hallucinaties
• Derealisatie/depersonalisat

DSM-5 :
Voorbijgaande, stress-gerelateerde paranoïde ideeën of ernstige dissociatieve symptomen

Question 30

SUICIDE EN AUTOMUTULATIE BIJ BORDERLINE

Answer 30

Recidiverende suïcidale gedragingen, gestes of dreigingen, of automutilatie = Suïcide 7-9% van patiënten met BPST

70-80% • vaak na dreigende scheiding / afwijzing

• ‘verlichting’ - ‘boeten’ - ‘bestaan’ (‘voelen’)
• vergelijk - bij spanning in armleuning knijpen
• vaak geen pijn / lichamelijke pijn draaglijker dan psychische pijn
• dissociatief
• Feel concrete pain (59%) • Inflict self-punishment (49%) • Reduce anxiety/despair (39%)

Question 31

diagnostische instabiliteit borderline

Answer 31

na 10 jaar voldoet 50% niet meer aan criteria

na 15 jaar voldoet 75% niet meer aan criteria

• ‘Rijping’ van de persoonlijkheid?
• Neurobiologische veranderingen tijdens veroudering?
• Succesvolle behandeling?
• Fout-positieve diagnose tijdens andere stoornis?

Question 32

Narcisitische persoonlijkheidsstoornis

Answer 32

• vaker bij mannen
• behoefte aan bewondering
• ook al weet hij hoe anderen over hem denken
• vindt zichzelf uniek, belangrijk…
• ijdel versus gebrek aan zelfkritiek
• gebruikt elk middel om zijn doel te bereiken, los van visie van anderen of van gevolgen

• pathologisch - geen empatisch vermogen / anderen worden uitgebuit ten voordele van het eigen belang

Question 33

C Angstig

Answer 33

• Afhankelijke :

excessieve behoefte om verzorgd te worden die leidt tot submissief en aanklampend gedrag en de vrees om in de steek gelaten te worden
- trouw, gericht op mensen

• Dwangmatige : preoccupatie met ordelijkheid, van perfectionisme en van intrapsychische en interpersoonlijke beheerstheid, ten koste van flexibiliteit, openheid en efficiëntie
- zorgzaam, gewetensvol

• Vermijdende :
sociale geremdheid, gevoelens van insufficiëntie en hypersensitiviteit voor een negatieve beoordeling
- verlegen

Question 34

AFHANKELIJKE persoonlijkheidsstoornis - Waylon Smithers

Answer 34

• moeite met nemen van beslissingen zonder geruststelling door anderen
• anderen nodig die verantwoordelijkheid nemen voor belangrijke gebieden van zijn / haar leven.
• moeite met uiten van meningsverschil vanwege de vrees om steun / goedkeuring te verliezen.
• moeite met ontplooien van initiatieven of met zelfstandig dingen ondernemen (vanwege gebrek aan zelfvertrouwen). • gaat tot uiterste om zorg / steun van anderen te krijgen
, soms vrijwillig aanbieden om onaangename dingen te doen

Question 35

DWANGMATIGE PEROONLIJKHEIDSSTOORNIS

Answer 35

• zich opdringende gedachten of impulsen, vaak in combinatie met dwanghandelingen
• perfectionisten, onbuigzaam, rigide, controlefreak,
• iets aan anderen overlaten is onmogelijk omdat anderen niet zorgvuldig genoeg zijn
• leven bepaald door regels, schema’s en rigide routines
• weinig spontaneïteit, ontspanning of intieme relaties
• vaak zuinig, tot gierig’
• erg bepalend: ze maken duidelijk dat het moet gaan zoals zij het willen

Question 36

Vermijdende persoonlijkheidsstoornis

Answer 36

• ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
• bang, sociaal onhandig en geremd •
extreem gevoelig voor negatieve beoordeling
• willen zich wel graag manifesteren, maar de angst daarbij fouten te maken of belachelijk gevonden te worden neemt proporties aan van sociale fobie

• nieuwe verantwoordelijkheden uit de weg gaan
• hunkeren naar relaties / wel in staat tot opbouwen hechte relaties als verzekerd van onvoorwaardelijke acceptatie / interpersoonlijke intimiteit moeilijk
• gereserveerd, moeite om over zichzelf te praten, vrees zichzelf bloot te geven, te worden bespot

Question 37

prevalentie

Answer 37

Borderline < 3.2 psychiatrie 1.7 - 42.7
Theatrale < 3.2 psychiatrie 1 - 15
Antisociale < 4.5 psychiatrie < 13.7
Narcistische < 4.4 psychiatrie < 25.6