PCOS Flashcards
Cechy PCOS
- Zaburzenia miesiączkowania i płodności
- Podwyższone stężenie androgenów
- Otyłość i insulinooporność
- Najczęstsza przyczyna hiperandrogenizacji i zaburzeń owulacji u kobiet
KIedy występuje?
Najczęściej w wieku rozrodczym ale występuje w każdym wieku
Epidemiologia
- 4-12% kobiet w wieku rozrodczym
- najcz. przyczyna hiperandrogenizacji (65-80%)
Występowanie rodzinne PCOS
W przypadku pacjentek z PCOS
- 20-30% sióstr ma PCOS
- 25-50% matek ma PCOS
Przyczyny
Być może zwiększone wydzielanie LH i zwiększona odpowiedź kom. tekalnych na tę stymulację
Zaburzenia hormonalne
- Hiperandrogenemia (pochodzenia jajnikowego i nadnerczowego)
- Hiperestrogenizm
- Wysokie LH
- Niskie FSH
- Spadek SHBG
Zaburzenia metaboliczne
- Hiperinsulinemia i insulinooporność
- otyłość 50% (30-60%)
- IGT i DM2
- Wysokie TG
- Niski HDL
- rogowacenie ciemne
Insulinoopoorność %
- u 70% z nadwagą
- u 30% o prawidłowej masie ciała
Nadmiar androgenów - skutki
- Wzrost liczby pęcherzyków i zatrzymanie ich dojrzewania
- Zahamowanie przemiany androgenów w estrogeny
- Zaburza wydzielanie GnRH
- Odpowiada za wirylizacje
- Sprzyja otyłości brzusznej, insulinooporności i zaburzeniom lipidowym
Objawy
- Zaburzenia miesiączkowania
- Hiperandrogenizacja
- Nadwaga i otyłość
- Zaburzenia metaboliczne
- Zwiększone ryzyko miażdżycy i chorób CVS
- Niepłodność
- Rozrost i rak endometrium
- wcześniejsze dojrzewanie płciowe o 1,5-2 lat
Zaburzenia miesiączkowania
Typ II WHO
* Oligomenorrhea (70%)
* Amenorrhea 20%
Hiperandrogenizacja
Objawy
- Hirsutyzm - 80-90% pacjentek
- Trądzik, łojotok, przetłuszczanie się włosów
- Niepłodność
- Łysienie typu męskiego
- Zaburzenia miesiączkowania i owulacji
- Wirylizacja
- przerost łechataczki
- przyrost masy mięśniowej
Wirylizacja
Ciężka postać hiperandrogenizacji:
- Powiększenie łechataczki
- obniżony tembr głosu
- rozwój muskulatury typu męskiego
Hiperandrogenizacja - definicja
Zespół objawów wynikających z hiperandrogenemii
Skala Ferrimana i Gallweya
Ocena hirsutyzmu
>8 pkt wskazuje na hirsutyzm
Badania labolatoryjne
- Wzrost testosteronu całkowitego i wolnego, DHEA, androstedionu
- Indeks wolnych androgenów (Testosteron całkowity i wolny i SHBG)
- HiperPRL
- Hiperinsulinemia i insulinooporność
- Spadek SHBG
- IFG, ITG
- wysokie stężenie LH
Diagnostyka w kierunku cukrzycy
Zwiększone ryzyko DM2 i hiperglikemii w ciąży
Raz w roku niezależnie od wieku test przesiewowy w kierunku cukrzycy (OGTT lub glikemia na czczo)
U ciężarnej z PCOS jak najszybciej OGTT
Kryteria Rotterdamskie
2 z 3:
- kliniczne objawy hiperandrogenizacji lub hiperandrogenemia w biochemii
- rzadkie występowanie lub brak owulacji
- w USG obraz policystycznych jajników
Obraz USG
- ≥12 pęcherzyków antralnych o średnicy 2-9mm podosłonkowo (sznur pereł)
- lub objętość jajnika >10ml
Taki obraz może być nawet u >20% kobiet zdrowych
Nowe zalecenia USG
Wiek 18-35 lat
⩾ 25 pęcherzyków lub objętość jajnika >10 ml
Zmodyfikowane kryteria NIH
Spełnione obydwa:
- kliniczne/biochemiczne cechy hiperandrogenizacji
- oligo-/anowulacja lub obraz PCOS w USG
Rozpoznanie PCOS w wieku młodzieńczym
Konieczne stwierdzenie
1. Oligomenorrhoea lub pierwotny/wtórny brak miesiączki
2. Hiperandrogenizm kliniczny i biochemiczny
3. Objawy trwają ⩾2 lata
Diagnostyka różnicowa
Postać nieklasyczna WPN
Z. Cushinga
Hiperprolaktynemia
Akromegalia
Niedoczynność tarczycy
Guzy wydzielające androgeny
Cele leczenia
- Zmniejszenie hiperandrogenizacji
- Regulacja cyklu - mniejsze ryzyko rozrostu i raka endometrium
- Profilaktyka i leczenie zaburzeń metabolicznych
- Przywrócenie owulacji i możliwości ciąży
- Zapobieganie rozrostu i raka endometrium
Leczenie
Modyfikacja stylu życia
Miejscowe leczenie hirsutyzmu (depilacja laserowa/krem z eflornityną)
Farmakologia
Leczenie farmakologiczne
1.Dwuskładnikowa anykoncepcja
2. Terapia gestagenna
3. metformina
4. leki antyandrogenne
Leki pierwszego rzutu
Dwuskładnikowa antykoncepcja
- ma działanie antyandrogenne (zwiększa synteze SHBG i hamuje wydzielanie LH)
- reguluje cykl miesiączkowy - mniejsze ryzyko rozrostu i raka endometrium
Progestageny
- zapobiegają rozrostowi endometrium, mniejsze ryzyko raka
- przy p/wskaz do 2skł antykoncepcji
- brak istotnego wpływu antyandrogennego
- podwawane cyklicznie przez 10-14 dni lub wkładka z lewonorgestrelem
Metformina
Lek I rzutu przy PCOS z DM2 lub IGT/IFG
- zmniejsza insulinooporność
- regulacja cyklu
- zmniejsza stężenie testosteronu
1500-2000 mg
Leki antyandrogenne
U pacjentek z p/wskaz do 2skł anty
1. Blokujące receptor androgenowy:
cyproteron, drospirenon, spironolakton, flutamid
2. Hamujące aktywność 5alfa-reduktazy: finasteryd
Powinny być stosowane z antykoncepcją - teratogenne dla płodów męskich
Indukcja owulacji
- Klomifen
- Letrozol
- gonadotropiny i analogi GnRH
Skuteczność indukcji owulacji
- owulację uzyskuje się u 75-80% pacjentek
- ale tylko 22% z nich zachodzi w ciążę
- klomifen - 15-20% ciąż na cykl, 8% wielopłodowe
Inne formy leczenia niepłodności
- Laparoskowa elektrokauteryzacja jajników (50% zachodzi w ciąże w ciągu roku)
- IVF
Czemu hiperestrogenizm?
Brak owulacji -> Niski progesteron -> hiperestrogenizm względny
Powikłania
- niepłodność 40-75%
- choroby CVS
- rak endometrium
- poronienia, cukrzyca ciążowa, NT w ciąży, stan przedrzucawkowy
Hiperandrogenizacja
przyczyny
- jajnikowe (PCOS, guzy jajnika)
- nadnerczowe (WPN, z. Cushinga, gruczolak/rak kory)
Mechanizmy prowadzące do hiperandrogenizacji
- zwiększona synteza androgenów
- spadek SHBG
- wzrost aktywności 5α-reduktazy
Guzy jajnika produkujące androgeny
- najcz. jądrzak
- szybko narastający hirsutyzm i wirylizacja
- b. wysokie stęż. testosteronu we krwi
Różnicowanie z nowotworami
- bardzo wysokie stężenia androgenów → szukać guzów jajnika/nadnerczy.
- poziom testosteronu całkowitego >150 ng/dl → podejrzenie guza jajnika,
- poziom DHEA-S >700 ng/ml → podejrzenie guza nadnerczy.
Konsekwencje otyłości
- cykle bezowulacyjne
- gorsza odpowiedź na indukcje owulacji
Korzyści z redukcji masy ciała
- poprawa insulinowrażliwości
- wzrost SHBG i spadek testosteronu
- regulacja cykli
- możliwy powrót spontanicznych owulacji i ciąża
