Menopauza Flashcards
Definicja
Przejście pomiędzy wiekiem rozrodczym, a starością
45-55 rż (śr 50-51 rż)
Ostatnia miesiączka w życiu, po której przez kolejne 12 msc. nie występuje krwawienie miesięczne
Przedwczesna niewydolność jajników
Ustanie miesiączkowania przed 40 rż.
Przedwczesna menopauza
Ustanie miesiączkowania między 40, a 45 rż.
Premenopauza
- Kilka lat poprzedzających menopauzę
- We wczesnej fazie różnice cyklu >7 dni
- Początkowo skrócenie, potem wydłużenie cykli
- W późnej fazie brak miesiączki przez co najmniej 60 dni
- przedłużające się, krwotoczne miesiączki i acykliczne krwawienia
Perimenopauza
Okres okołomenopauzalny
Okres premenopauzy + 12 msc po menopauzie
Wcześniejsze wystąpienie menopauzy - czynniki
- Wczesna menarche
- Wczesna menopauza u matki i babci
- długotrwałe stosowanie doustnej antykoncepcji
- Palenie tytoniu
- Nadmierne spożycie alkoholu
- Chemioterapia
- Radioterapia miednicy mniejszej
- Operacje jajników
czynniki genetyczne mają największy wpływ
Zmiany hormonalne w okresie premenopauzy
Spadek:
- estrogeny - 2 lata przed ostatnią miesiączką
- inhibina B
- AMH
- progesteron
- androgeny
Wzrost:
- FSH, LH
Zmiany hormonalne w okresie postmenopauzy
Spadek:
- estradiol (10-25 pg/ml) i estron
- PRL
- progesteron
- testosteron
- androgeny
- SHBG
Wzrost:
- FSH i LH
Objawy
Wynikają z niedoboru estrogenów
* uderzenia gorąca, nocne poty
* zawroty głowy, parastezje, bóle stawowo-mięśniowe, zaparcia
* suchość i dyskomfort narządów płciowych, dyspareunia, zapalenia pochwy, krwawienia kontaktowe,nietrzymanie moczu, częstomocz, nykturia, ZUM
* spadek gęstości mineralnej kości, osteoporoza
* cieńsza i mniej elastyczna skóra
* zwiększone ryzyko chorób CSV
* mięśniaki macicy, polipy, rozrost endometrium
* zab. psychiczne
Objawy wypadowe
- zaburzenia termoregulacji, somatyczne i psychiczne
- u 40% w okresie premenopauzy i 85% po menopauzie
- najbardziej nasilone w pierwszych 2 latach po menopauzie
Zmiany metaboliczne
- wzrost cholesterolu całk. i LDL, spadek HDL
- insulinooporność i DM2
- otyłość brzuszna
Krwawienie z dróg rodnych po menopauzie
- u 4-11%
- u 5-10% z nich - rak endometrium
- trzeba wykonać biopsje endometrium: łyżeczkowanie/biopsja celowana w histeroskopii/biopsja aspiracyjna
HTZ
Terapia estrogenowa
Terapia estrogenowo-progestagenowa
- ciągła (brak krwawień z odstawienia)
- sekwencyjna
W leczeniu menopauzy stosuje się niskie dawki leków - 1mg p.o.
HTZ estrogenowo-progestagenowa sekwencyjna
Stosuje się estrogeny przez 21, w tym przez ostatnie 10-14 dni estrogeny z progestagenami
Po zaprzestaniu są krwawienia z odstawienia
HTZ estrogenowo-progestagenowa ciągła-sekwencyjna
- nieprzewane podawanie estrogenów
- podawanie gestagenu 10-14 dni w msc.
- krwawienia po odstawieniu gestagenów
HTZ ciągła
- brak krwawień
- może powodować plamienia w pierwszych miesiącach stosowania
- dla kobiet będących ≥1 rok po menopauzie
Progestageny
Zapobiegają nadmiernej stymulacji estrogenowej, rozrostowi i neo endometrium
* octan medroksyprogesteronu
* octan noretysteronu
* naturalny progesteron
* lewonorgestrel
Estrogenowa terapia zastępcza
- u kobiet po histerektomii - brak korzyści z progestagenów
Wskazania do HTZ
- Objawy naczynioruchowe
- Ryzyko utraty gęstości mineralnej kości
- Objawy hipoestrogenizmu wywołane przedwczesną niewydolnością jajników, hipogonadyzmem lub chirurgiczną menopauzą
- Dolegliwości związane z zanikowymi zmianami nabłonka sromu i pochwy
Wskazania do HTZ
WnL
- umiark. i nasilone objawy wypadoweᵃ
- objawy atrofii urogenitalnej
- przedwczesna i wczesna menopauza
- prewencja i leczenie osteoporozy
ᵃ - oceniane według indeksu Kuppermana i skali Greene’a.
Przeciwwskazania do HTZ
- Neo estrogenozależny (sutka, endometrium)
- ŻchZZ
- Nadciśnienie tętnicze źle kontrolowane
- Przebyty zawał, niestabilna ChNS
- Przebyty udar niedokrwienny
- Nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych o nieznanej przyczynie
- Choroby, niewydolność wątroby
- Oponiak mózgu - p/wskaz dla gestagenów
- Porfiria skórna późna
- Zespoły otępienne
Działania niepożądane HTZ
Zwiększenie ryzyka:
1. ŻChZZ i udaru mózgu
2. raka piersi ᵃ
3. zapalenia pecherzyka żółciowego
4. raka płuc
5. otępienia przy rozpoczęciu HTZ >65 rż.
Największe ryzyko dla 1 i 2 przy stosowaniu >10 lat i >60 rż.
ᵃ tylko w przypadku E-P
Najczęstszy guz jajnika po menopauzie
- ziarniszczak
- wydziela dużo E - rozrost endometrium
- może dawać krwawienia z dr. rodnych
- w 90% rozpoznawany w I stadium - bdb rokowanie
- w 20% towarzyszy mu rak endometrium (u każdej pacjentki z ziarniszczakiem konieczna biopsja endometrium)
Korzyści ze stosowania HTZ
- łagodzenie objawów wypadowych i atrofii urogenitalnej
- zmniejszenie utraty masy kostnej
- poprawa profilu lipidowego
- zmniejszenie ryzyka DM2
- zmniejszenie ryzyka raka jelita grubego i endometrium
Raloksyfen
- selektywny modulator rec. estrogenowego
- profilaktyka osteoporozy
- zmniejszenie ryzyka raka piersi i endometrium
- znacznie podnosi ryzyko zakrzepowo-zatorowe
- nasila objawy wypadowe i atrofii urogenitalnej
Raloksyfen
Wskazania
- kobiety z osteoporozą i powyższonym ryzykiem raka piersi
- przy nietolerancji/nieskuteczności bisfosfonianów
