Osteoartiritis Flashcards
1
Q
balans in gewricht
A
- gebruik van gewricht
- mechanische stress = belasting
- biomechanische factoren = afwijkingen in gewricht
- genetische factoren = voorbeschiktheid - effect
- prikkelen van chrondrocyt = kraakbeencel
- actieve degeneratieve processen
EN
- reparatieve processen aan kraakbeen & subchondrale bot + synoviale inflammatie
- beide zijn in goede balans
–> dysbalans bij ouder worden = artrose
2
Q
extra cellulaire matrix van OA
A
- proteoglycanen op collageen
- aggrecanen = central core protein met andere eiwitten op vastgeketend
- GAG’s glycosaminoglycanen
- chondroitinesulfaatketens
- hyaluronzuurketens - eigenschappen van proteoglycanen
- zijn allemaal hydrofiel & trekken water aan
- zorgt voor elastisch & indrukbaar karakter van kraakbeen - andere
- collageen = gezond gewricht is mooi wit & glanzend
- chondrocyten
3
Q
pathologie van OA
A
- verouderingsprocess
- synthese van alle onderdelen ECM neemt af
- kwantitatief & kwalitatief
- lagere turnover van proteoglycanen & collageen
- minder H2O opname = minder visco-elastisch - macroscopisch effect
- vernauwing van gewrichtsspleet = KB verdunning
- hypertrofie van subchondraal bot = sclerose
- nieuwe botvorming aan gewrichtsranden = osteofyten (papagaaien bekken)
–> groter opp maken voor minder druk (P=F/A)
- subchondrale cysten = geoden
- laaggradige synovitis - whole organ dissease
- spierzwakte
- laxe ligamenten
- neurosensoriele veranderingen
- meniscusdegeneratie
–> kan ook oorzaak zijn van artrose
4
Q
OA gewricht microscopisch
A
- oedeem & microcracks
- oedeem rond ECM
- focaal verlies van chondrocyten - fissuren
- diepere cracks
- verticale fissuren in KB - laattijdig
- erosies = kb eilanden
- fragmenten komen los & vallen in matrix
- subchondrale microcysten
- osteoid afzetting = sclerose
katabole loop
1. fragementen komen los & vallen in matrix
2. afbraak producten in synoviaal vocht
3. macrofagen activeren
4. verhogen van inflammatie
5
Q
voorkomen van OA
A
- algemeen
- wanneer echt OA
- symptomatische ≠ radiologische
- bij ouderdom bijna iedereen maar niet iedereen klachten - BMI
- grootste risicofactor = vooral knie
- mechanische belasting op weight bearing joints
- ook op handen = metabool-syndroom
–> diabetes, hypertensie & hypercholesterol
- ontstekignseiwitten aanwezig in bloed
6
Q
risicofactoren van OA in volgorde
A
- leeftijd
- BMI
- fysieke activiteit = zware repititieve belasting
- geografisch = afro > kaukasiers voor knie
- geslacht
- mannen = heup
- vrouwen = knie & hand
–> handen vaak post-menopauzaal
- geslachtshormonen zijn ook risicofactor maar onduidelijk - botmineraal densiteit
- lokale biomechanische factoren
7
Q
epidemiologie OA
A
- incidentie = nieuwe gevallen
- knie = 240/100.000 persoonsjaren
- hand = 100
- heup = 88 - prevalentie
- radiografische hand bij 65+j = 75% vrouw & 65% man
- symptomatische hand bij 70+ = 25% vrouw & 15% man
8
Q
lokale mechanische risicofactoren van OA
A
- statiekafwijkingen
- O-benen = mediale zijde van knie meer belasten
- X-benen = laterale zijde van knie meer belasten
–> vrouwen door bredere heup - congentiale afwijkingen
- acetabulum dysplasie
- femurkopafwijkingen - andere
- acute kwetsuren = kruisband & meniscusletsels
–> voetballers vaker
- spierzwakte vb: quadriceps
9
Q
diagnostiek van OA
A
- kliniek
- insideus begin & progressief
- mobiliteitsbeperking
- functiebeperking - pijn = mechanische pijn
- afkomstig van niet-kb structuren
- na inspanning
- beter bij rust & niet nachtelijk
- stijfheid & startstramheid < 15min
10
Q
subtypes van OA
A
- hand
- interphalangeale gewrichten = DIP & PIP
- DIP verdikking = Heberden nodules
- PIP verdikking = Bouchard nodules
- trapezo-metacarpale gewrichten = CMC rhizartrose - OL
- heup = coxartrose
- knie = gonartrose - wervelzuil
- facetartrose
- uncartrose = proc. uncinati
- discartrose
11
Q
algemeen subtypes
A
= door lokalisatie
- associatie tussen
- colaterale gewrichten vb: overgewicht & valgus
- gewrichtsgroepen vb: knie, heup & hand groep - minder frequente groepen = non weight bearing
- polsen
- ellebogen
- MCP
- schouder
- enkel aangetast bij secundaire OA = andere onderliggende pathologie
12
Q
secundaire OA
A
- algemeen = andere onderliggende pathologie
- inflammatoir
- meest frequent
- RA & SPA
- inflammatie al aanwezig
- gewricht zal sneller uit balans komen - metabool
- jicht
- pseudo-jicht = chondrocalcinose - congenitaal = heupdysplasie
13
Q
knie OA
A
- tibiofemorale artrose
- patellofemorale artrose
- vernauwing onder patella
- krakend geluid/gevoel bij extensie
–> te weinig ruimte van patella
14
Q
DISH
A
- naamgeving
- diffuse ideopatische skeletale hyperostose
- Forestier’s dissease - inhoud
- speciale vorm aangetast aan de rug
- geen inflammatoire vorm van artrose
- hyperostose = extra botvorming van wervellichamen aan horizontale vlak - eindstadium
- ontstaan van bamboe spine
- papagaaienbekken die aansluitende structuur vormen
- enkel aan rechterkant -> links is bonzende aortha
- niet aanwezig bij discusartrose!!
15
Q
algemeen therapie van OA
A
- doelstellingen = geen CURE maar CARE
- educatie
- pijnverlichting
- functie optimaliseren
- gunstige beïnvloeding van OA process - verloop
- eerste lijn = niet-medicamenteus voor iedereen
–> hoogste treatment cost-effectiveness
- tweede lijn = medicamenteus voor sommige
- derde lijn = operatief voor weinigen
16
Q
goede farmacologische behandeling
A
= volgorde van belang
- paracetamol
- max 6u werking
–> meerdere per dag nemen kan rem zijn
- weinig risico
- compatibel met veel andere medicatie - NSAIDs
- perorale of topsiche = lokaal smeren
- maagzweren & slecht voor nieren
17
Q
slechte farmacologische therapie
A
- opioiden
- zware pijnstillers die erg verslavend zijn
- bijna nooit toepassen OA - intra-articulaire corticosteroiden
- effect voor weken/maanden
- kan maar enkele keren - neutraceuticals = OTC over the counter medicatie
- verouderde medicatie
- beperkte sterkte - hyaluronzuur
- kleine fragmenten van hyaluron zuur
- convergeren NIET naar lange ketens die in ECM zijn
–> geen strucutrele verbetering
- wel pijnstillend
18
Q
niet-farmacologische behandelingen
A
- heelkunde
- trapeziëctomie = wegname van os trapezium
- unicondylaire knieprothese = vroegtijdige vorm waarbij 1 zijde is aangetast & wordt vervangen
–> vaak wachten tot bicondylaire prothese
- totale heupprothese - hand OA
- 10 nieuwe aanbevelingen
- algemene = informatie & educatie van ergonomie & gebruik
- specifiek = farmacologische medicatie & vermijden classieke reuma medicatie
19
Q
pijn bij OA
A
- dissease
- objectieve bevindingen
- radiologische OA - ilness
- ervarignen van patiënt
- symptomatische OA - verhouding
- weinig correlatie = discrepantie
- algemeen progressief
- heterogeen = soms eerder flare-ups
20
Q
vragenlijst voor OA
A
- dutch WOMAC
- hoeveelheid pijn
- hoe erg is gewrichtsstijfheid
- hoeveel moeite bij activiteiten - nut
- gericht therapie opstellen
- focus op voornamelijkste pijnklachten
21
Q
inspectie van OA
A
- statiek
- alignement = varus of valgus
- botvervorming
- knie en/of heupflexie - atrofie/tonus
- quadriceps
- abductoren
- gluteus
- gastorcnemius
- lagerug - palpatie
- roodheid
- warmte
22
Q
functionele evalutatie van OA
A
- varus thrust
- dynamische instabiliteit in midstance
- wegschieten van knie naar lateraal
- verhoogd risico op ziekte progressie - antalgisch gangpatroon
- toe out & trunck lean
- verminderde steunname
- trendelenbrug - andere gangpatroon
- verminderde flexie/extensie van knie/heup
- verstraagde snelheid
- verkorte staplengte
23
Q
kine voor OA
A
- interventie
- educatie
- oefentherapie
- gewichtsverlies - biomechanica beïnvloeden = progressie verminderen
- voetzolen
- hulpmiddelen
- TENS - alternatieve therapie
- warmte/koude
- traditionele acupunctuur
24
Q
oefentherapie
A
- algemeen
- maar 50% van mensen met diagnose doet iets aan gewicht
- nog 70% start nooit oefentherapie
- vaak door vermoeidheid & pijn
–> zal juist verbeteren - window of opportunity
- grootste kans op succes
- in early fase = vroeg ingrijpen
–> schade niet kunnen omdraaien maar wel voorkomen/berperken
- beginnende symptomen & weinig schade = moeilijk op te merken
25
Q
doelen van therapie
A
- algemeen
- grondreactie kracht proberen beïnvloeden
- grootte & richting
- vooral door proprioceptieve training & motorische controle - functies
- daling van pijn = confort therapie
–> minder effect dan medivatie maar minder bijwerkingen
- stijging of behoud van mobiliteit
- stijging of behoud van stabiliteit
- stijging van spierkracht - activiteit & participatie
- stijging van aerobe & fysieke capaciteit
- voorkomen bewegingsangst
- stijging quality of life
26
Q
training met evidentie voor OA
A
- spierversterking
- daling pijn & fysieke dysfunctie
- isometrisch & concentrisch - aerobe oefentherapie
- daling pijn & fysieke dysfunctie
- psychologische effecten
- combinatie met dieet = gewichtafname - neuromusculaire training
- efficientie & kwaliteit van bewegingen
- alignement van OL - andere
- tai chi & pilates
- evenwichtstraining
- stretching voor behoud van ROM
27
Q
verhogen van therapie trouw
A
- barrieres & facilitatoren
- anticiperen & overbruggen van barrieres
- stimuleren van facilitatoren - praktisch
- overtuigen & garanderen van veiligheid
- graded activity
- booster sessies met therapeut = foutjes in compensatie herstellen
- samen sporten met vrienden & familie
28
Q
training met flare-ups
A
- oefeningen
- minder gewicht of geen gewicht
- ROM oefeningen = mobilisatie behouden
- geen extra schade aangetoond
–> enige limiet is pijn - andere interventies
- geruststellen over prognose
- educatie & advies
