Nutrition 1.1 Flashcards
Wat is het verschil tussen anatomie en fysiologie?
Anatomie = de opbouw van het lichaam/ontleedkunde Fysiologie = hoe werkt het lichaam/ het meten van de functies
Wat is een weefsel?
Een groep van cellen met dezelfde bouw en functie die samen organen vormen
Hoeveel soorten weefsels zijn er?
4:
- epitheelweefsel/dekweefsel
- steunweefsel
- spierweefsel
- zenuwweefsel
Welke dingen heeft een cel nodig?
- Brandstof (koolhydraten, vetten, eiwitten)
- Bouwstof (vetten, eiwitten, water, vitaminen en mineralen)
- Zuurstof
Wat is het verschil tussen het uitwendig en inwendig milieu?
Uitwendig milieu = de buitenwereld en de holtes die met de buitenwereld in contact staan
Inwendig milieu = weefselvocht, bloed en lymfen
Wat is homeostase?
Het inwendig milieu in complete balans (op gebied van temperatuur, pH-waarde, glucoseconcentratie…)
Wat is RCT?
Randomized Controlled Trial: 2 groepen mensen wordt verschillende voeding gegeven en dan wordt er een meetanalyse gedaan. Heeft een hele hoge bewijslast maar ook hogere risicofactoren.
Wat is een cohortonderzoek?
Groepen mensen worden gevolgd zonder iets aan hun voeding te veranderen. Hier kunnen wel verbanden mee gezien worden, maar geen causaal verband. Minder hoge bewijslast dus maar ook makkelijker en minder hoge risico’s.
Hoe moet de verdeling plantaardig vs dierlijk eiwit zijn? En hoe is die nu?
Is nu = 40% plantaardig - 60% dierlijk
Volgens de schijf = 50% plantaardig - 50% dierlijk
In 2030 streven = 60% plantaardig - 40% dierlijk
Hoe komt de Schijf van Vijf tot stand?
Er wordt eerst gekeken naar 1) de richtlijnen van de gezondheidsraad en 2) gewogen samenstelling voedingsmiddelen (via peilingen) en daaruit worden meerdere optimalisatiepogingen gedaan die dan weer worden vergeleken met de voedselconsumptiepeiling.
Wat zijn de vijf vakken van de Schijf van Vijf?
- Groente en fruit
- Smeer- en bereidingsvetten
- Zuivel, noten, vis, peulvruchten, vlees en ei
- Brood, graanproducten en aardappelen
- Dranken
Van welke dingen mogen producten in de Schijf van Vijf niet te veel of te weinig bevatten?
- niet te veel zout
- niet te veel suiker
- niet te veel verzadigd vet
- niet te veel transvet
- niet te WEINIG vezels
Hoevaak mag je een dagkeuze of weekkeuze buiten de Schijf maken?
- 3-5 keer/dag een dagkeuze (iets kleins)
- 3 keer/week een weekkeuze (groter)
Wat zegt de Gezondheidsraad en de Schijf over alcohol?
Drink geen alcohol, of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag.
Wat zijn naast de productgroepen, belangrijke aspecten in de Schijf van Vijf?
- Variatie
- Energiebalans
- Verleidingen in de omgeving
- Duurzaamheid
- Voedselveiligheid
Wat zeggen de Gezondheidsraad en de Schijf (voor mannen en vrouwen tussen 19-50 jaar) over hoeveel groente gegeten moet worden?
Gezondheidsraad: 200 gram/dag
Voedingscentrum: 250 gram/dag
Wat zeggen de Gezondheidsraad en de Schijf (voor mannen en vrouwen tussen 19-50 jaar) over hoeveel fruit gegeten moet worden?
Gezondheidsraad: 200 gram/dag
Voedingscentrum: 200 gram/dag
Wat zeggen de Gezondheidsraad en de Schijf (voor mannen en vrouwen tussen 19-50 jaar) over hoeveel vis gegeten moet worden?
Gezondheidsraad: Eet 1x per week (bij voorkeur vette) vis
Voedingscentrum: 1x/week (100 gram/week)
Wat zeggen de Gezondheidsraad en de Schijf (voor mannen en vrouwen tussen 19-50 jaar) over hoeveel noten gegeten moet worden?
Gezondheidsraad: eet ten minste 15 gram ongezouten noten per dag
Voedingscentrum: 25 gram/dag
Wat zegt de Schijf (voor mannen en vrouwen tussen 19-50 jaar) over hoeveel kaas, ei en zuivel gegeten moet worden?
Kaas: 40 gram/dag
Ei: 2-3 eieren (= 100-150 gram)/week
Zuivel: 2-3 porties (= 300-450 gram)/dag
Wat zeggen de Gezondheidsraad en de Schijf (voor mannen en vrouwen tussen 19-50 jaar) over hoeveel peulvruchten en vlees gegeten moet worden?
Gezondheidsraad: eet wekelijks peulvruchten ; beperk de consumptie van rood vlees en met name bewerkt vlees
Schijf: 2-3 opscheplepels (=135 gram) peulvruchten/week ; max 500 gram vlees/week (100 gram per keer)
Wat zegt de Gezondheidsraad over hoeveel brood en graanproducten gegeten moet worden?
Eet per dag 90 gram bruin brood, volkoren brood of andere volkoren graanproducten
Wat zegt de Schijf (voor mannen en vrouwen tussen 19-50 jaar) over hoeveel brood gegeten moet worden?
Mannen: 6-8 snee (=210-280 gram) / dag
Vrouwen: 4-5 snee (=140-175 gram) / dag
Wat zegt de Schijf (voor mannen en vrouwen tussen 19-50 jaar) over hoeveel graanproducten/aardappelen gegeten moet worden?
4-5 porties (=240-300 gram) / dag
Wat zeggen de Gezondheidsraad en de Schijf (voor mannen en vrouwen tussen 19-50 jaar) over hoeveel zout gegeten moet worden?
Niet meer dan 6 gram zout per dag
Waarom is groente gezond?
- Verlagen met name de kans op hart- en vaatziekten
- Verlagen ook de kans op darmkanker, diabetes type 2 en longkanker
- Zitten vol mineralen, vitaminen en vezels
Waarom zijn smeer- en bereidingsvetten gezond?
- Door verzadigde vetten te vervangen door onverzadigde vetten verlaag je de kans op hart- en vaatziekten
- Helpen bij het opnemen van vetoplosbare vitaminen zoals vitamine A, vitamine D en vitamine E
Waarom is vis gezond?
Verlaagt het risico op hart- en vaatziekten
Waarom zijn peulvruchten en noten gezond?
Ze verlagen het LDL-cholesterol –> zorgt voor gezonde bloedvaten
Waarom is zuivel gezond?
- Verkleint het risico op darmkanker
- Levert o.a. calcium en vitamine B12
Waarom zijn aardappelen gezond?
Veel vitamine C
Waarom zijn graan en graanproducten gezond?
- Verlagen het risico op hart- en vaatziekten, diabetes 2 en darmkanker
- Leveren: energie, veel vezel, B-vitamines en ijzer
Waarom is zwarte en groene thee gezond?
- Verlaagt de bloeddruk
- Verkleint het risico op een beroerte
Wat is het spijsverteringsstelsel?
Het volledige orgaanstelsel waardoor ons voedsel vervoerd en verteerd wordt
Wat is het verteringskanaal?
De organen die de “buis waar het voedsel door getransporteerd wordt” vormen
Wat is vertering?
Het afbreken van voedsel tot moleculen die ons lichaam kan gebruiken als brandstof en bouwstof
Wat is peristaltiek en wat is de functie ervan?
Het samentrekken van de spieren in het verteringskanaal.
- Het voedsel kneden waardoor het kleiner wordt en goed vermengd met de verteringssappen
- Het voedsel in de juiste richting duwen
Wat zijn de stappen van vertering?
- De inname van voedsel
- Transport door middel van peristaltiek
- Secretie
- Absorptie
- Excretie
Wat is secretie?
Het afscheiden van lichaamsvocht (in dit geval verteringssappen en verteringsenzymen)
Wat is absorptie?
De opname van voedingsstoffen in het bloed
Wat is excretie?
Het afscheiden van afvalstoffen
Wat is de Pharynx?
De keelholte
Waar begint de vertering van koolhydraten?
In de mond, door het enzym amylase in het speeksel
Hoe heet het klepje dat de luchtpijp afsluit tijdens het slikken?
Epiglottis
Hoe heet de sluitspier die de slokdarm afsluit van de mondholte?
UES; Upper Esophageal Sphincter
Hoe heet de slokdarm ook wel? En hoe lang is de slokdarm?
Esophagus; 25 centimeter
Hoe heet de sluitspier die de slokdarm afsluit van de maag?
LES; Lower Esophageal Sphincter
Wat is de andere naam van de maag? En wat is de functie van de maag?
Gaster;
- Produceert maagsap
- Vermengt en verdeelt voedselbrij
Uit welke vier delen bestaat de maag?
- Cardia
- Fundus
- Corpus
- Antrum
Waar zorgt de zure omgeving van de maag voor?
- Doodt ziekteverwekkers
- Laat eiwitten zich uitvouwen
Wat zit er in maagsap?
- Water
- HCl
- Slijm (mucus): beschermt maagwand tegen zuur
- Pepsine (eiwit-verterend enzym)
- Gastric lipase (vet-verterend enzym)
- Gastrine (= hormoon)
- Intrinsic factor
Welke cellen in de maag produceren wat?
Klierbuizen –> maagsap
Porietale cellen –> HCl
Chief cellen –> pepsinogeen
Enteroendoctrine cellen –> gastrine
Hoe heet de kringspier tussen de maag en de dunne darm?
Pyloric sphincter / de pylorus
Wat is de functie van de dunne darm? En wat zijn de onderdelen?
Functie: laatste stappen van vertering van alle macro-nutrienten en de opname van nutrienten.
- Duodenum (twaalfvingerige darm) –> vertering
- Jejunum –> absorptie
- Ileum –> absorptie
Wat is gal? Waar wordt het geproduceerd, opgeslagen en toegevoegd aan de voedselbrij?
Gal helpt bij het emulgeren van vetten, waardoor de enzymen daarna beter hun werk kunnen doen.
Geproduceerd: door de lever
Opgeslagen: in de galblaas
Afgegeven: aan het duodenum
Wat doet alvleeskliersap / pancreassap?
- Produceert enzymen die alle macro-nutrienten afbreken
- Produceert natriumbicarbonaat (NaHCO₃) om de voedselbrij uit de maag te neutraliseren
(3. produceert insuline en glucagon)
Wat is bijzonder aan de darmwand van de dunne darm?
Het oppervlak wordt op allerlei manieren vergroot:
- Plooitjes in de wand
- Epitheelcellen in boogjes
- Microvili op de epitheelcellen
Hoe heet de klep tussen de dunne en dikke darm?
Klep van Bauhin
Wat is de functie van de dikke darm? En wat zijn de onderdelen van de dikke darm?
Functie: absorptie van water en mineralen; fermentatie van vezels; defecatie
- Cecum
- Colum
- Rectum
Wat zijn klieren?
Weefsels die secreet maken en oplsaan in kleine klierzakjes. Door een prikkel scheiden ze het secreet uit. 2 soorten klieren:
- Trosvormige klieren
- Buisvormige klieren
Wat is het verschil tussen exocriene klieren en endocriene klieren?
Exocriene klieren: klieren die secreet afgeven aan extern milieu
Endocriene klieren: klieren die secreet afgeven aan intern milieu
Wat is een energiebalans?
De hoeveelheid energie die iemand binnenkrijgt vs de hoeveelheid energie die diegene gebruikt.
Bij een neutrale energiebalans is dat gelijk.
Bij een positieve energiebalans is de hoeveelheid energie die iemand binnenkrijgt hoger.
Bij een negatieve energiebalans is de hoeveelheid energie die iemand gebruikt hoger.
Waar hebben we energie voor nodig?
- Het lichaam onderhouden –> REE (BMR/RMR)
- Het thermogeen effect van voedsel
- Activiteiten (PAL-waarde en MET-waarden)
Wat is verteerbare energie en wat is metaboliseerbare energie?
Verteerbare energie = de bruto energie - faeces
Metaboliseerbare energie = de verteerbare energie (de bruto energie - faeces) - urine
Wat is het verschil tussen BMR en RMR en wat voor factoren zijn daarop van invloed?
BMR (Basal Metabolic Rate) wordt gemeten onder specifieke omstandigheden. RMR (Resting Metabolic Rate) niet en wordt berekend met formules gebaseerd op BMR metingen.
- Lengte/vorm van de persoon
- Lichaamssamenstelling van de persoon
- Koorts
- Stress
Wat is een wenselijke Pal-waarde voor volwassenen? Wat is het? En hoe bereken je iemands PAL-waarde?
1,9; Het is een factor op basis van hoeveel je beweegt waarmee je het BMR/RMR vermenigvuldigd om uit te komen op hoeveel kcal je in totaal nodig hebt per dag. Je berekent het door middel van de MET-waarden van verschillende activiteiten.
NB. In die MET-waarden wordt het thermogeen effect van voedsel al meegerekend
Wat is het verschil tussen de gemiddelde behoefte en de aanbevolen hoeveelheid?
De gemiddelde behoefde = het gemiddelde van wat alle Nederlanders van een bepaald nutrient nodig hebben. Is dus maar voldoende voor 50%
De aanbevolen hoeveelheid = de gemiddelde behoefte + twee keer de standaardafwijking. Is voldoende voor 97%
Wat is een adequate inname?
Een schatting naar de aanbevolen hoeveelheid als de gemiddelde behoefte niet bekend is.
Wat zijn macro- en micronutrienten?
Nutrienten = stoffen die essentieel zijn voor ons lichaam die je via de voeding binnen moet krijgen Macro-nutrienten = nutrienten die je in grote hoeveelheid nodig hebt, die energie leveren. Het zijn lange ketens van dezelfde soort moleculen. Micro-nutrienten = nutrienten die je in kleine hoeveelheden nodig hebt en die geen energie leveren. Het zijn simpele moleculen of zelfs atomen (dus geen ketens)
Wat zijn de drie monosachariden waar ons lichaam di-, oligo- en polysachariden naar reduceert?
- Glucose
- Fructose
- Galactose
Wat is de functie van koolhydraten en wat voor soorten koolhydraten zijn er?
Functie = de eerste keus brandstof van het lichaam (1 gram koolhydraten = 4 kcal)
- Simpele koolhydraten - mono- en disachariden
- Complexe koolhydraten - oligosachariden (3-9 glucose-eenheden) en polysachariden (10 of meer glucose-eenheden)
Wat is de functie van vetten en wat voor soorten vetten zijn er?
Functie = brandstof (tweede keus, 9 kcal/gram) en regulatie/structuur
Een vet = triglyceride
Vet-achtige stof = mono- of diglyceride
Verzadigd vet = alleen enkelgebonden atomen
Enkelvoudig onverzadigd vet = een dubbele binding
Meervoudig onverzadigd vet = meerdere dubbele bindingen
Wat is de functie van eiwitten en wat voor soorten eiwitten zijn er?
Functie = brandstof (laatste keus, 4 kcal/gram) en regulatie/structuur
Eiwit = keten van dezelfde soort aminozuren
Essentieel eiwit = aminozuren die we niet zelf kunnen maken en dus uit de voeding binnen moeten halen
Niet-essentieel eiwit = kan het lichaam zelf ook maken van andere aminozuren
Wat zijn vezels?
Een soort koolhydraten maar minder goed verteerbaar.
Worden in de dikke darm pas deels gefermenteerd.
Oplosbare vezels leveren een klein beetje energie (2 kcal/gram)
Niet-oplosbare vezels zijn goed voor de stoelgang
Wat zijn enzymen?
Een specifiek soort eiwitten die werken als katalysator van chemische reacties (veranderen zelf dus niet van vorm dus kunnen meerdere reacties op gang helpen). Ze binden zich aan een specifiek molecuul, namelijk een substraat.
–> te herkennen aan -ase
Wat is een hydrolysereactie en condensatiereactie?
Hydrolyse - een reactie waar water voor nodig is
Condensatie - een reactie waar water bij ontstaat
Wat is de functie van amylase en waar wordt het geproduceerd?
Amylase is een koolhydraat-afbrekend enzym en wordt geproduceerd in het speeksel en in de alvleesklier (wordt toegevoegd in het duodenum)
Wat zijn drie eiwit-verterende enzymen en in welke verteringssappen zitten ze?
Pepsine - maagsap
Trypsine - alvleeskliersap / pancreassap
Dipeptidase - darmssap
Wat is lipase en in welke verteringssappen zit het?
Een vet-verterend enzym en zit in alvleesklierssap en in darmssap
Wat is een hormoon en hoe werkt het?
Een signaalstof die aan een specifiek soort cel doorgeeft wat die moet gaan doen. Het hormoon kan de cel “activeren” door te binden aan de receptor. Dit “activeren” houdt in dat de cel gestimuleerd of afgeremd wordt in zijn werking.
Wat is gastrine? Waar/wanneer wordt het gemaakt en wat is de functie?
Gastrine is een hormoon. Het wordt gemaakt door de maag wanneer voedsel wordt waargenomen in de maag.
Functie = de werking van de maag (= productie HCl en pepsine en de peristaltiek) stimuleren