Nowotwory charakterystyczne dla szczęki Flashcards
1
Q
Neo łagodne charakterystyczne dla kości szczękowych:
A
- zębiak (odontoma)
- kostniwiak (cementoma)
- nadziąślak (epulis)
2
Q
Neo półzłośliwe charakterystyczne dla kości szczękowych:
A
- szkliwiak (ameloblastoma / adamantinoma)
- guzopodobny ziarniniak olbrzymiokomórkowy naprawczy
3
Q
Zębiak:
A
- z tkanki nablonkowej i mezenchymalnej
- z tkanek zęba (w różnych proporcjach szkliwo, zebina, cement, tkanka laczna i nablonkowa)
- rozny stopien zroznicowania bedacy wyrazem okresu rozwoju guza
- najczęściej rozwija się podczas drugiego ząbkowania
- nie daje objawów; wykrywany przypadkowo na rtg
- moze być przyczyna opoznionego wyrzynania zębów stałych (szczególnie górnych siekaczy)
- zebiak duzych rozmiarow → nieprawidłowe ustawienie zębów w luku
4
Q
Zębiak - rodzaje ze względu na tkankę z jakiej są zbudowane:
A
- zębiak twardy (odontoma durum) - z zębiny, cementu i szkliwa
- zębiak miękki (odontoma molle) - z nabłonka szkliwnego i tkanki łącznej, posiadają wysepki cementu korzeniowego i zębiny
5
Q
Zębiak - rodzaje ze względu na budowę:
A
- zębiak zwykły (odontoma simplex)
- zębiak złożony (odontoma compositum) - torbielowaty, otoczony torebka lacznotkankowa, wypełniony płynem i licznymi, drobnymi dobrze wylsztalconymi ząbkami - CHARAKTERYSTYCZNY RTG
6
Q
Zębiak - leczenie:
A
wyluszczenie doszczetne wraz z torebka
uszkodzenie torebki i nieradykalne wycięcie → ryzyko wznowy
7
Q
Kostniwiak:
A
- rzadki
- częściej żuchwa; najczęściej w części zębodołowej w okolicy zęba z martwa lub żywa miazga
- niekiedy duży
- rosnie powoli
- bezobjawowy, czasem może prowadzić do zniekształcenia kości i przemieszczenia zębów
- może uciskac na pień nerwowy → nerwoból
- tk wloknista i zlogi cementu w różnej proporcji
- początkowo w RTG przejasnienie (postać niedojrzała) a następnie osteolityczne zaciemnienie otoczone rąbkiem przejaśnienia - halo
- związany z zębem
- otoczony torebką łącznotkankową
8
Q
Kostniwiak - rodzaje:
A
- cementoma benignum
- fibrocementoma - najczęściej
- cementoma gigantiforme
- okolowierzcholkowa dysplazja cementu
9
Q
Kostniwiak - leczenie:
A
- wyluszczenie zmiany wraz z zębem w okolicy którego się znajduje
- jeśli duzy rozmiar (najczęściej u młodych) → odcinkowa resekcja kości (z powodu częstej wznowy po nieradykalnym wyłuszczeniu czy wyłyżeczkowaniu); ubytki kości zuchwy należy odtworzyć jednoczasowo przeszczepem wlasnopochodnym; szczeka → protetyka
10
Q
Nadziąślak:
A
- z punktu widzenia histo nie jest nowotworem = zapalno-rozrostowa zmiana guzopodobna
- najczesciej dziąsło k. szczekowych w okolicy siekaczy i klow, rzadziej bocznych
- rzadko w bezzebnych odcinkach
- punkt wyjscia - tkanki przyzebia (warstwa lacznotkankowa dziasla, ozebna, okostna)
- mezenchymalne - z młodych komórek tkanki łącznej
- zdolność do roznicowania w roznych kierunkach
11
Q
Nadziąślak - rodzaje:
A
- nadziąślak ziarninowy (epulis granulomatosa)
- nadziąślak wloknisty (epulis fibrosa)
- nadziąślak olbrzymiokomórkowy (epulis gigantocellularis) / ziarniniak olbrzymiokomórkowy obwodowy (granuloma gigantocellulare periphericum) / zewnątrzkostny ziarniniak olbrzymiokomórkowy
12
Q
Nadziąślak ziarninowy:
A
- uszypulowane, kuliste lub okrągłe, różowe lub czerwone guzy
- miekkie
- niebolesne
- czasem przemieszczenie zębów lub rozchwianie zęba sąsiedniego
- nie powodują niszczenia kości podloza, ale czasem z ucisku → zanik brzegu wyrostka
13
Q
Nadziąślak włóknisty:
A
- uszypulowane, kuliste lub okrągłe, różowe lub czerwone guzy
- elastyczno-twarde
- niebolesne
- czasem przemieszczenie zębów lub rozchwianie zęba sąsiedniego
- nie powodują niszczenia kości podloza, ale czasem z ucisku → zanik brzegu wyrostka
14
Q
Nadziąślak olbrzymiokomórkowy obwodowy:
A
- uszypuowane na wąskiej lub na szerokiej podstawie
- nieregularne, niekiedy kalafiorowate, sinoczerwone, elastyczne
- łatwo krwawia
- mogą ulec owrzodzeniu
- wnikajac w przestrzenie miedzyzebowe → przemieszenie i rozchwianie zębów
- duzych rozmiarów → trudności w mowie i spozywaniu pokarmow
- powodują zanik kosci z ucisku podloza (osteolityczne działanie komórek kosciogubnych)
- RTG - ubytek osteolityczny (bardziej lub mniej regularny)
- często u dzieci w okresie wymiany uzebienia
- powstawanie: urazy zwarciowe, ubytki zębowe, kamień nazębny, draznace działanie protez
15
Q
Z czym należy różnicować nadziąślaka olbrzymiokomórkowego?
A
z rakiem dziąsła
16
Q
Ziarniniak naprawczy:
A
= ziarniniak olbrzymiokomórkowy ośrodkowy / wewnątrzkostny (granuloma gigantocellulare centrale / reparativum)
- związek przyczynowy z urazem
- dzieci i młodzież
- zwykle zuchwa
- niszczac strukturę kości mogą osiągać duże rozmiary
- w obrazie mikroskopowym → wylewy krwawe wśród luźnego unaczynionego podscieliska z małych wrzecionowatych komórek, wielojadrzaste komórki olbrzymie rozrzucone nierównomiernie; czasem ogniska nowotworzenia tkanki kostnej
- RTG - wielozatokowy ubytek i rozdęcie kości, czasem zniszczenie i przerwanie istoty zbitej, brak odczynow okostnowych; w obszarze guza można stwierdzić przegrody kostne oraz różnokształtne elementy zwapnień i skostnień
- korzenie tkwiace w guzie mogą być zresorbowane (granice resorpcji są gładkie)
17
Q
Z czym należy różnicować ziarniniaka olbrzymiokomórkowego naprawczego?
A
z guzem olbrzymiokomorkowym, który występuje w kościach długich (zwłaszcza w okolicy stawu kolanowego)
18
Q
Z czym należy różnicować nadziąślaki?
A
- guzami ciazowymi
- wlokniakami
- rakami dziasla (szczególnie nadziąślaki olbrzymiokomórkowe)
19
Q
Nadziąślaki - leczenie:
A
- wycięcie z marginesem makroskopowo zdrowych tkanek, a nadziaslaka olbrzymiokorkowego- z podłożem kostnym oraz usunięciem zębów tkwiących w obrębie zmiany
- czasem wskazana resekcja
- ubytek pokryć sluzowka lub platem z sąsiedztwa i zaszyć ranę
- elektrokoagulacja nie wskazana → martwaki i przedłużone gojenie
- niedoszczetne usuniecie (zwłaszcza olbrzymiokomórkowego) → wznowa + ryzyko metaplazji złośliwej
- zawsze hist-pat
- ze względu na dobre ukrwienie (szczególnie olbrzymiokomórkowe) mogą być przyczyną obfitych krwawień podczas zabiegu operacyjnego → konieczność przetoczenia krwi
- duże ubytki w zuchwie → przeszczep kości własnopochodnej
- ubytki w szczece → prota
- opieka ortopedyczno-szczęk do ukończenia wieku rozwojowego (u młodych pacjentów)
20
Q
Szkliwiak:
A
- z pozostałości listewki zebowej / narzadu szkliwnego / z wysp nablonkowych Malasseza / czasem z nablonka torbieli zawiazkowej
- częściej u mlodych - 3-4 dekada, częściej kobiety
- histologicznie: neo łagodny ale wykazuje cechy zlosliwosci miejscowej - naciekanie i niszczenie kości, skłonność do nawrotow, możliwość metaplazji w raka
- szkliwiak o zlosliwym przebiegu - malignant ameloblastoma - rzadko
- łagodniejszą odmiana szkliwiaka jest guz zebopochodny zbudowany z elementów charakterystycznych dla włókniaka szkliwnego i zebiaka = włókniakozębiak szkliwny (odontoameloblastic fibroma / ameloblastic fibroodontoma)
21
Q
Szkliwiak - obraz kliniczny:
A
- żuchwa (80-90%) - tylny odcinek trzonu, kat i gałąź
- w szczece rzadko - a jesli juz to zatoka szczękowa → rozrasta się w niej i uwypukla przednia ścianę z przemieszczeniem przewodu nosowego i niszczy podniebienie twarde; z zatoki szczekowej moze wrastać do innych zatok i nawet do podstawy czaszki
- bezobjawowy
- stopniowy wolny wzrost → rozdęcie kości i scieczenie blaszki korowej → odgłos chrzęstu pergaminowego / objaw rzekomego chelbotania
- w zuchwie jest przyczyną złamań pato
- chorzy zglaszaja się w zaawansowanym stadium, powikłań stanem zapalnym lub braku gojenia się zębodołu po usuniętym z guza zębie
- czasem wykrywany przypadkowo na rtg
- na przekroju zwykle torbielowate (większe); rzadziej lite (mniejsze)
22
Q
Szkliwiak - obraz RTG:
A
- jednokomorowy (zwykle szczeka) - przypomina torbiel zebopochodna; korzenie zęba w guzie zresorbowane - jak odciete nożem, niekiedy widoczny zawiązek lub cały ząb tkwiący w obrębie ubytku kostnego
- wielokomorowy - policykliczne ubytki osteolityczne o ostrych granicach bez nawarswien i odczynu okostnowego → banki mydlane / plaster miodu
23
Q
Szkliwiak - różnicowanie:
A
- torbiele zebopochodne → punkcja diagnostycza: szkliwiak - szarawoszklisty płyn w małej ilości; torbiel -charakterystyczny, opalizujacy płyn z krysztalkami cholesterolu / pobieranie wycinka próbnego (torbiel - zawartość jamy kostnej w postaci zagęszczonych mas cholesterolowych)
- torbiele naskorkowe
- dysplazja wloknista kości
- ziarninaki naprawcze olbrzymiokomorkowe
- sluzaki
24
Q
Szkliwiak - makroskopowo:
A
- gabczasty, jamisty guz wysłany cienka wysciolka lub bez torebki
- tresc wypełniająca jamę: galaretowata lub półpłynna, szarorozowa bez opalescencji.
25
Szkliwiak - mikroskopowo:
gniazda lub pasma komórek nablonkowych ulozonych w sznury wśród podscieliska prawidlowej tk łącznej → przypominają narząd szkliwny
26
Szkliwiak - leczenie:
- radykalne chirurgiczne = odcinkowa resekcja kości z marginesem nie zmienionych tkanek (ze względu na ryzyko nawrotów)
- pooperacyjny ubytek → w żuchwie przeszczep kości z talerza biodrowego lub zebra / w szczęce - prota
27
Obraz plastra miodu na RTG - co to?
szkliwiak wielokomorowy
28
Obraz plastra miodu na RTG - co to?
szkliwiak wielokomorowy
29
Włókniakozębiak szkliwny:
dzieci, żuchwa, mikroskopowo przypomina brodawke zębowa, bez agresywnego nablonka szkliwiaka. Bez naciekania i nawrotow- można leczyć przez wyluszczeni
30
Włókniakozębiak szkliwny:
- guz łagodny
- przeważnie u dzieci
- najczęściej w żuchwie
- mikroskopowo przypomina brodawke zębowa, bez agresywnego nablonka szkliwiaka
- nie wykazuje skłonności do naciekania i nawrotow → można leczyć przez wyluszczenie
31
Szkliwiak - rodzaje ze względu na obraz histologiczny:
1. pecherzykowy (folliculare)
2. splotowaty (plexiforme)
3. akantotyczny (acanthoticum)
4. ziarnistokomorkowy (granulocellulare)
→ bez znaczenia rokowniczego; zwykle w jednym guzie rozne podtypy
