neurologia Flashcards
Pytanie
Odpowiedź
- Ile neuronów występuje w mózgu i jaką pełnią funkcję?
W ludzkim mózgu znajduje się około 86 mld neuronów. Odbierają, przetwarzają i przesyłają informacje.
- Na czym polega pobudliwość neuronów?
Pobudliwość to zdolność szybkiego przejścia neuronu ze stanu spoczynku w stan pobudzenia pod wpływem bodźca.
- Jakie wyróżniamy główne wypustki neuronu i w jakim kierunku przekazują sygnał?
Neuron ma dendryty (przekazują sygnał do ciała komórki) oraz akson (przekazuje sygnał od ciała komórki do kolejnego neuronu lub efektora).
- Ile mniej więcej jest komórek glejowych w mózgu i jaka jest ich ogólna funkcja?
Jest ich od 85 do 86 mld. Pełnią funkcje podporowe, metaboliczne, obronne i regeneracyjne w układzie nerwowym.
- Jakie główne rodzaje komórek glejowych wyróżniamy i czym się zajmują?
Glej promienisty (rusztowanie dla rozwoju OUN), oligodendrocyty (osłonka mielinowa w OUN), lemocyty/Schwanna (mielina w ObUN), mikroglej (fagocytoza), astrocyty (podpora, odżywianie neuronów, bariera krew–mózg).
- Czym jest bariera krew–mózg i jaką pełni rolę?
To selektywna przegroda między naczyniami krwionośnymi a tkanką nerwową. Chroni mózg przed szkodliwymi substancjami i reguluje transport z krwi do OUN.
- Jakie komórki wytwarzają osłonkę mielinową i do czego ona służy?
Oligodendrocyty w OUN i komórki Schwanna w ObUN. Osłonka mielinowa przyspiesza przewodzenie impulsów nerwowych i izoluje akson elektrycznie.
- Czym jest synapsa i jakie są jej podstawowe rodzaje?
Synapsa to połączenie między neuronami (lub neuronem i efektorem). Główne rodzaje: akso-dendryczna, akso-somatyczna, akso-aksonalna oraz synapsa nerwowo-mięśniowa.
- Czym jest neuroprzekaźnik i jaki jest podstawowy przekaźnik pobudzający oraz hamujący?
Neuroprzekaźnik to cząsteczka chemiczna przekazująca sygnały między neuronami. Główny pobudzający w OUN to glutaminian, a hamujący – GABA.
- Kim są agonista i antagonista receptora?
Agonista wiąże się z receptorem i wywołuje efekt podobny do naturalnego przekaźnika. Antagonista blokuje receptor i uniemożliwia jego aktywację.
- Jaką rolę pełni hipokamp i co powoduje jego uszkodzenie?
Hipokamp konsoliduje pamięć krótkotrwałą do długotrwałej i odpowiada za pamięć przestrzenną. Jego uszkodzenie prowadzi do poważnych zaburzeń zapamiętywania.
- Za co odpowiada ciało migdałowate i co powoduje jego obustronne uszkodzenie?
Ciało migdałowate łączy zdarzenia z ich konsekwencjami emocjonalnymi. Jego obustronne uszkodzenie może wywołać utratę lęku i zmiany zachowania.
- Czym jest układ nagrody i jaki neuroprzekaźnik jest w nim kluczowy?
Układ nagrody odpowiada za odczuwanie przyjemności i motywuje do ważnych zachowań (jedzenie, rozmnażanie). Kluczową rolę pełni dopamina.
- Czym są encefalopatie?
To przewlekłe lub trwałe uszkodzenia mózgu o różnej etiologii (np. toksycznej, metabolicznej, niedotlenieniowej), prowadzące do zaburzeń neurologicznych.
- Jakie dwa tory starzenia się układu nerwowego wyróżniamy?
1) Normalne starzenie się (typowe zmiany w OUN), 2) Patologiczne starzenie się (np. demencje, choroby neurodegeneracyjne).
- Jakie makroskopowe zmiany zachodzą w mózgu wraz z wiekiem?
Zmniejsza się masa mózgu (do ok. 1200 g), poszerzają się bruzdy i komory, następuje zanik synaps i osłonek mielinowych.
- Co dzieje się z liczbą neuronów i połączeń synaptycznych w starzejącym się mózgu?
Liczba neuronów spada (ok. 10 tys. dziennie), zmniejsza się liczba synaps, zanikają kolce dendrytyczne, a degradacja osłonki mielinowej spowalnia procesy poznawcze.
- Jak zmieniają się poziomy neuroprzekaźników w starzeniu się?
Spada acetylocholina, dopamina, noradrenalina. W chorobie Alzheimera i Parkinsona spadki te są znacznie większe.
- Czym jest apoptoza i jaki ma związek ze starzeniem mózgu?
Apoptoza to zaprogramowana śmierć komórki. Wzmożona może nasilać ubytki komórek nerwowych w starzeniu.
- Co to jest neurodegeneracja?
To proces stopniowej utraty neuronów i połączeń nerwowych, leżący u podłoża wielu chorób, np. Alzheimera, Parkinsona, Huntingtona.
- Jakie są główne etapy i objawy choroby Alzheimera?
1) Wczesne: osłabienie pamięci krótkotrwałej, trudności w mówieniu. 2) Środkowe: głębsze luki w pamięci, niepokój, apatia. 3) Zaawansowane: utrata zdolności ruchowych i kontroli nad codziennymi czynnościami.
- Jakie zmiany w mózgu (makroskopowe i mikroskopowe) towarzyszą chorobie Alzheimera?
Makro: zanik hipokampa, ciała migdałowatego, powiększenie komór. Mikro: blaszki amyloidowe i splątki neurofibrylarne białka tau.
- Jakie metody neuroobrazowania stosuje się w diagnostyce choroby Alzheimera?
PET, MRI, fMRI, TK, EEG – pozwalają ocenić zmiany strukturalne i czynnościowe w mózgu.
- Czym są synukleinopatie i jakie choroby zaliczamy do tej grupy?
To choroby z odkładaniem nieprawidłowej α-synukleiny. Należą do nich: choroba Parkinsona, otępienie z ciałami Lewy’ego.
- Jakie są główne objawy choroby Parkinsona?
Drżenie spoczynkowe, sztywność, trudność w inicjacji ruchu (akinezja), spowolnienie (bradykinezja), zaburzenia równowagi.
- Jakie zmiany makro- i mikroskopowe zachodzą w chorobie Parkinsona?
Makro: uszkodzenie istoty czarnej (zanik neuronów dopaminowych). Mikro: obecność ciał Lewy’ego (agregaty α-synukleiny).
- Jakie są charakterystyczne objawy otępienia z ciałami Lewy’ego?
Zaburzenia świadomości, halucynacje wzrokowe, duża wrażliwość na neuroleptyki, objawy parkinsonowskie, deficyty poznawcze.
- Jakie objawy i zmiany mózgowe występują w chorobie Huntingtona?
Pląsawica (mimowolne ruchy), zaburzenia mowy i połykania, spowolnienie ruchowe. Zanik neuronów i glioza szczególnie w prążkowiu oraz płatach czołowych.
- Na czym polega antycypacja genetyczna w chorobie Huntingtona?
W kolejnych pokoleniach liczba powtórzeń CAG w genie rośnie, co powoduje wcześniejsze i cięższe objawy choroby.
- Które neurony są objęte procesem w stwardnieniu zanikowym bocznym (ALS)?
Dotyczy to zarówno górnego motoneuronu (kora ruchowa), jak i dolnego (rogi przednie rdzenia, jądra nerwów czaszkowych).
- Czym jest rdzeniowy zanik mięśni (SMA) i jakie wyróżniamy typy?
To schorzenie genetyczne powodujące obumieranie neuronów ruchowych. Typy: SMA I (najcięższy, niemowlęcy), SMA II, SMA III (młodzieńczy), SMA IV (dorosłych).
- Czym charakteryzuje się stwardnienie rozsiane (SM)?
Jest to choroba autoimmunologiczna z demielinizacją w OUN, o przebiegu wieloogniskowym i rozproszonym w czasie. Objawy są bardzo zróżnicowane.
- Jakie zmiany makro- i mikroskopowe obserwuje się w SM?
Makro (histopatologicznie): ogniska demielinizacji, nacieki zapalne. Mikro: utrata osłonek mielinowych i uszkodzenie aksonów.
- Jakie są najczęstsze wady cewy nerwowej i jak można im zapobiegać?
Bez-/rozszczep czaszki i kręgosłupa, przepukliny oponowe, rdzeniowe. Profilaktyka: suplementacja kwasu foliowego (0,4 mg/dzień) przed ciążą i w I trymestrze.
- Na czym polega agenezja ciała modzelowatego?
Brak wykształcenia spoidła wielkiego łączącego półkule mózgu. Może powodować zaburzenia neurologiczne i poznawcze.
- Czym jest wodogłowie i jakie są jego objawy?
Nadmierne gromadzenie płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach. Objawia się wzrostem ciśnienia śródczaszkowego, powiększaniem obwodu głowy (u dzieci), bólami głowy.
- Na czym polega małogłowie (mikrocefalia)?
Wada wrodzona, w której obwód głowy i masa mózgu są zdecydowanie mniejsze niż norma. Prowadzi do zaburzeń rozwoju intelektualnego.
- Dlaczego niedotlenienie okołoporodowe jest tak niebezpieczne?
Mózg noworodka jest bardzo wrażliwy na brak tlenu. Może dojść do trwałych uszkodzeń (np. porażenia mózgowego) lub nawet śmierci dziecka.
- Który nowotwór OUN jest najbardziej złośliwy u dorosłych, a który u dzieci?
U dorosłych: glejak wielopostaciowy. U dzieci: neuroblastoma (nerwiak zarodkowy).
- Jaki jest najczęstszy nowotwór łagodny OUN u dorosłych i dlaczego chirurgia w mózgu jest trudna?
Najczęstszy łagodny guz to oponiak. Trudno go operować, bo w mózgu nie da się usunąć dużego marginesu zdrowej tkanki bez poważnych powikłań.
- Jakie są dwa główne rodzaje udarów mózgu?
1) Udar niedokrwienny (zamknięcie lub zwężenie tętnicy). 2) Udar krwotoczny (pęknięcie naczynia i wylew krwi do mózgu).
- Jakie objawy mogą sugerować udar mózgu i dlaczego liczy się czas reakcji?
Niedowład po jednej stronie, zaburzenia mowy (afazja), widzenia, równowagi. Szybka interwencja zmniejsza rozległość uszkodzenia mózgu.
- Na czym polega miażdżyca tętnic szyjnych i jak się ją leczy?
Tworzą się blaszki miażdżycowe zwężające światło tętnicy. Leczenie m.in. angioplastyką i założeniem stentu.
- Czym jest krążenie oboczne w mózgu?
To alternatywna sieć naczyń doprowadzających krew do obszarów niedokrwionych. Może ograniczyć rozległość zawału mózgu.
- Co to jest tętniak mózgu i czym grozi jego pęknięcie?
Tętniak to poszerzenie ściany tętnicy, zwykle w miejscu rozgałęzienia. Jego pęknięcie prowadzi do krwotoku podpajęczynówkowego o wysokiej śmiertelności.
- Jak można leczyć tętniaki mózgu?
Chirurgiczne klipsowanie (kraniotomia) albo embolizacja wewnątrznaczyniowa przez tętnicę udową; obie metody mają na celu wyłączenie tętniaka z krążenia.
- Czym są malformacje naczyniowe (AVM) i jak mogą się objawiać?
To wrodzone patologiczne połączenia tętniczo-żylne. Mogą powodować bóle głowy, napady padaczkowe lub krwotoki śródczaszkowe.
