kwasynukleinowe_csv Flashcards
Pytanie
Odpowiedź
- Co to jest nukleotyd i jak powstaje?
Nukleotyd to związek chemiczny składający się z nukleozydu (zasada azotowa + cukier) połączonego resztą kwasu fosforowego (V). Powstaje w wyniku estryfikacji nukleozydu resztą fosforanową.
- Jakie są podstawowe kwasy nukleinowe i co je odróżnia?
Podstawowe kwasy nukleinowe to DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) i RNA (kwas rybonukleinowy). Różnią się rodzajem cukru (deoksyryboza vs. ryboza) i obecnością tyminy w DNA/uracylu w RNA.
- Ile rodzajów nukleotydów buduje DNA i czy różnią się między gatunkami?
DNA budują 4 rodzaje nukleotydów, które różnią się zasadami azotowymi (A, T, G, C). Nukleotydy mają tę samą budowę u wszystkich gatunków; różnice wynikają z kolejności (sekwencji) i liczby tych nukleotydów w genomach.
- Jakie funkcje pełni DNA i co to jest genom?
DNA jest nośnikiem informacji genetycznej. Genom to komplet instrukcji zawartych w DNA, obejmujący wszystkie szczegóły budowy i funkcjonowania organizmu.
- Na czym polega komplementarność zasad w DNA?
W DNA zasada adenina (A) łączy się z tyminą (T), a guanina (G) z cytozyną (C). Tworzą się specyficzne wiązania wodorowe: A–T (2 wiązania) i G–C (3 wiązania).
- Co oznacza, że replikacja DNA jest semikonserwatywna?
Podczas replikacji z jednej cząsteczki DNA powstają dwie potomne, z których każda zawiera jedną starą nić i jedną nowo zsyntetyzowaną nić (stąd ‘semikonserwatywna’).
- Jaka jest rola polimerazy DNA w replikacji?
Polimeraza DNA dobudowuje nowe nukleotydy w kierunku 5’→3’ (komplementarnie do matrycy 3’→5’), usuwa błędy i wypełnia luki po starterach. Nie może rozpocząć syntezy ‘od zera’; potrzebuje startera.
- Dlaczego powstają fragmenty Okazaki i czym jest starter?
Powstają na tzw. nici opóźnionej, bo polimeraza DNA zawsze wydłuża łańcuch 5’→3’. Starter to krótki odcinek RNA (ok. 10 nt), od którego polimeraza może zacząć dobudowywać kolejne nukleotydy DNA.
- Czym są telomery i jak są odbudowywane?
Telomery to końcowe sekwencje chromosomów eukariotycznych chroniące je przed skracaniem. Enzym telomeraza może je odbudowywać, szczególnie w komórkach macierzystych i rozrodczych.
- Jakie są podstawowe rodzaje RNA i jakie pełnią funkcje?
mRNA (informacyjne) przenosi informację o sekwencji aminokwasów w białku, rRNA (rybosomowe) buduje rybosomy i pełni funkcje katalityczne, a tRNA (transportujące) dostarcza aminokwasy do rybosomu podczas translacji.
- Czym charakteryzuje się mRNA?
Stanowi 4–5% RNA w komórce, jest najdłuższym typem RNA (np. do 14 tys. nt dla dystrofiny), przenosi informację genetyczną z DNA do rybosomu, nie zawiera tyminy (występuje uracyl).
- Jaką funkcję pełni rRNA i w jakiej ilości występuje?
rRNA stanowi większość RNA komórki. Buduje rybosomy wraz z białkami, niektóre cząsteczki pełnią funkcję katalityczną (rybozymy), uczestnicząc w tworzeniu wiązań peptydowych.
- Jaką rolę odgrywa tRNA w syntezie białka?
tRNA transportuje odpowiedni aminokwas do rybosomu, rozpoznając kodon na mRNA dzięki komplementarnemu antykodonowi. Każda cząsteczka tRNA wiąże specyficzny aminokwas.
- Jakie są podstawowe różnice między DNA a RNA?
1) Cukier: deoksyryboza w DNA vs. ryboza w RNA. 2) Liczba nici: DNA jest dwuniciowe, RNA jednoniciowe. 3) Zasady: DNA ma tyminę, RNA – uracyl. 4) Funkcja: DNA to magazyn i przekaz info genetycznej, RNA pośredniczy w syntezie białek.
- Jak przebiega rola DNA i RNA w organizmie człowieka?
DNA przechowuje i przekazuje materiał genetyczny, decydując o cechach dziedzicznych. RNA (mRNA, tRNA, rRNA) uczestniczy bezpośrednio w syntezie białek (translacji), odczytując informację zawartą w DNA.
