Lyf 5 Flashcards
Hvað er það sem gerist í parkinson
- Hreyfifrumur í substancia nigra deyja og þar að leiðandi erfiðara að hefja hreyfingar.
- Gerist vegna dópamínskorts
Hvað er fyrsta lyfið sem er yfirleitt gefið þegar einstaklingur greinist með parkinsons?
Levodopa - forveri dópamíns.
Hvað er það sem skemmist í alzheimers
- Frumur í drekanum (hippocampus) deyja.
- Einnig verður tap á kólínergískum frumum sem eru víða í framheilanum.
Hvaða lyf eru notuð til þess að minnka einkenni alzheimers?
- Tacrine (er cholinesterasa hindrari)
- Memantine (hjálpar aðeins, ekki mikið)
Hvað gerist í MND og hvaða lyf hefur verið notað við því?
-Taugahrörnunarsjúkd. þar sem hreyfitaugafrumurnar deyja. Þekktar stökkbreytingar í geni sem heitir SOD. Ólæknandi.
Lyf = Riluzole (eina lyfið sem hefur sýnt árangur, hindrar losun glútamats, kemur í veg fyrir að það losni of mikið af glútamati og deyr)
Hver eru helstu lyf sem eru notuð við flogaveiki? (3)
- Carbamazepine (áhrif á Na+ göng, hefur áhif á niðurbr. annara lyfja vegna aukningar á niðurbrotsensímum)
- Phenytolin (áhrif á Na+ göng, þarf að mæla styrk í blóði, einstaklingsbreytileiki hár)
- Valprote (fjölbreytt virkni)
Hver er munurinn á lyfjum og náttúruefnum?
Lyf = sýnt hefur verið fram á með vönduðum rannsóknum að lyfið hafi ákveðna verkun.
-Gæði framleiðslunar tryggð (GMP staðlar)
Náttúrulyf = sjaldnast hefur verið sýnt fram á gagnsemi með gagnrýndum hætti.
-Gæði framleiðsu ekki tryggð, flokkað sem matvæli.
Hvað er eina náttúrulyfið sem hefur fengið markaðsleyfi lyfjastofnunar?
HUSK - psyllium fræ
Hvað hefur verið sýnt fram á með gagnleg eða ógangleg áhrif af .. andoxunarefnum, grænu te, engifer, hvítlauk og sólhatt?
Andoxunarefni = ekki sýnt fram á að þau gagnist heilbrigðum.
Grænt te = jákv. áhrif á kynfæravörtur.
Engifer = staðfest verkun á ógleði og uppköst.
Gingsen = fósturskemmdir staðferstar í rottum.
Hvítlaukur = jákv. áhrif á blóðflögur, blóðþr og samloðun blóðflaga.
Sólhattur = lifraskemmdir þekktar við langvarandi notkun.
Á hvað virka segavarnarlyf og dæmi um þau (2)
-Storkukerfið (kóvar og heparín)
eða
-Blóðflögur (hjartamagnýl, asperín og clopidogrel)
Warfarín vs heparín
Warfarín (kóvar) = K-vítamín hindri, tekur um 4-7 daga að ná fullri verkun. Til í töfluformi. Notað í langtímameðferð.
Hepraín = Hindri beint á storkuþættina. Verkun kemur strax fram. Bara í stunguformi. Notað í bráðameðferð.
Hvað mælir PT og INR?
PT= hversu margar sekúndur það tekur blóð úr blóðsýni að mynda blóðtappa.
INR= Byggt á niðurstöðum úr PT. Hversu mikið blóð er búið að þynna, mælir sérstaklega K-vítamín storkuþætti. Mælt til að meta verkun blóððþ.lyfja.
Heparín vs Létt heparín
Heparín = virkar á alla storkuþættina. þarf að fylgjast með blóðprufum.
Léttheparín = virkar bara á storkuþátt 10A. Hægt að gefa án þess að þurfi að fylgjast með blóðprufum.
(*auðveldara að skammta létt heparín, hægt að skammta eftir þyngd)
Hjartamagnyl vs venjulegt Magnyl
Hjartamagnyl hefur lægri skammt af asperíni
Hvaða virkni hefur Asprín?
- Hindrar cyclo-oxygenase óafturkræft.
- Búið að eyðileggja það og þá er kjarninn í frumunni ónýtur. Blóðflagan lifir svo í 5-7 daga.
Einkenni hjá einstakling með sykursýki 1 sem er ekki búin að greinast? (8)
- Hækkaður blóðsykur,
- Sykur í þvagi,
- Niðurbrot vöðva og fitu,
- minnkaður flutningur glúkósa yfir frumuhimnur,
- Nýmyndun glúkósa,
- Hyperlipemia,
- Acidosis-ketosis,
- Azoturia (köfnunarefni í þvagi)
Insúlin
- Helmingunartími í blóði 10 mín.
- Blandað hjálparefnunum Zink og prótamín.
- Helsta aukaverkun er hypogycemia (of lágur bls)
Dæmi um lyf notuð við sykursýki 2 (3)
- Sulfonylurea lyf (Hindra ATP-háð kalíumgöng og valda afskautum betafrumna sem hvetur þær til insúlínseytunar, eykur einnig insúlínvirkni)
- Bigvaníð lyf (metformin) (ekki lengur á skrá olli mjólkursýruacidósu)
- Glitazone lyf (Rosglitazone, auka glúkósaupptöku í vöðva og minnka þannig insúlínþörf, verka gegnum kjarnaviðtaka)
