Lyf 1

Question 1

Dæmi um lyf tilheyra dægursveiflulyfjafræði eða sólarhingsverkunar lyf?

Answer 1

Dægursveiflu = Bólgueyðandi sterar, svefnlyf, örvandi lyf.

Sólarhrings = Sýklalyf, getnaðarvarnarlyf (viljum að stirkurinn sé jafn allan sólarhinginn)

Question 2

Hvað er ísómerísering?

Answer 2

Þegar lyfið breytist í andhverfu sína, enþá nákvæmlega sama efnabygging nema öfug. Getur haft allt önnur áhrif.

Question 3

Kostir og gallar forðataflna? (3) (3)

Answer 3

Kostir: Jafnara frásog, minni sveiflur í styrk lyfsins í blóði og getur dregið út aukaverkunum.

Gallar: Lyfjaverkun hverfur seinna, gerir eitranir erfiðari í meðferð, dýrari framleiðsla.

Question 4

3 tegundir lyfja sem má ekki mylja og dæmi um lyf sem tilheyra þeim flokkum?

Answer 4

Forðatöflur/hylki = Veramil, Carbamazepin, Metýlfenidat.

Sýruþolnar töflur/hylki = Diclofenac, Omeprazol.

Hormónalyf, sterar og krabbam.lyf = Tamoxifen, cyclophosphamide, Methotrexate.

Question 5

Hvernig er hægt að reikna frásogshraða?

Answer 5

Gegndræpi x stærð yfirborðs x styrkfallandi = frásogshraði.

-Háð fituleysanleika með himnupr. -Óvirkur flutningur

Question 6

Dæmi um 2 lyf sem myndu ekki virka ef þau væru gefin í gegnum meltingarveg?

Answer 6

• Adrenalín (myndi oxast í magasýrunum)

- Insúlín (er pepptíðkeðja þannig það yrði bara melt í maganum)

Question 7

Cmax stendur fyrir?

Answer 7

Hæsti styrkur lyfs í blóði

Question 8

Hvað er first-pass áhrif?

Answer 8

Þegar lyf eru gefin í gegnum meltingarveg og lifrin umbreytir hluta af lyfinu strax, fáum þá yfirleitt ekki nema 80% virkni úr lyfinu.

Question 9

Frásogsstaðir sem hafa lítil eða engin first-pass áhrif? (5)

Answer 9

• Undir tungu,
• Í endaþarm,
• Húð eða nefslímhúð,
• Um lungu,
• Innsprautun (húð, vöðva, æð, heila- og mænuvökva)

Question 10

Hvaða þættir ráða mestu um dreyfingu lyfja? (3)

Answer 10

1. Próteinbinding (meðan lyf eru bundin próteini hefur það ekki verkun)
2. Himnugegndræpi (fituleysanleiki) (ef fituleysanlegt .æa fer það jafnvel upp til MTK)
3. Binding í vefjum

Question 11

Þættir sem geta minnkað BH-þröskuldinn? (3)

Answer 11

• Bólga
• Sum pepríð eins og t.d. bradykinn.
• Stress

Question 12

Hvernig fer umbrot famandi efna fram?

Answer 12

Fer fram í tveimur fösum og það gert vatnsleysanlegt.

Fasi1 = oxun, afoxun eða hydrólýsa. Þá er sett "handfang" á efnið svo það geti bætt á sig vatnsleysanlegum hóp.
Fasi2 = Vatnsleysanlegum hóp bætt á efnið, gjarnan sykra, sykrur hafa fullt af O.

Question 13

Hver er ein helsta ástæða þess að lyf verða eitruð?

Answer 13

Ef umbreytta efnið úr fasa 1 hleðst upp getur það farið að hvarfast við lífsnauðsynleg efni. T.d. ensím sem eru að flytja jónir yfir frumuhimnuna.

Question 14

Hvað eru öflugustu ensímin í 1 fasa hvörf?

Answer 14

Cytochrome P450.

*CYP3A4, 5 og 7 taka þátt í umbreyingu flestra lyfja.

Question 15

Í hvarfi Cytochrome P450 þarf súrefni að afoxast. Hvaða 3 milliefni myndast þá?

Answer 15

1. Súperoxíð radíkað [O2-]
2. Vetnisperoxíð [H2O2]
3. Hydroxí radíkað [OH-]

*Þessi efni eru mjög hvarfgjörn og ef styrkur þeirra er hár geta þau oxað eitthvað í frumunni og skemmt.

Question 16

Hver eru 4 aðal ensímin sem taka þátt í að gera efni (lyf) vatnsleysanleg og hvað gera þau?

Answer 16

1. UDP-glucuronyl-transferasi = Bætir sykrunni Glucoronyl sýru á hvarf hópa.
2. Sulfo-transferasi = Bætir súlfati a -OH hópa.
3. GSH-S-transferasi = bætir y-glu-cys-gly á E- sæknar kolefnissameindir.
4. N-acetyl-transferasi = Bætir acetyl-hópi á R-OH.

Question 17

Hvar skiljast lyf út (7)?

Answer 17

• Nýru (flest lyf) -Gall, -Saur, -Mjólk, -Sviti,
• Húð, -Lungu.

Question 18

Dæmi um ensím sem hafa minni virkni í nýburum? (4)

Answer 18

CYP1A2, CYP2C9, CYP2D6 og CYP3A4.

Question 19

Hversu mikið minnkar síunarhraði með aldrinum?

Answer 19

• Við 50 ára hefur hann minnkað um 25%

- Við 75 hefyr hann minnkað um 70%

Question 20

Hvort flytjast ójónuð eða jónuð form lyfja betur yfir himnur?

Answer 20

Ójónuð = Flytjast vel
Jónuð = Flytjast illa (er súrt og festist í súru umhverfi)

(* hægt að spila á þetta kerfi td þegar lyf er veikur basi að gera pH gildið súrt eða ef lyfið er veik sýka að gera pH gildið basískt)