Lecture 4 Narcisme Flashcards
Geschiedenis Narcisme
Narcissus mythe in de griekse oudheid
19e en vroeg 20e eeuw werd narcisme als seksuele interesse stoornis, Mid-20e eeuw narcisme met een focus op dysregulatie in de zelfwaarde, sinds 1970 narcisme opgenomen in DSM
Kernaspecten normaal en pathologische narcisme
A) kwaliteit, samenhang en stabiliteit van zelfbeeld
B) Affectregulatie
C) Psychologische en emotionele investering in anderen + aard en kwalitiet van interacties (wat haal je uit je relaties?)
3 vormen narcisme
Normaal/gezond narcisme, overdreven narcisme en pathologisch narcisme
Normaal of gezond narcisme
A) Zelfbehoud (om jezelf in leven te willen houden)
B) Jezelf als een uniek persoon zien
C) Gezonde interpersoonlijke relaties
(Matig zelfbeeld, eigenbelang essentieel voor gezond zelfconcept en interpersoonlijke relaties)
Overdreven narcisme
A) Overdreven eigenbelang, risico nemen, hoogzelfbeeld dat wel nog samen gaat met prestaties (terechte narcisme)
B) Meestal nog affectregulatie en eigenwaarde
C) Aanvaardbare interpersoonlijke relaties (wel problemen)
Functioneren: Oke, met positieve en negatieve uitschieters.
Pathologisch narcisme (Linker kant subschaal)
A) Slechte regulatie zelfwaarde
B) Slechte affectregulatie
C) Disfunctionele interpersoonlijke relaties
Functioneren: mensen wisselen vaak tussen overdreven en pathologisch narcisme
Pathologisch narcisme (rechter kan subschaal)
Narcistische persoonlijkheidsstoornis –> persistente en pervasieve disfunctie (voldoet aan DSM criteria)
A) Zelfwaarde inconsistent, fragiel en in standgehouden door pathologische defensieve mechanismen
B) Affectregulatie beïnvloed door boosheid, schaamte, afgunst
C) Disfunctionele interpersoonlijke relaties
Grandioos narcisme
Grandioos of overte narcist: Uitgedragen gevoel van superioriteit, fantasieën om gevoel te beschermen en gebruik van anderen om gevoel te ondersteunen of vergroten.
Kwetsbaar narcisme
Kwetsbaar/gevoelig of coverte narcist: Geremd, bechaamd, haatdragend, bezig met instand houden van zelfbeeld en terughoudens intimiteit uit angst voor kritiek of afwijzing.
Narcisme DSM-5 sectie II
Patroon van grootheidsgevoelens, behoefte aan bewondering en gebrek aan empathie.
Paar criteria: 1. exploiteert anderen, 2.gevoel bijzondere rechten te hebben, 3.vaak afgunstig of denkt dat anderen op hem afgunstig zijn en 4. hooghartig of arrogant.
Narcisme DSM-5 sectie III
Criterium A: Identiteit
Overdreven, maar fluctuerende zelfwaarde
Narcisme DSM-5 sectie III
Criterium A: Zelf-directie
Doelen stellen om waardering van anderen te krijgen, onredelijk hoge of lage standaarden zoor zelf, gebrek inzicht eigen motivatie.
Narcisme DSM-5 sectie III
Criterium A: Empathie
Gebrekkige vaardigheden herkennen gevoelens anderen, over-onderschatting van effect op anderen.
Narcisme DSM-5 sectie III
Criterium A: Intimiteit
Oppervlakkige relaties met doel zelfbeeld te reguleren, weinig interesse in de ervaring anderen.
Narcisme DSM-5 sectie III
Criterium B
Antagonisme (lage altruïsme): Grandiositeit en aandachtzoeken.
Comorbiditeit niet-persoonlijkheidsstoornissen
Depressieve stoornissen, middelenmisbruik en bipolaire stoornis
Comorbiditeit persoonlijkheidsstoornissen
Bordeline, antisociale, obsessief-compulsief, vermijdende persoonlijkheidsstoornis.
Prevalentie narcistische persoonlijkheidsstoornis
Algemene populatie: 0-6.2%
Klinische setting: 1.3- 22%
Traditionele gedachte bij empathie in narcisme
Geen capaciteiten om empathie te voelen.
Recent onderzoek empathie in narcisme
Neurologische tekorten in emotionele empathie, wel capaciteiten cognitieve empathie, maar te weinig motivatie hiervoor. Dus zijn kieskeurig voor wie ze empathie geven.
Waarom hebben narcisten weinig motivatie voor cognitieve empathie?
Ze zijn onbereid om zich met de emoties en reacties van anderen bezig te houden (boeit ze niks) OF ze zijn te overweldigd door de emoties en reacties van anderen (wat kan leiden tot machteloosheid, schaamte verlies controle).
Zelfbeeld opgeblazen ballon –> positieve gebeurtenis
Tijdelijke boost aan zelfbeeld en vermindering pathologisch functioneren bv. compliment.
Zelfbeeld opgeblazen ballon –> negatieve gebeurtenis
Tijdelijke verslechtering pathologisch functioneren als gevolg van ondermijnd te worden (egothreat) bv. kritiek of feedback kan leiden tot woede of depressie.
3 manieren om zelfwaarde te herstellen
- Fysiek/ meer direct: agressie (naar anderen of zelf, gedachte kan zijn liever dood dan schaamte of vernedering)
- Relationeel/ minder direct: schelden of silent treatment
- Indirect: sociale status schaden
White collar crime
Kantoor criminaliteit: Meestal positie macht en vetrouwen, eigen interesse of van bedrijf, ovedreven zelfvertrouwen, onverantwoordelijkheid, narcistische fantasieën van onschaadbaarheid en gebrek schuldgevoel.
Intiem partner geweld
Gebruik fysieke en/of seksuele agressie binnen romantische relaties. Vrouwelijke narcisten vaker intiem partner geweld dan mannelijke narcisten.
Fysieke agressie en narcisme
Ego threat als trigger voor fysiek geweld. Pathologisch narcisme belangrijke voorspeller van geweld in klinische, forensische en studentenpopulaties.
Seksueel geweld en narcisme
Sterk verband! Entitlement (recht op seks), status willen krijgen, geen empathie, superioritiet en narcistische weerstandstheorie.
Narcistische weerstandtheorie
Als ze worden afgewezen voor seks dan verkrachten, want dan voelen ze zich vernederd.
Beoordeling pathologisch naricisme
Interview: vaak geen inzicht, niet eerlijk of weinig motivatie. Oppassen om geen provocaties te veroorzaken.
Vragenlijst: niet veel goede vragenlijsten, meestal zelf-rapportage (zelfde probleem interview), alleen grootheidsgevoel niet kwetsbaarheid gemeten en veel overlap andere pathologische constructen
Oplossing: Multi-trek, multi-methode approach: alles meten en ook relaties meten (ander-rapportage)
Behandeling pathologisch narcisme
Vaak ongewild, eigen agenda, niet hele waarheid, denken dat probleem bij anderen liggen, komen vaak niet opdagen en willen dingen vaak niet bespreken (ego threat).
DUS wees flexibel en probeer motivatie van narcist aan te wakkeren.
