hulpverlenend gedrag

Question 1

altruïsme

Answer 1

1. betekenis
   - tegenovergestelde van egoïsme
   - gedrag waarbij je de ander centraal stelt
   - voordeel aan de ander
   - eigen voordeel minder belangrijk of jezelf benadelen (zelfopoffering)
2. empathie-altruïsmehypothese (Daniel Batson)
   - altruïsme = indien hulpverlener perspectief noodlijdende kan aannemen
   - vanuit persoonlijke bezorgdheid (door schuldgevoel te vermijden) = eigen ‘lijden’ te verminderen
   - hulpverlenend gedrag stopzetten of ontlopen (indien lijden van ander negeren of ontkennen)

Question 2

de moord op Kitty Genovese

Answer 2

1. algemeen
   - Queens, New York (1964)
   - 3u ‘s nachts werd ze 3x aangevallen (17 messteken)
   - totale duur 32 min
   - 38 omwonenden/getuigen
   - omstandigheden, factoren die helpend gedrag afremmen (vb. ernst niet inschatten, schrik voor eigen leven, iemand anders)
2. bedenkingen
   - journalistiek = foute weergave feiten (vooral sensatie)
   - psychiaters: angst zelf slachtoffer te worden (= ‘mind your own business’-mentaliteit) EN gewelddadige programma’s = verschil realiteit en fantasie
   - grove ontvangst politie
   - verklaringen = ernstige symptomen of syndromen in maatschappij

Question 3

omstaanderseffect of ‘bystander apathy’

Answer 3

1. algemeen
   - Darley & Latané
   - verklaring: diffusie van de verantwoordelijkheid
   - paradoxaal fenomeen = meer getuigen, statisch méér kans dat iemand helpt
   - experimenteel onderzocht
2. bedenkingen
   - verantwoordelijkheid spreiden (op iemand anders schuiven)
   - minder schuldgevoel achteraf
   - stress door aanwezigheid anderen = ‘bevriest’

Question 4

meer experimenten van Darley & Latané

Answer 4

1. experiment 1
   - epilepsieaanval door PsPp
   - zelfde principe bij moord op Kitty
   - mate van hulpbehoevend gedrag
2. experiment 2
   - Pp zelf in nood (witte rook in wachtkamer bij interview)
   - waarom rook sneller opmerken wanneer men alleen is? = ‘mind your own business’-mentaliteit en alertheid is mogelijk gespreid

Question 5

factoren die invloed hebben op het al dan niet bieden van hulp

Answer 5

1. bekendheid van de medegetuigen
2. competentie van de omstaanders
3. kosten en baten
4. inschatting van de ernst van de situatie
5. kenmerken van de hulpverlener (mate van empathie)
6. kenmerken van het slachtoffer (uiterlijk, …)

Question 6

bekendheid van de medegetuigen

Answer 6

1. algemeen
   - angst zich belachelijk te maken / nek uit te steken bij vreemden
   - meer & sneller communicatie met bekende
   - we helpen sneller wanneer medegetuigen geen onbekende zijn

Question 7

competentie van de omstaanders

Answer 7

1. algemeen
   - wat indien er wel andere zijn, maar jij de enige bent die kan helpen?
   - ook diffusie nr verantwoordelijkheid nr medegetuigen die niet of nauwelijks in staat zijn te helpen
2. voorbeelden
   - fysieke afstand
   - kinderen
   - blinde persoon

Question 8

kosten en baten

Answer 8

1. sociale uitwisselingstheorie
   - bij al dan niet helpen = afweging van kosten en baten
   - verschillend gewicht van alle elementen (= kosten / baten-balans)
2. gevolgen
   - negatieve en positieve gevolgen van het helpen
   - negatieve en positieve gevolgen van het niet-helpen

Question 9

negatieve en positieve gevolgen van het helpen

Answer 9

1. negatieve gevolgen
   - ‘gevaar’ voor jezelf
   - angst om het erger te maken (gevaar voor het slachtoffer)
   - tijdsverlies
   - normconflict: experiment ruzie
2. positieve gevolgen
   - dankbaarheid
   - goed gevoel
   - vermijden van schuldgevoel / gemoedsrust
   - beloning (financieel, ‘in natura’, erkenning en dankbaarheid)
   - vb. vrijwilligerswerk is goed voor het psychologisch welzijn

Question 10

negatieve en positieve gevolgen van het niet-helpen

Answer 10

1. negatieve gevolgen
   - schuldgevoel
   - teleurstelling in jezelf
   - angst voor sancties
   - motivatie voor hulpverlening meer extrinsiek als intrinsiek
2. positieve gevolgen
   - omgekeerde van negatieve gevolgen van helpen

Question 11

inschatten van de ernst van de noodsituatie

Answer 11

1. algemeen
   - inschatten of situatie ernstig is adhv eigen ervaringen, inlevingsvermogen
   - MAAR vaak onduidelijk, tegenstrijdige signalen, weinig ervaring met situatie
2. hulpverlenend gedrag van anderen
   - non-verbale expressie
   - verbale communicatie (vaak eerste stap nr helpen)
   - het goede voorbeeld (anderen zien helpen) > observationeel leren of modeling (+ gevolgen = meer zin ook te helpen)

Question 12

kenmerken van de hulpverlener

Answer 12

1. algemeen
   - correlatie persoonlijkheidsvragenlijst en hulpverlening (Darley & Latané): zeer laag (niet significant) = persoonlijkheid geen onmiddellijke oorzaak
   - voorspellende waarde, ook wel persoonlijkheidscoëfficiënt
2. situatie-afhankelijk
   - zich verantwoordelijk of competent voelen
   - gemoedstoestand
   - empathie (gemeenschappelijke kenmerken)
   - ene persoon zal in welbepaalde situatie helpen, met en door zijn persoonlijkheid

Question 13

kenmerken van het slachtoffer

Answer 13

1. verwantschap
   - in onze buurt, omgeving (= letterlijk betrokken)
   - mensen die op ons lijken of op wie we willen gelijken
   - iemand waarmee je je identificeert
   - mogelijk omwille van ervaren van meer empathie of sympathie?
2. bekendheid
   - ‘vriend van het slachtoffer’ (of voorafgaande kennismaking) (ongeschreven regel is sociaal gedrag: zorg voor je vrienden)
   - groter verantwoordelijkheidsgevoel
3. vermeende eigen schuld
   - minder snel helpen
   - experiment: wie heeft recht op nieuwe long? (metro: rolspeler valt)

Question 14

het cognitief decisiemodel

Answer 14

1. algemeen
   - stappenproces vooraleer potentiële hulpverlener overgaat tot verlenen van hulp
   - Darley & Latané
2. vijf stappen
   - opmerken van de situatie (stap 1)
   - interpreteren als noodsituatie (stap 2)
   - jezelf verantwoordelijk achten (stap 3)
   - beslissen hoe te reageren (stap 4)
   - helpen (stap 5)