gehoorzaamheid Flashcards
1
Q
gehoorzaamheidsexperiment
A
- algemeen
- of obedience experiment (Milgram)
- experiment over ‘leren’
- memoriseren van woordparen en bij elke fout = schok +15V
- proefleider, pseudoproefpersoon en proefpersoon - kenmerken
- legendarisch in de VS, maar zeer controversieel en ethisch betwistbaar
- zeer sterk onder druk om te gehoorzamen aan bevel van proefleider (‘please continue’)
2
Q
resultaten van het Milgram-experiment
A
- voorspelling psychiaters
- 4% zou doorgaan tot 300V
- 0,1% zou doorgaan tot 450V - resultaten
- 65% gehoorzaamde tot maximum van 450V
- begrijpen hoe mensen in staat zijn zo wrede zaken uit te voeren (vb. Holocaust, genocide)
- MAAR: anderen stotteren, beven, zweten, op lip bijten = stress !!
- in elk geval: doorsnee mensen
3
Q
holocaust
A
- algemeen
- concentratiekampen (WOII)
- Einsatzgruppen = op zoek nr joden die zich ergens verstopt hebben
- diffusie van verantwoordelijkheid - kenmerken
- veel propaganda
- voor WOII = economie in Duitsland heel ramzalig (= jongeren die werkloos zijn gaan lokken > loon, zekerheid aanbieden)
- Hitler heeft veel infrastructuur, werkmogelijkheden mogelijk gemaakt = manipulatie
- Hannah Arendt: enkelingen die tot zoiets in staat zijn = psychopaat
4
Q
gelijkenissen en verschillen met de holocaust
A
- algemeen
- Milgram: schoof verklaring van gehoorzaamheid aan immorele bevelen weg van individu nr context = externe attributie
- gelijk = omstandigheden hebben grote impact op sociaal gedrag !!
- naziregime - verschillen
- holocaust = haat, opruiing / Milgram = niets van dat (onbekende PsPp)
- holocaust = confrontatie met gevolgen / niet geconfronteerd met gevolgen
- holocaust = stress? / stress !!
- holocaust = bevelen moesten uitgevoerd worden / Pp mag weigeren en exp. verlaten - eigen aan Milgram’s experiment:
- schade toebrengen aan anderen = ‘moreel goed’
- stress-verlangende technologische en technische middelen
5
Q
bindende voorwaarden
A
- algemeen
- in Milgram experiment sprake van ‘dwingende bindende factoren’ - waarom is het zo moeilijk om te stoppen, eenmaal de taak aanvaard is?
- taak kent een graduele ontwikkeling (‘point of no return’);
- loyaliteit aan proefleider eenmaal morele grens overschreden;
- angst voor sancties;
- uitsluiting uit groep of gemeenschap;
- hoge drempel om te stoppen !!
6
Q
varianten op het basisexperiment
A
- algemeen
- fysieke nabijheid (hoe kleiner de afstand tss leraar en leerling, meer gehoorzaamheid daalt)
- morele tegendruk
- akkoord verklaring leerling (aan de afspraak houden)
- groepsnorm - expertise proefleider
- gehoorzaamheid aan autoriteit als 1 van de factoren die meespelen (& prestige van Yale University)
- ze verschuiven de verantwoordelijkheid
7
Q
ethische en methodologische bedenkingen
A
- kritiek
- vergelijking situatie holocaust
- ethische kwestie = psychologische druk en zware schuldgevoelens (na afloop niet meedelen dat schokken niet echt waren) - resultaat
- in tegen belangrijke ethische principes
- 56% overtuigt écht pijn deden
- waarde: zicht op agressie en gehoorzaamheid + niet duidelijk hoe zwaar psychische en emotionele schade op lange termijn
8
Q
waarom gehoorzamen we zo makkelijk?
A
- tendens tot groepsvorming
- morele normen nodig om groep leefbaar te houden
- Plato: mens = uit eigenbelang sociaal wezen
- deel van maatschappij adhv impliciete en expliciete regels
- kindertijd: normen eigen maken (vb. verkeersregels) - tendens tot hiërarchisering
- hiërarchie is efficiënter >< democratie: beslissingen vragen tijd
- meeste mensen volgen liever dan leiderschapsfunctie in te nemen (= veel verantwoordelijkheden en prestatiedruk)
9
Q
the agentic shift
A
- algemeen
- intreden in de gehoorzaamheidsrelatie
- leider herkennen en erkennen > van autonoom naar uitvoerdersstatuut of agentic state - voorwaarden
- opvoeding: geleerd te gehoorzamen en kinderen nemen over wat hun ouders denken (vb. cultuur en religie)
- herkennen van de leider (via uiterlijke kenmerken of gedrag): deskundig overkomen = ‘expertmacht’ verwerven
- aanvaarden van de hiërarchie (leider erkennen)
- aanvaarden van bevel (vb. bij tegenantropomorfisme): ‘ontdaan van de mens erachter’ > ‘het experiment eist dat u verdergaat’
10
Q
psychologische mechanismen tijdens het gehoorzamen
A
- algemeen
- ‘uitvoerdersverschuiving’ = status niet helemaal zichzelf of soort trancetoestand
- enkel belang en aandacht leider (= oordeelsvermogen niet in twijfel trekken) - kenmerken
- aftstemming visie leider
- informatie die afwijkt wordt genegeerd of ongeloofwaardig geacht
- herdefiniëren van de betekenis van de situatie (en betekenissysteem overnemen)
11
Q
andere psychologische mechanismen
A
- ontmenselijking van slachtoffers
- dehumanisering - verlies van verantwoordelijkheidsgevoel
- leider of bevelhebber = eindverantwoordelijkheid
- taak met segmentaal karakter > slechts voor stukje betrokken - verlengen van de handeling
- uitvoerder: zo goed mogelijk uitvoeren en gehoorzamen
- andere handelingen overbodig
- parallel met lopendebandwerk arbeider - interne dissociatie tss gevoel en gedrag
- met geweten worstelen en onaangename taak zoveel mogelijk compenseren (voor iedereen goed doen)
12
Q
voorbeeld zaak-reuzegom
A
- samengevat
- we gehoorzamen blindelings
- we dachten niet meer zelf na, we voerden alleen maar uit
- we moesten van het doopprotocol
13
Q
bekende wetenschappers (3)
A
- Paul Babiak en Robert Hare
- boek ‘Snakes in suits: when psychopaths go to work’ (link leiderschap)
- experts in onderzoek naar psychopathie
- vijf fases die door mensen die hoog score psychopathie worden doorlopen in hun klim op leidinggevende ladder !! - James Fallon (studies psychopathy)
- ‘warrior genes’ (wrong way to look at genes): strijdersgen = verband verhoogde agressie en intensiteit
14
Q
vijf fases
A
- sociale vaardigheden en charmes inzetten
- collega’s inschatten en labelen als makkelijk te manipuleren
- beeld scherpen waarbij hun eigen functioneren in de kijker wordt gezet
- plannen verder vormgeven
- machtsvolle medestanders van de baan ruimen en in de meest dominante en machtsvolle positie terechtkomen
