hoorcollege 8 Flashcards
componenten van taal
- fonemen
- morfemen
- lexicon
- syntax
- semantiek
- prosodie
- discourse
- pragmatiek
- generativiteit
fonemen
kleinste betekenisvolle klankeenheid
morfemen
kleinste betekenis eenheid
lexicon
verzameling van alle woorden
syntax
hoe woorden gecombineerd kunnen worden
semantiek
letterlijke betekenis van woorden/zinnen
prosodie
toon van stem
discourse
zinnen in narratief/verhaal plaatsen
pragmatiek
kennis over gebruik van taal
generativiteit
oneindige combinaties mogelijk
discontinuity theorie
taal is snel geëvolueerd en ontstond plotseling
continuity theorie
taal heeft zich langzaam ontwikkeld, mogelijk door aanpassingen communicatiesystemen die door veel diersoorten gedeeld worden
wat is nodig voor taal?
- motorisch spraakapparaat
- menselijke hersenen
- menselijke omgeving
- gevoelige periode
afasie van Broca
- posterieure deel LIFG
- productie verstoord
- langzame, moeizame, niet-vloeiende spraak
- begrip van spraak en lezen intact, schrijven verstoord
afasie van Wernicke
- grens temporaal-parietaal
- vloeiend maar verwarde spraak/schrijven
- verstoord begrip van spraak en lezen
klassieke model
- begrip komt van geluid in gebied van wernicke
- wordt via arcuate fascicilus pathway
- verplaats naar Broca’s gebied, waar het als geluid wordt geproduceerd
functie Broca vs wernicke (klassieke model)
- productie vs begrip
- syntax vs semantiek
–> dit is beide fout
waarom het klassieke model niet klopt
- taakverdeling is anders
- veel groter netwerk van gebieden betrokken bij taal
- niet alleen linkerhemisfeer, ook rechts
lateralisatie van taal
- lateralisatie sterkst voor taalproductie & syntax
- rechterhemisfeer ook bij taalbegrip en semantiek
- rechterhemisfeer rol voor prosodie en taal in context
2 banen voor taal
- dorsale taal banen
- ventrale taalbanen
- dorsale taal banen
= klank informatie transformeren in motor representatie
- syntax: patronen van klanken die vaak na elkaar komen
- ventrale taalbanen
= vertalen klankinformatie in betekenis
- syntax: betekenis verlenen dankzij grammatica
afasie
taalstoornis die zich uit in spraak, schrijven of lezen
stoornissen in productie van taal
- slechte articulatie
- woordvindproblemen
- onbedoelde woorden of zinnen
- verlies van grammatica en syntax
- niet kunnen herhalen
- lage woordvloeibaarheid
- niet kunnen schrijven
- verlies van toon in stem
3 soorten afasien
- vloeiende afasie
- niet-vloeiende afasie
- pure afasie
- vloeiende afasie
1.1 sensorische afasie (wernicke)
1.2 geleidingsafasie
1.3 anomische afasie
1.1 sensorische afasie (afasie van Wernicke)
vloeiende spraak, zonder articulatieproblemen maar onzinnige woorden. slecht begrip van gesproken taal.
1.2 geleidingsafasie
gesproken taal goed begrijpen en kunnen praten, maar niet herhalen
1.3 anomische afasie
goed begrip van spraak, ernstige woordvindproblemen
- niet-vloeiende afasie
2.1 expressieve afasie (Broca)
2.2 transcorticale motor afasie
2.3 globale afasie
2.1 expressieve afasie (Afasie van Broca)
goed begrip van spraak, maar trage en grammaticaal gebrekkige productie van spraak
2.2 transcorticale motor afasie
herhaling goed, moeite met spontane spraakproductie
2.3 globale afasie
moeizame spraak, begrip slecht
- pure afasie
specifieke stoornissen met lezen, schrijven of woordherkenning zonder andere taalproblemen
lokalisatie van laesies in afasie
- complex
- grote delen hersenen betrokken bij taal
- taalstoornis vaak gevolg van CVA
- lokalisatie moeilijk door herstel na CVA
- verschillende symptomen met verschillende neurologische oorzaak
laesies in rechterhemisfeer (taal)
- rechterhemisfeer begrijpt taal
- geen controle van spraak
- problemen met prosodie
- problemen met gebruik context voor woordinterpretatie
dyslexie
- verzamelbegrip voor heterogene leesproblemen
- verworven vs ontwikkeling
