Hoorcollege 11: Stoornissen bij ouderen

Question 1

Ouderdom

Answer 1

• Voorbij de 65 jaar
• Gekenmerkt door specifieke sociale uitdagingen, unieke problemen (bv., verlies) en biologische veranderingen

Question 2

Psychische problemen van ouderen in twee groepen

Answer 2

• Stoornissen die vaak voorkomen bij mensen van alle leeftijden, maar die verband houden met het verouderingsproces (bijv depressie)
• Stoornissen van cognitie die het gevolg zijn van hersenafwijkingen

Question 3

Stoornissen van cognitie, ook wel…

Answer 3

Cognitieve ‘ongelukken’
- Neemt toe met de leeftijd
- Soms ervaren mensen echter geheugen- en andere cognitieve veranderingen die veel uitgebreider en problematischer zijn
- Cognitieve problemen hebben vaak organische wortels

Question 4

Stoornissen van cognitie: Delirium

Answer 4

• Een vertroebeling van het bewustzijn
• Vaak kortdurend
• Oorzaken: Koorts, bepaalde ziekten en infecties, slechte voeding, hoofdletsel, beroertes, stress en bedwelming

Question 5

Neurocognitieve stoornis

Answer 5

Significante achteruitgang in ten minste één (maar vaak meer dan één) gebied van cognitief functioneren

Question 6

Ernstige neurocognitieve stoornis

Answer 6

Een neurocognitieve stoornis waarbij de achteruitgang van het cognitief functioneren aanzienlijk is en het vermogen van een persoon om onafhankelijk te zijn, verstoort

Question 7

Milde neurocognitieve stoornis

Answer 7

Een neurocognitieve stoornis waarbij de achteruitgang van het cognitief functioneren bescheiden is en het vermogen van een persoon om onafhankelijk te zijn niet verstoort

Question 8

De ziekte van Alzheimer

Answer 8

• Meest voorkomende neurocognitieve stoornis
• Meestal na de leeftijd van 65 jaar
• De tijd tussen het begin en het overlijden is 8–10 jaar, soms 20 jaar

Question 9

De ziekte van Alzheimer: het verloop van de klachten

Answer 9

• Begin: Milde geheugenproblemen, verminderde aandacht en problemen met taal en communicatie
• Later: Moeite om gecompliceerde taken uit te voeren en belangrijke afspraken te onthouden
• Later: Moeite met eenvoudige taken, verre herinneringen vergeten en persoonlijkheidsveranderingen vaak erg merkbaar
• Later: Symptomen van dementie verergeren, minder bewust van hun beperkingen
• Uiteindelijk: Volledig afhankelijk van andere mensen, verliezen ze bijna alle kennis van het verleden en herkennen ze de gezichten van zelfs naaste familieleden niet

Question 10

De ziekte van Alzheimer met zekerheid vaststellen

Answer 10

Kan pas na overlijden, als de hersenen onderzocht worden:
- Seniele plaques
- Neurofibrillaire tangles

Question 11

Seniele plaques

Answer 11

Bolvormige afzettingen van bèta-amyloïde eiwit die zich vormen in de ruimtes tussen cellen in de hippocampus, de hersenschors en bepaalde andere hersenregio’s en bloedvaten
–> Verstoord de inter-neuron communicatie

Question 12

Neurofibrillaire tangles

Answer 12

Gedraaide eiwitvezels die worden aangetroffen in de cellen van de hippocampus
–> Verstoord transport van moleculen in neuronen

Question 13

De ziekte van Alzheimer: Twee varianten

Answer 13

• Vroeg optredende variant
• Laat optredende variant

Question 14

De ziekte van Alzheimer, vroeg optredende variant: Genetische oorzaken

Answer 14

Mutaties in bepaalde genen vergroten de kans op plaque- en tanglesformaties en, op hun beurt, op de ziekte van Alzheimer

Question 15

De ziekte van Alzheimer, laat optredende variant: Genetische oorzaken

Answer 15

Combinatie van genetische, omgevings- en leefstijlfactoren
–> De genetische factoren die een rol spelen bij de sporadische ziekte van Alzheimer verschillen van de factoren die een rol spelen bij de familiaire ziekte van Alzheimer

Question 16

De ziekte van Alzheimer: Andere genetische oorzaken

Answer 16

• Genvormen die de bal aan het rollen brengen door eerst bèta-amyloïde eiwitformaties en plaques te promoten
• Genvormen die tau-eiwitafwijkingen en tanglesformaties directer bevorderen

Question 17

Hoe verhoudt hersenstructuur zich tot de ziekte van Alzheimer?

Answer 17

Schade of het niet functioneren van de prefrontale lobben of temporale lobben en diencephalon

Question 18

Prefrontale lobben

Answer 18

Lijken informatie tijdelijk vast te houden en met de informatie te blijven werken zolang het nodig is

Question 19

Temporale lobben (hippocampus en amygdala) en diencephalon (thalamus, hypothalamus en mammilaire lichamen)

Answer 19

Lijken te helpen bij het transformeren van kortetermijngeheugen in langetermijngeheugen

Question 20

De ziekte van Alzheimer: Andere oorzaken (niet genetisch)

Answer 20

• Bepaalde stoffen die in de natuur voorkomen kunnen hersentoxiciteit veroorzaken
• Het milieutoxinelood kan bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer
• Autoimmuun theorie
• Virale theorie

Question 21

Autoimmuun theorie

Answer 21

Veranderingen in verouderende hersencellen kunnen een auto-immuunreactie veroorzaken die tot de ziekte leidt

Question 22

Virale theorie

Answer 22

Alzheimer wordt mogelijk veroorzaakt door een virus net als bij de ziekte van Creutzfeldt-Jakob (dementie door virus)

Question 23

De ziekte van Alzheimer beoordelen en voorspellen

Answer 23

Hersenscans

Question 24

Vasculaire neurocognitieve stoonis

Answer 24

• Na een cerebrovasculair accident of beroerte
• Deze aandoening is progressief, maar de symptomen beginnen eerder plotseling dan geleidelijk
• Cognitief functioneren kan normaal blijven in de hersengebieden die niet door de beroerte zijn aangetast

Question 25

Ziekte van Pick: frontotemporale neurocognitieve stoornis

Answer 25

• Een zeldzame aandoening die de frontale en temporale lobben aantast
• Klinisch vergelijkbaar met de ziekte van Alzheimer

Question 26

Ziekte van Creutzfeldt-Jakob: neurocognitieve aandoening als gevolg van prionziekte

Answer 26

• Veroorzaakt door een langzaam werkend virus
• Symptomen zijn onder andere spasmen van het lichaam

Question 27

Ziekte van Huntington

Answer 27

Een erfelijke progressieve ziekte waarbij geheugenproblemen in de loop van de tijd verslechteren, samen met persoonlijkheidsveranderingen, stemmingsproblemen en bewegingsproblemen

Question 28

Ziekte van Parkinson

Answer 28

Een langzaam progressieve neurologische aandoening gekenmerkt door tremoren, rigiditeit en onvastheid die dementie kan veroorzaken

Question 29

Andere oorzaken die kunnen leiden tot neurocognitieve stoornissen

Answer 29

• Virale en bacteriële infectieziekten zoals hiv en aids, meningitis en gevorderde syfilis
• Epilepsie
• Drugsmisbruik

Question 30

Behandelingen van neurocognitieve stoornissen

Answer 30

Medicamenteuze therapie, cognitieve technieken, gedragsinterventies, ondersteuning voor zorgverleners en sociaal-culturele benaderingen