Hoofdstuk 9

Question 1

Wat is het zelfbeeld/zelfconcept?

Answer 1

een totaal aan indrukken, ideeën en waarnemingen over het eigen ‘ik’, dat in de loop van de ontwikkeling geleidelijk vorm krijgt.

Question 2

Wat is het zelfbesef?

Answer 2

Het bewustzijn van het ‘zelf’ als eenheid en het besef dat die eenheid los is te zien van de omgeving.

Question 3

Welke ontwikkeling ondergaat zelfbesef bij kinderen?

Answer 3

1. Waarneming van de ruimte: de baby gebruikt zichzelf als referentiepunt
2. Zelf als veroorzaker: effect op omgeving door eigen handelen
3. Visuele zelfherkenning: in spiegel of op foto’s vanaf 18 maanden
4. Het zelf en de taal: eigen naam en het woordje ‘ik’ vanaf 2 jaar
5. Zelfbeschrijving: in termen van uiterlijke kenmerken, voorkeuren, bezittingen en activiteiten. Houdt verband met cognitieve ontwikkeling. Wordt abstracter, rijker en genuanceerder met het stijgen van de leeftijd.

Question 4

Wat is competentie?

Answer 4

De wil om greep op de omgeving te krijgen. Dit verschilt per kind. Dit is de vroegkinderlijke vorm van prestatiemotivatie, waar we vanaf de schoolleeftijd van spreken.

Question 5

Welke twee vormen motivatie zijn er?

Answer 5

Intrinsiek en extrinsiek. Deze spelen beide een rol bij prestatiemotivatie.

Question 6

Wat is intrinsieke motivatie?

Answer 6

Individuele behoefte om iets goed te doen. Door de voldoening van het behaalde succes is het kind bereid om zich hier maximaal voor in te spannen. Het gaat om taken waardoor kinderen zich uitgedaagd voelen. Voorspellers zijn: veilige gehechtheid en een stimulerende omgeving.

Question 7

Wat is extrinsieke motivatie?

Answer 7

Stimulering van buitenaf zoals waardering of beloning door anderen of het vermijden van straf. Deze stimulans is eerder nodig bij routinematige taken waarbij kinderen zich minder betrokken voelen.

Question 8

Wat is attributie?

Answer 8

Waar je het succes of falen aan toeschrijft.

Question 9

Wat is interne attributie?

Answer 9

Oorzaken voor succes of falen aan zichzelf toeschrijven.

Question 10

Wat is externe attributie?

Answer 10

Oorzaken voor succes of falen toeschrijven aan externe omstandigheden.

Question 11

Welke vijf ontwikkelingsfasen onderscheidt Erik Erikson?

Answer 11

1. fundamenteel vertrouwen versus fundamenteel wantrouwen (0-1 jaar)
2. autonomie versus schaamte en twijfel (1-4 jaar)
3. initiatief versus schuld (4-6 jaar)
4. vlijt versus minderwaardigheid (6-12 jaar)
5. identiteit versus identiteitsverwarring (12-19 jaar)

Question 12

Wat zijn de kenmerken van ontwikkelingsfase 1 (Erikson)?

Answer 12

• fundamenteel vertrouwen versus fundamenteel wantrouwen
• 0-1 jaar
• ontstaan basaal gevoel van vertrouwen in de sociale omgeving door moeder –> bij gebrek hieraan kan er wantrouwen + depressieve levenshouding ontstaan
• hoop: bereidheid om ondanks teleurstellende ervaringen in de bereikbaarheid van idealen en verlangens te geloven

Question 13

Wat zijn de kenmerken van ontwikkelingsfase 2 (Erikson)?

Answer 13

• autonomie versus schaamte en twijfel
• 1-4 jaar
• kind kan zelf keuzes maken en leert zijn grenzen kennen
• schaamte en twijfel –> onzekerheid over eigen mogelijkheden
• bij goed verloop krijgt het kind wilskracht

Question 14

Wat zijn de kenmerken van ontwikkelingsfase 3 (Erikson)?

Answer 14

• initiatief versus schuld
• 4-6 jaar
• gewetensvorming
• ondernemen en vol fantasie –> ruimte om initiatieven te ontplooien
• doelgerichtheid

Question 15

Wat zijn de kenmerken van ontwikkelingsfase 4 (Erikson)?

Answer 15

• vlijt versus minderwaardigheid
• 6-12 jaar
• sociale en cognitieve vaardigheden worden vergeleken en bij een slechte uitslag kan een kind blijvende minderwaardigheidsgevoelens ontwikkelen
• competentie (invloed prestatiemotivatie en zelfbeeld)

Question 16

Wat zijn de kenmerken van ontwikkelingsfase 5 (Erikson)?

Answer 16

• identiteit versus identiteitsverwarring
• 12-19 jaar
• zelfstandig worden en op verantwoordelijkheden worden aangesproken
• loyaliteit: bereidheid verplichtingen en verbindingen aan te gaan

Question 17

Aan welke vier voorwaarden moet je volgens Erikson voldoen om van een eigen identiteit te spreken?

Answer 17

1. een gevoel van continuïteit en samenhang: ik ben 1 en dezelfde persoon
2. wederzijdsheid: eigen identiteitsbeleving klopt met die van de omgeving
3. er is sprake van zelfacceptatie
4. idealen geven een toekomstperspectief: verwachtingen en doelen

Question 18

Welke vier fasen onderscheidt Erikson tijdens de identiteitsvorming (adolescentie)?

Answer 18

• identiteitsverwarring
• identiteitsblokkade
• experimenteren en identificeren
• commitments

Question 19

Wat is identiteitsverwarring (Erikson)?

Answer 19

veel vragen en keuzes zorgen voor verwarring. Kans op beïnvloeding door sterkere personen. Vaak sprake van negatief zelfbeeld en stuurloos gevoel.

Question 20

Wat is identiteitsblokkade/foreclosure/voortijdige afsluiting (Erikson)?

Answer 20

te snelle en ondoordachte keuzes maken op gebied van essentiële levensdoelen. Vaak in opvoedingsklimaat waar autoriteit en uitgesproken verwachtingen een rol spelen.

Question 21

Wat is experimenteren en identificeren (Erikson)?

Answer 21

een soort proefperiode. Duurzame verplichtingen of definitieve keuzes worden uitgesteld. Deze periode duurt in de westerse maatschappij steeds langer (sommigen kiezen nooit definitief).

Question 22

Wat zijn commitments (Erikson)?

Answer 22

het aangaan van definitieve verbindingen of verplichtingen. Wanneer deze keuzes indruisen tegen de verwachtingen van opvoeders of maatschappelijke normen gaat daar grondig zelfonderzoek aan vooraf.

Question 23

Waarom lopen (voornamelijk) pubers weg?

Answer 23

De identiteitsontwikkeling wordt bedreigd door de omgeving en de jongere doet een uiterste poging om zich aan die omgeving te onttrekken. Het kan een noodsignaal inhouden: ik kan nog niet op eigen benen staan, maar doorgaan op deze manier is ondraaglijk.