Hoofdstuk 2

Question 1

Welke fasen heeft de psychoseksuele ontwikkelingstheorie van Sigmund Freud (1856-1939)?

Answer 1

Es, Ich en Über-Ich. Es en Über-Ich hebben tegenstrijdige belangen en Ich treedt als een bemiddelaar op.

Question 2

Wat is het Es (Freud)?

Answer 2

• De mens is een vat vol driften, met name seksuele
• 1 doel: driften zsm bevredigen
• Bij pasgeboren kind wordt alles door het Es bepaald
• Latere leeftijd blijft de behoefte

Question 3

Wat is het Ich (Freud)?

Answer 3

• Ego
• Je kunt je driften maar beter beteugelen, want anders krijg je afkeuring of straf
• Realistische element in de persoonlijkheid
• Probeert driftimpulsen uit te stellen, om te zetten in gedrag dat wel geaccepteerd wordt

Question 4

Wat is het Über-Ich (Freud)?

Answer 4

• Super-Ego
• Innerlijke rechter die ons ingeeft wat goed of fout is
• Vergelijken met geweten/morele standaard
• Uitingen zijn schuld- en schaamtegevoelens

Question 5

Wat is het libido (Freud)?

Answer 5

Seksuele energie

Question 6

Wat zijn de erogene zones (Freud)?

Answer 6

Het Es richt zich in opeenvolgende leeftijdsfasen op verschillende zones van het lichaam. Zo’n zone wordt dan het centrum van lustgevoelens. Wanneer een fase niet goed verloopt, ondervindt het individu als volwassenen problemen vanuit die fase (fixatie).

Question 7

Wat is de orale fase (Freud)?

Answer 7

• 0-1 jaar
• Es
• Bevrediging = zuigen & eten
• Moederfiguur bevredigt de orale behoefte en is eerste liefdesobject
• Orale fixatie kan ontstaan doordat het kind te vroeg de moederborst onthouden wordt (spenen)
• Eetstoornissen en rookverslaving zijn orale problemen

Question 8

Wat is de anale fase (Freud)?

Answer 8

• 1-3 jaar
• Anus
• Kind geniet van controle over sluitspier
• Verlangens kind botsen met ouder (zindelijk worden)
• Ich –> kind gehoorzaamt en wordt zindelijk
• Als zindelijkheidstraining op frustrerende wijze verloopt, kan dwangmatig handen wassen en smetvrees een gevolg zijn.

Question 9

Wat is de fallische fase (Freud)?

Answer 9

• 3-6 jaar
• Genitale gebied
• Masturbatie
• Sterk aangetrokken tot ouder andere geslacht en ouder zelfde geslacht is rivaal
• Spanning leidt bij jongens tot castratieangst = vrees dat vader penis zal afnemen (Oedipuscomplex, wordt pas opgelost als zoon zich met vaderfiguur identificeert)
• Elektracomplex (meisjes) = gemis penis, jaloers op vader die er wel een heeft (penisnijd)
• Uber-Ich

Question 10

Wat is de latentiefase (Freud)?

Answer 10

• 6-12 jaar
• Onzichtbaar aanwezig/sluimerend
• Seksuele gevoelens worden onderdrukt, gekanaliseerd
• Sociaal en cognitief ontwikkelen

Question 11

Wat is de genitale fase (Freud)?

Answer 11

• na 12 jaar
• Lichamelijke veranderingen reactiveert de genitale zone als centrum van erotische genoegens
• Jongere bereidt zich voor op volwassenheid
• Libido investeert in seksuele verkenning, kiezen levenspartner en verwekken + grootbrengen nageslacht

Question 12

Wie is de grondlegger van het cognitieve ontwikkelingsmodel?

Answer 12

Jean Piaget

Question 13

Wat zijn de bouwstenen van intelligentie volgens Piaget?

Answer 13

Schema’s of cognitieve structuren. Een schema is een flexibel actie- of gedachtepatroon dat bedoeld is om vat te krijgen op een ervaring. Denken begint met doen.

Question 14

Wat is adaptatie (Piaget)?

Answer 14

Aanpassing van de omgeving door assimilatie en accommodatie.

Question 15

Wat is assimilatie (Piaget)?

Answer 15

Het proces waarin nieuwe ervaringen worden geïnterpreteerd op basis van bestaande schema’s. De nieuwe ervaring wordt binnen het beschikbare schema gepast. Voorbeeld karbonade.

Question 16

Wat is accommodatie (Piaget)?

Answer 16

Het proces waarin onder invloed van nieuwe ervaringen onze schema’s worden veranderd. Het schema, onze denkwijze, wordt dusdanig aangepast dat de ervaring erin opgenomen kan worden. (karbonade: andere pan pakken).

Question 17

Hoe definieert het behaviorisme leren?

Answer 17

Leren is een relatief blijvende gedragsverandering als gevolg van opgedane ervaring.

Question 18

Wat is behaviorisme/leertheorie?

Answer 18

Het merendeel van menselijk gedrag, vooral sociaal gedrag, is aangeleerd.

Question 19

Wat is het ‘black-box’-model (leertheorie)?

Answer 19

Input en output zijn van belang, maar op wat voor wijze het leerproces binnenin plaatsvindt, zijn niet van belang. Er wordt daarom geen onderscheid gemaakt tussen het leren van dieren, jonge kinderen en volwassenen.

Question 20

Wat zijn de kenmerken van John Watson?

Answer 20

• 1878-1958
• leertheorie
• gedragsveranderingen als gevolg van conditionering
• Pavlov
• Klassieke conditionering (experiment hond)
• peuter Albert –> konijn + klap

Question 21

Wat zijn neutrale stimulus, ongeconditioneerde stimulus, ongeconditioneerde respons (Pavlov)?

Answer 21

Neutrale stimulus: prikkel die voorafgaand aan het conditioneringsproces geen respons uitlokt.
Ongeconditioneerde stimulus: natuurlijke prikkel.
Ongeconditioneerde respons: natuurlijke reactie die uitgelokt wordt door een natuurlijke prikkel.

Geluid van de bel (neutrale stimulus) werd gecombineerd met het aanbieden van een natuurlijke prikkel (ongeconditioneerde stimulus), wat leidde tot een natuurlijke respons: kwijlen (ongeconditioneerde respons).

Question 22

Wat zijn geconditioneerde stimulus en geconditioneerde respons (Pavlov)?

Answer 22

Geconditioneerde stimulus: een aanvankelijk neutrale stimulus die als gevolg van het conditioneringsproces in staat is een respons uit te lokken.

Geconditioneerde respons: reactie die uitgelokt wordt door geconditioneerde stimulus.

Na het vaker gebruiken van de bel bij een hondenbrokje, was het geluid van alleen de bel (geconditioneerde stimulus) genoeg om te kwijlen (geconditioneerde respons).

Question 23

Wat zijn de kenmerken van B.F. Skinner?

Answer 23

• 1904-1990
• leertheorie
• Operante conditionering

Question 24

Wat is de operante conditionering (leertheorie)?

Answer 24

Stimulus is ondergeschikt. De consequentie van gedrag bepaalt het leerresultaat. Richt zich vooral op operant (willekeurig) gedrag. Punishment/straf zorgt ervoor dat de handeling niet herhaald wordt. Bekrachtiger zorgt ervoor dat de handeling wel herhaald wordt.

Question 25

Wat zijn de kenmerken van de sociale leertheorie?

Answer 25

• Albert Bandura
• Onderscheid tussen leren mens en dier
• Mensen zijn cognitieve wezens die kunnen nadenken over mogelijke consequenties van hun gedrag (lange- en kortetermijngevolgen)
• Modeling/imitatie

Question 26

Wat is modeling/imitatie (sociale leertheorie)?

Answer 26

Kinderen kunnen iets leren door het gedrag van een ander waar te nemen, deze gegevens te onthouden en op een later tijdstip uit te voeren. Een beloning is daar niet voor nodig.

Question 27

Wat zijn de belangrijkste leerprincipes?

Answer 27

Gewenning, uitdoving, bekrachtiging, straf, bekrachtiging continu of onderbroken, imitatie.

Question 28

Wat is gewenning/habituatie (leerprincipe)?

Answer 28

Het afnemen of verdwijnen van een respons als gevolg van het herhaald aanbieden van de stimulus die de respons veroorzaakte. Speelt een belangrijke rol bij het concentratievermogen.

Question 29

Wat is uitdoving/extinctie (leerprincipe)?

Answer 29

Aangeleerd gedrag dat niet meer door beloning wordt versterkt, zal uiteindelijk verdwijnen.

Question 30

Wat is bekrachtiging/reinforcer (leerprincipe)?

Answer 30

Als onwillekeurig gedrag gevolgd wordt door een aangename consequentie, neemt dit gedrag in frequentie toe.

Question 31

Wat is straf/punishment (leerprincipe)?

Answer 31

Een negatieve consequentie die gedrag in frequentie doet afnemen. Straf en beloning kunnen door iemand uitgedeeld worden of slechts toevallig volgen.

Question 32

Wat is bekrachtiging, continu of onderbroken (leerprincipe)?

Answer 32

Incidentele bekrachtigers houden ons gedrag het langst in stand. Consequent reageren is dus belangrijk.

Question 33

Wat is imitatie/modeling (leerprincipe)?

Answer 33

Of gedrag wel of niet geïmiteerd wordt, hangt af van het geobserveerde gedrag. Als een model voor zijn gedrag beloond wordt, zal het sneller worden overgenomen dan wanneer hij/zij wordt gestraft.