HC4. Liefde, uitmuntendheid, esthetiek, creativiteit en genialiteit Flashcards
Biologische factoren bij liefde
- evolutionair perspectief
- biochemie van liefde
Evolutionair perspectief van liefde
- een fundamentele behoefte om erbij te horen: wij zijn sociale dieren –> fundamentele behoefte voor connecties en die zijn nodig om te slagen in het leven
- sociale connecties vergroten overlevingskans van onsezelf zoor reproductie (genen), delen van middelen en bescherming
Biochemie van liefde
Oxytocine is gerelateerd aan sociale binding, vertrouwen, gevoelens van nabijheid, vermindering van angst en stress en motivatie om sociaal contact te zoeken
- ook bij borstvoeding, bevalling en seks
- emotionele reacties zijn complex:
* meer algemene effecten
* niet het enige betrokken hormoon, er zijn er meer
* onwaarschijnlijk dat het alleen complexe, hogere orde mentale processen met betrekking tot sociale cognitie beïnvloedt
Nabijheid
Veel tijd in elkaar’s nabijheid doorbrengen; mere exposure effect
Fysieke aantrekkelijkheid
Belangrijk voor intiële aantrekkingskracht, maar bewijs met betrekking tot relatietevredenheid is gemixt
- enig bewijs voor mannen
Wederkerigheid van liking
Mensen vinden mensen leuk die hen ook leuk vinden
- gevoel van vertrouwen <-> diepere communicatie, self-disclosure
Do opposites attrack?
Bewijs duidt op belang van homogamie
- we willen vrienden worden/daten met mensen die gelijk zijn aan ons
- gelijkhied in attitudes en waarden gerelateerd aan relatietevredenheid
- later wordt gelijkheid in persoonlijkheid belangrijker
Predictoren van relatietevredenheid en stabiliteit van relaties
- persoonlijkheid
- communicatie
- attributies
Persoolijkheid in relatietevredenheid
Voorkeur voor partners die vriendelijk, intelligent, betrouwbaar, emotioneel stabiel, extraver en humoristisch zijn
Welke karaktertrekken voorspellen relatietevredenheid?
- emotionele stabiliteit werd het vaakst gevonden
- nauwkeurigheid, vaak bij langgetrouwden
- vriendelijkheid en extraversie
–> deze karaktertrekken correleren met positieve interacties
Communicatie in relatietevredenheid
Communicatiestijl is primaire determinant van huwelijkstevredenheid
- inhoudelijke gesprekken tussen partners maakt gelukkiger
- communicatie voorspelt 90% zekerheid in huwelijken
- steun, humor, affectie
Vragen om aandacht
Kleine interacties waarin de ene partner de andere uitnodigt om te rageren met aandacht, steun of affectie
Kapitalisatie
Delen van positieve gebeurtenissen met anderen en de ander reageert actief-constructief
- Bewijs: positieve relatie met relatietevredenheid over tijd
Reactiestijlen
Passief-destructief: negeren en over iets anders beginnen
Passief-constructief: erkennen en over iets anders beginnen
Actief-constructief: erkennen en doorgaan
Actief destructief: negatief maken
Cultuur van waardering in relatie
Cartensen: wat tevredenheid voorspelt verschilt mogelijk voor nieuwere vs. langdurige koppels
- Nieuwe: effect van passie is sterk, illusies verhullen verschillen
- Langdurig: hebben manier gevonden om tekortkomingen te erkennen, accepteren en mee om te gaan
The four Horsemen
- criticism
- contempt
- defensiveness
- stonewalling
- gentle start up
- build culture of appreciation
- take responsibility
- physiological self-soothing
Attributies
Beoordelingen die we maken over de oorzaken van het gedrag van onze partner
- fundamentele attributiefout
- positieve romantische illusies
Fundamentele aattributiefout
De neiging om de impact van de situatie te onderschatten en de impact van stabiele krachten te overschatten
Positieve romantische illusies
Gelukkige koppels idealiseren hun partners eigenschappen
- gemitiveerde onnauwkeurogheid
- de redenen achter gemotiveerde onnauwkeurigheid varieren afhankelijk van verschillende fases van de relatie, mensen en type relatie
Gemotiveerde onnauwkeurigheid
Gelukkige koppels zijn bereid om bewust informatie te verdraaien als die informaite slecht zou zijn voor de relatie
Levenscyclus van gezin
Marriage -> parenting -> children -> teenagers -> family
Huwelijke en welbevinden
- huwelijk is gerelateerd aan SWB en betere gezondheid
- sterkere effecten voor mannen dan vrouwen (getr. man > getr. vrouw > single vrouw > single man)
Is er een boos voor SWB na huwelijk?
-??? boos ???
- positieve initiële respons SWB
- maar niet voor relatietevredenheid
- honemoon effect: aanpassing start snel
Maar: - kwaliteit van relatie lijkt belangrijker dan status
- tevredenheid met huidige situatie is belangrijk
- positie van vrijgezellen wordt steeds beter
Huwelijkstevredenheid en SWB
Kwaliteit van huwelijk voorspel SWB, gezondheid, en langer leven
- positieve interacties
- emotionele expressiviteit
- goede verdeling van rollen
- self-disclosure: intimiteit, vertrouwen en openheid
Invloed van kind op relatietevredenheid
Relatietevredenheid mindert
- stress van ouderschap
- reorganisatie van gezinssysteem
- rolconflicten
- herverdeling van taken rond werk en huishouden
- restricties in vrijheid
- minder tijd voor vrijetijdsbesteding
Voor wie is het krijgen van kinderen meer negatief
- hoge SES
- jongere leeftijd
- kortere relaties
- niet samenwonend
- vrouwen
- mannen dalen gradueel
Kan vermindering in relatietevredenheid na kinderen voorkomen worden
- een/derde daalt niet
- zij bleven op elkaar leven afgestemd
- moeders waren meer tevreden met partners waarbij genegenheid tonen en aandacht voor de relatie gelijk bleef
Lege nest syndroom
Longitudinale studie (18 jaar) vond stijging in huwelijkstevredenheid voor vrouwen nadat alle kinderen uit huis waren
The silver lining
Relatietevredenheid neemt mogelijk af, maar toename in:
- tevredenheid met ouderlijke rol
- tevredenheid met gezinsleven
- gevoel van betekenis in leven
Uitmuntendheid
Het verkijgen van een uitzonderlijke vaardigheid in een specifiek expertise gebied
- aangeboren of aangeleerd
Uitmuntendheid is aan te leren
Amateurs die intensief oefenen kunnen de vaardigheid van experts anbootsen
10-jaar refel van uitmuntendheid
Veel kenmerken die vroeger verondersteld werden aangeboren talenten te zijn zijn het resultaat van intensieve oefening voor een minimun van 10 jaar
- piek op middelbare leeftijd, maar niet noodzakelijk
Naast oefenen bij uitmuntendheid
Grote kennisbasis is van belang:
- goed geheugen
- goed georganiseerd cognitief schema
Motivatie: inzet en doorzettingsvermogen
Passie
Passie is betrokken bij bereiken van uitmuntendheid
-> een sterke neiging naar activiteit die iemand leuk vindt en die een centrale feature is van iemand’s identiteit
Dualistisch model van passie
Harmonieuze passie en obsessieve passie
Bewijs:
- twee type passie zijn geassocieer met verschillende: predictoren, uitkomsten en psychologische prcessen
Harmonieuze passie
Autonoom, vrij gekozen, fit met identiteit, flow, zonder inspanning
Obsessieve inspanning
Gevoel gecontrolleerd te worden, rigide vastberadenheid, conflicten met identiteit
Link passie met welbevinden
Harmonieuze, niet obsessieve passie is gerelateerd aan prestatie, flow en welbevinden
passie en prestatie
Mechanisme: harmonieuze passie -> doelen voor mastery -> doelgerichte oefening
Passie en flow
Mensen met obsessieve passie piekerden meer over hun passie als ze met een andere activiteit bezig waren
Passie en welbevinden
Mensen met obsessieve passie hebben zowel positieve als negatieve uitkomsten
- culturele verschillen: harmonieuze passie sterker gerelateerd aan levenstevredenheid in collectivistische dan in individualisische culturen
Grit
Nieuw construct, combinatie van volhardigheid en passie
- De Duckworthian grit
De duckworthian grit
- grit is het kernelement voor succes
- bewijs: grit was een betere voorspeller van academische prestatie dan IQ en SAT score
Kritiek op grit
- effecten zijn niet groter dan gestandaardiseerde tests
- bruikbaarheid en unikeheid van construct (te veel overlapping)
- unieke bijdragen aan levenstevredenheid is onduidelijk
- grit overdrijft de rol van individuele prestatie
