HC3 Flashcards
Biologisch perspectief
focust op de activatie van fysiologische systemen die vooral reactief zijn op fysieke en psychologische eisen
Psychofysiologie
is de studie van de interacties tussen lichaam en geest. Psychofysiologen bestuderen voornamelijk menselijke proefpersonen met behulp van niet-invasieve moleculaire fysiologische reacties.
Manieren van biologisch assessment
• Stresshormonen.
• Cardiovasculaire activiteit.
• Huidgeleiding.
Tijdlijn van stress
• Een rust baseline geeft een normaalmeting in rust, waardoor je weet wat de normale respons van een individu is, waarover veranderingen gemeten kunnen worden.
• Tijdens het stressvolle event kan je meten hoe het lichaam reageert op stress.
• Tijdens het herstel kan je meten hoe iemand herstelt van stress. Sneller herstel
is beter voor je gezondheid dan langzaam herstel.
Stresssystemen
SAM
HPA-as
SAM
= snelle stressrespons binnen een seconde;
er vindt een stressor
plaats, waar het lichaam om reageert.
De prefrontale cortex beslist of de
situatie als een bedreiging
gewaardeerd moet worden, waardoor
de hypothalamus het autonome
zenuwstelsel activeert. Sympathisch
zenuwstelsel gaat aan tijdens stress
en geeft signaal aan bijnieren. Bijnieren maken (nor)adrenaline aan, wat invloed heeft op het fight-flight respons.
֍ Toename in: hartslag, bloeddruk, ademhaling, zweetproductie.
֍ Afname in: verteringsstelsel, speekselproductie, grootte van bloedvaten.
HPA-as
= langzame stressrespons, ongeveer 20 minuten;
er vindt een stressor plaats, waar het lichaam om reageert. De prefrontale cortex beslist of de situatie als een bedreiging gewaardeerd moet worden, waardoor de hypothalamus geactiveerd wordt om CRF te produceren. Dit geeft een signaal naar de hypofyse, waardoor ACTH wordt vrijgegeven. Dit activeert de bijnieren die glucocorticoïden (cortisol) afgeven in het bloed. Dit zorgt voor onderdrukking
van het immuunsysteem.
Hele heftige/lage respons op stress;
Een hele heftige respons op stress (hoge bloeddruk/ hartslag), kan een risicofactor zijn voor hart- en vaatziekten door verhoogde bloeddruk.
• Te grote reactie: cardiovasculaire ziektes.
• Te lage reactie: chronische vermoeidheid, verslavingen (= er is een hele grote prikkel nodig om een respons te
krijgen) en obesitas.
Cortisol
is een van de bekendste stresshormonen, en ook de enige die iets kan zeggen over de HPA-as door middel van bepaalde metingen:
- plasma
- urine
- speeksel
- haar en nagels
Plasma meting
+ Kan door middel van bloedsamples.
- Gebeurt niet vaak, omdat het lastig te realiseren is, en de naald in
iemands arm kan ook voor een stressrespons zorgen.
Urine meting
+ Vergelijking binnen hetzelfde individu kan longitudinale data geven.
+ Je meet gemiddelde levels gedurende de dag.
- Het is niet bruikbaar voor acute metingen.
- Traag, niet precies.
Speeksel meting
+ Goedkoper.
+ Geen stressvolle en invasie procedures.
+ Geen medisch personeel nodig voor dataverzameling.
+ Meer acute en tijd gedefinieerde meting.
- Stress zorgt voor afname in speekselproductie.
Haar en nagels
+ Lange termijn impact van stress: 1 maand is 1cm.
- Geen acute metingen.
Voor- en nadelen van onderzoeken van cortisol in stressonderzoek
+ Enige manier om HPA-axis activatie te onderzoeken.
+ Geeft informatie over stress en immuunsysteem.
+ Makkelijk vanuit huis te onderzoeken.
− Kleinere veranderingen in HPA-axis activatie als antwoord op stress dan bij het
SAM-systeem.
− Niet iedereen heeft verhoogde cortisol levels na stress.
− Wordt sterk beïnvloed door slaap/ waak cyclus (30 minuten na het opstaan zijn
de cortisolniveaus het hoogste), voedselinname en menstruatiecyclus.
− Belangrijk om minstens 20 minuten te wachten, want HPA-as is een langzame
reactie.
− Mannen hebben vaak standaard hogere cortisolwaarden.
Cardiovasculaire reactiviteit
Cardiovasculaire reactiviteit is hoe sterk het cardiovasculaire systeem reageert op stress; hoe reageert het hart op stress; hoe reageren de vaten op stress (bloeddruk/ hartslag variabiliteit).
Dit kan gemeten worden door;
Electrocardiogram
Bloeddruk
Wanneer we spreken over cardiovasculaire reactiviteit heeft dit betrekking tot;
het autonome zenuwstelsel, opgedeeld in een parasympatisch (= behoud van energie door de hartslag te laten afnemen) en sympathisch deel (= actief bij fight-flight reactie, waardoor er een toename van hartslag kan zijn).
Electrocardiogram (ECG) (PLAATJE)
ECG geeft de hartslag (HR) en hartslagvariabiliteit (HRV) weer. Om de meting te starten moet het lichaam/ torso schoongemaakt worden met alcohol voordat er drie elektroden met gel, om het signaal te geleiden, opgeplakt kunnen worden. De elektroden worden zodanig geplaatst dat de schuine lijn die ze verbindt
door het hart gaat. Uit de ECG komen draadjes, die vastgeklikt worden
aan de elektroden.
• Witte (boven): positieve polarisatie.
• Rode (buik) (daaronder): negatieve polarisatie.
• Zwarte: grond, deze wordt verbonden aan de elektroden.
• P: eerste gedeelte van de startslag; de atria trekt samen om het bloed naar de ventrikels te sturen.
• PR: hart in rusttoestand.
• QRS: ventrikels trekken samen en pompen bloed uit het hart.
• T: ontspannen van de ventrikels.
Hartslag
is de samenwerking tussen het parasympathische en sympathische zenuwstelsel. Je kan het aantal slagen per minuut (BPM) tellen.
Hartslag omhoog (bij stress)
sympathische dominantie.
֍ > 100 bpm: tachycardia.