H9 Empirisme Flashcards
Boek P.C. Oele
Wat houdt de filosofische stroming ‘Empirisme’ in?
Ontstaan in Engeland in de 17e en 18e eeuw onder Engelse Filosofen.
In het empirisme zoekt men de bron van kennis in waarneming, in ervaring en in de buitenwereld.
De mens kan uitsluitend door zintuigelijke waarneming (‘empirie’) van de werkelijkheid tot echte kennis komen.
Welke methode wordt gehanteerd door het Empirisme?
Men hanteert de inductieve methode: en vertrouwt niet alleen op het denken maar men maakt eveneens gebruik van zichtbare en ervaarbare feiten.
Wat leerde de Empirische filosoof Francis Bacon?
Bacon wordt wel ‘de vader van het Empirisme’ genoemd.
Volgens Descartes kunnen de wiskunde en de wiskundige methode de mens zekere en heldere kennis verschaffen. Voor Bacon zijn alleen de natuurwetenschap en de experimentele methode hiertoe in staat.
Bacon werkte volgens de ‘inductieve methode’, wat was waren zijn doelen?
Inductieve methode: feiten verzamelen en deze denkend verwerken. Waarneming, ervaring en empirie zijn de enige wegen die leiden tot echte wetenschap.
Wie echte wetenschap wil beoefenen moet zich ontdoen van verkeerde vooroordelen (idola = vooroordeel en drogbeeld):
1. De neiging om onze zintuigen te geloven, terwijl die ons kunnen bedriegen
2. Onkritisch vasthouden aan algemeen gangbare meningen
3. Vooroordelen die ons aankleven door eigen opvattingen
4. Uitgaan van systematisch opgebouwde voorstellingen die niet reëel zijn.
De lijfspreuk van Francis Bacon:
‘Kennis is macht’
Wat leerde de Empirische filosoof John Locke?
Locke stelt: als we zekerheid over onze kennis willen verkrijgen, dan moeten we eerst inzicht hebben over de oorsprong, het ontstaan van die kennis.
Volgens Locke is de mens bij geboorte en blanco vel papier. Alle kennis komt voort uit ervaring. Aldus verkregen kennis is betrouwbaar en juist. Volgens Descartes is er aangeboren kennis.
Wat houdt de ‘kennisleer’ van Locke in?
Locke onderscheidt drie soorten kennis:
- Intuïtieve kennis (meeste zekerheid): wit is niet zwart, ik besta als mens
- Demonstratieve kennis (minder zekerheid): wiskunde, zedelijke kennis
Deze bovenste twee zijn onafhankelijk van de ervaring maar zijn niet aangeboren.
- Zintuigelijke kennis (minst zeker): kennis van de bestaande dingen buiten ons: Lichamelijke en geestelijke substanties.
Het is opmerkelijk dat Locke de intuïtieve en wiskundige zekerheden van de rede hoger blijkt aan te slaan dan wat de zintuiglijke ervaring biedt.
Wat leerde Locke over godsdienst en opvoeding?
Volgens Locke moet de godsdienst gefundeerd worden op autonome vrijheid en de rede.
Volgens hem komt het oorspronkelijk christendom het beste overeen met het deïsme: God heeft de wereld in gang gezet maar heeft zich daarna teruggetrokken.
Locke vindt het onjuist wanneer politieke en religieuze autoriteiten hun mening aan anderen opleggen.
Locke wil ook in het onderwijs dingen veranderen. Volgens hem is het belangrijkste niet de ontwikkeling van het intellect, maar de vorming van het zedelijk karakter. De jeugd dient opgevoed te worden tot deugd.
Wat leerde de Empirische filosoof David Hume?
In de filosofie van Hume moeten alle ideeën/ voorstellingen/ Idea berusten op eerdere indrukken/ doorleefde gewaarwording/ impression.
Iemand kan pas ergens een idee van hebben als hij het heeft meegemaakt.
Bijvoorbeeld: Hand in warm water, daarna pas kan je jezelf voorstellen hoe dat is.
Er is dus geen idee zonder voorafgaande indruk. Er is geen gedachte zonder indruk of prikkel van buiten.
Daarom is in Hume’s theorie geen ruimte voor iets bovennatuurlijks!
Wat betekend het scepticisme en de godsdienst in de filosofie van Hume?
Hume wil met zijn theorie over impressies en ideeën aantonen dat de onderliggende structuur van de werkelijkheid niet alleen met de rede te doorgronden is.
Zo trekt Hume met zijn theorie de zekerheden van de klassieke natuurwetenschap met haar mechanistisch wereldbeeld in twijfel.
Ook uit hij soms zijn twijfels ten aanzien van de zekerheden van de wiskunde.
Bij Hume loopt het vertrouwen in de menselijke rede een flinke deuk op. De mens leeft meer bij wat hij voelt, gelooft en zich verbeeldt, dan wat de rede hem voorhoudt.
Hume verwerpt het christendom en godsdienst.
Hoe evalueren we het scepticisme in de filosofie van, onder andere, David Hume?
Het ideaal van absolute zekerheid waar veel filosofen naar streven is in werkelijkheid onbereikbaar.
In feite gebruikt Hume zijn scepticisme met name om de pretenties van kerkelijke dogma’s en het optimistische rationalisme te bestrijden.
