H16 compassie en H18 Waarden, H19 zingeving Flashcards
Compassion
focused therapy
Hier wordt compassie als universele remedie gezien. Het cultiveren van een compassionate mind staat centraal. Kwam voor uit mensen die te kampen hadden met overmatige schaamte en zelfkritiek maar kan bij verschillende psychische problemen worden toegepast. Gebruikt mindfulness.
ACT en
overidentificatie
Bij ACT wordt overidentificatie (vermijding en fusie met onze mentale constructen) gezien als centraal mechanisme bij het ontstaan van psychopathologie met als hoofdkenmerk psychologische rigiditeit. Voor psychische gezondheid is psychologische flexibiliteit nodig en vraagt om de-identificatie (acceptatie en defusie).
De pluskant van het
leven.
Boeddhistische en westerse psychologie komen overeen dat een compassievolle houding niet alleen gaat om aandacht voor de min-kant, maar ook aandacht voor de plus-kant (begrijpen wat ons welzijn en geluk bevordert). Door ons open te stellen voor wat ons leven verrijkt en ons meer bewust te worden van wat ons zintuigelijk voedt (pleasant life), wat ons met elkaar en met de wereld verbindt (engaged life) en wat ons leven zin en betekenis geeft (meaningful life) groeien de hulpbronnen die een medicijn zijn tegen negativiteitsbias, isolement en beperkende zienswijzen.
4 heilzame
relationele
houdingen
4 heilzame relationele houdingen /hartkwaliteiten (in boedhhistische tradities en seculiere compassietrainingen):
1. Vriendelijkheid
2. Compassie
3. Medevreugde
4. Gelijkmoedigheid
Empirisch
onderzoek naar
compassie
- Er is een positief verband tussen zelfcompassie en compassie naar anderen en gezondheids(bevorderend gedrag) en een negatief verband tussen zelfcompassie en zelfbeschadigend gedrag. Het is een beschermde factor tegen psychopathologie.
- Belangrijke mediator van zelfcompassie en geestelijke gezondheid is de groei in emotieregulatie vaardigheden en daarnaast acceptatie v/d fysieke conditie bij chronisch zieken en sociale isolatie.
- Interventies, zelfs kortdurend bij gezonde mensen, leiden tot altruïstischer gedrag
- Er zijn meer studies met grotere aantallen proefpersonen nodig
- Volgens bottom-up-perspectief versterkt zelfcompassie niet positieve ervaringen, maar zwakt het negatieve af. Wat leidt tot meer welbevinden.
- Top-down-visies verklaren de toename in welbevinden dmv een positieve geheugenbias en persoonlijkheidskenmerken. Een persoon met een hoge mate van welbevinden richt zijn of haar aandacht eerder op positieve situaties. Zelfcompassie draagt bij aan een positieve mindset. De sterkste correlatie is tussen zelfcompassie en psychologisch welbevinden. Dit doet suggereren dat er mogelijk sprake is ve top-down-relatie. Psychologisch welbevinden representeert de wijze waarop iemand regie neemt en houdt over de invulling vh eigen leven. Met een positieve mindset voelt men zich veilig en zeker en wordt tegenslag of falen als minder negatief ervaren
2 Nederlandse
programma’s voor
compassie
- Zelfhulpboek compassie als sleutel tot geluk: voor mensen met chronische stressklachten waarbij het ontwikkelen van het kalmeringssysteem en het ombuigen van zelfkritiek naar zelfvriendelijkheid centraal staan. Er was een afname van psychische klachten en meer welbevinden bij mensen met milde psychische klachten.
- MBCL-training: voor ambulante ggz-cliënten met gemengde problematiek en met terugkerende depressie. Er was een afname van depressieve symptomen en een toename in mindfulness, zelfcompassie en kwaliteit van leven (ook online).
Mindfulness-based
compassionate
living (MBCL)
Het doel is het verminderen van lijden en het bevorderen van welbevinden door op mindfulness-gebaseerde beoefening van compassie naar onszelf en anderen. Het combineert oude wijsheid met moderne inzichten uit de neurowetenschappen, evolutionaire- en hechtingstheorieën en derde generatie CGT (ACT en CFT). Het richt zich niet specifiek op de inhoud van het lijden, maar meer op de wijze waarop we ons daartoe verhouden en is daarmee geschikt voor uiteenlopende problematiek. 8 thematische groepssessies en een stiltesessie. Tussen de sessies kan gewerkt worden met het hulpboek compassie in het leven en audio-oefeningen.
3 traditionele
oefenvormen van
MBCL
- Metta (mildheidsmeditatie): mindful vriendelijke wensen naar zichzelf en anderen laten stromen (bv. mogen wij in vrede leven met onszelf en elkaar).
- Tonglen (compassioneel ademen): Iemand stel zich voor met een kalmerend adem ritme het lijden van zichzelf/anderen in te ademen en het heilzame uit te ademen
- Brahmaviharas (vier levensvrienden): men beoefent de 4 hartkwaliteiten (vriendelijkheid, compassie, medevreugde en gelijkmoedigheid) in samenhang (bv. mogen wij accepteren wat we niet kunnen veranderen).
Eerst wordt geoefend met de stroom naar binnen bij de voorstelling van een vellige plek en vervolgens de voorstelling van een compassionele metgezel. De stroomrichting wordt dan omgekeerd (vanuit een compassievol zelf naar een lijdend zelf of naar anderen die lijden).
De zelfcompassie-
reminder van Neff
Brengt op moeilijke momenten de 3 componenten van zelfcompassie in herinnering: 1) Dit is lijden (mindfulness), 2) lijden hoort bij het leven (common humanity) en 3) moge ik vriendelijk zijn naar mezelf (self-kindness).
Ademruimte met
compassie
Oefening in drie fasen voor situaties waarbij emotionele pijn of stress ervaren wordt. Het gaat niet om het afdwingen van een bepaalde uitkomst maar om het cultiveren van een welwillende, compassievolle houding naar jezelf en anderen.
1. Open, milde aandacht. Wees bewust aanwezig bij alle gewaarwordingen, inclusief de pijn. Stel je met zachtheid open voor emoties, gedachten.
2. Kalmerend ademritme. Laat adem vertragen en verdiepen, evt. met hand op je hart en glimlach om je mond.
3. Compassievolle respons. Laat aandacht uitbreiden naar het lichaam en stem vriendelijk naar jezelf: wat heb ik nu nodig?
Averechtse
reacties, voorzorg
en nazorg van
compassie training
- Backdraft: bij mensen die affectief tekortgekomen zijn (hechting, trauma) kan zorgzame bejegening juist het gevaarsysteem activeren. Het is dan belangrijk om compassiebeoefening zorgvuldig te doseren
- Bij pijnlijke bewustzijnsinhouden kan mindfulness helpen (daarom vaak aangeboden aan mensen die al een basis in mindfulness hebben. Die hebben al een innerlijke stabiliteit ontwikkeld).
- Voorzorg: dit is aan te bevelen om te kijken of de verwachtingen reëel zijn en de draagkracht toereikend is.
- Nazorg: om in te schatten of de deelnemer zelf met het geleerde verder kan, of dat vervolgbegeleiding nodig is.
Effecten
zelfcompassie
interventie
- Gemiddelde tot grote effect op zelfcompassie. Deelnemers kijken met meer mildheid en mededogen naar hun eigen kwetsbaarheid. Deze bevinding
ondersteunt dat zelfcompassie ontwikkeld kan worden. - Matig effect op de componenten common humanity en self-kindness en een klein effect op de component mindfulness.
- Groot effect op overidentificatie. Afname van een overmatige identificatie - men ‘catastrofeert’ minder en relativeert meer.
- Significant en groot effect op eetgedrag. Een matig doch significant effect op stress, depressie en angst. Een klein maar significant effect voor negatief affect
- Leiden tot een kleine, maar significante verandering in positief affect en levenstevredenheid en gaan samen met een groot effect op rumineren
Kritiek op
interventies naar
zelfcompassie
- Er is mogelijk sprake van vertekening door publicatiebias. Dit is een vertekening die ontstaat als bij wetenschappelijk onderzoek de positieve resultaten wel, maar negatieve of onduidelijke resultaten niet gepubliceerd worden.
- Er is een actieve controlegroep nodig die een andere evidence-based psychologische interventie ondergaat. Er zijn follow-up metingen nodig.
- Er is nog weinig tot geen onderzoek gedaan bij kinderen en jeugdigen.
- Er is nog weinig bekend over het werkingsmechanisme en mogelijke moderatoren in de relatie tussen zelfcompassie en mentale gezondheid.
Waarden
Komen voort uit algemene behoeften en worden geconcretiseerd in doelen. Dit proces zou motivatie genoemd kunnen worden. Een waarde is een cognitieve constructie, waarbij het belang van waarden kan verschillen van persoon tot persoon.
Doelen vs waarden
Doelen zijn concreter geformuleerde toestanden die je in de toekomst wilt behalen. Een doel ligt in de toekomst en een waarde is altijd aanwezig. Waarden zijn nooit helemaal te bereiken, maar bieden wel een richting.
Refined theory of
basic values
(schwartz)
Deze helpt om waarden te benoemen en te ordenen. Daarnaast laat het zien dat waarden verschillende motivationele richtingen kunnen hebben. Omvat 19 waarden.
- Tegenoverliggende waarden zijn conflicterend en naast elkaar liggende waarden zijn complementair. Deze ordening heeft te maken met het motivatieproces.
- Waarden in de bovenste helft zijn gericht op groei en zelfexpansie. Deze komen vooral als mensen vrij zijn van angst. Waarden in de onderste helft hebben te maken met motivatie die gericht is op zelfbescherming (bescherming tegen angst en
bedreigingen).
- De tweede cirkel van buitenaf laat zien dat waarden in de rechterhelft gemotiveerd zijn door uitkomsten voor de persoon zelf (persoonlijke focus). Terwijl in de linkerhelft gemotiveerd zijn door sociale uitkomsten (sociale focus).
- De derde buitencirkel beschrijft a.d.h.v. de combinatie van de twee andere buitencirkels waarden op een hoger niveau van abstractie:
o Zelftranscendentie: groeiwaarden gericht op anderen
o Openheid voor verandering: groeiwaarden gericht op eigen persoon
o Behoudzucht: beschermende waarden gericht op anderen
o Zelfversterking: beschermende waarden gericht op eigen persoon
ACT
- Vorm van gedragstherapie waarin waarden een essentieel onderdeel zijn
- ACT stelt dat ongewenste sensaties als pijn, negatieve emoties en gedachten bij het leven horen en dat vermijden meer lijden met zich meebrengt en afleidt van waarden
- Van oorsprong is ACT echter niet ontwikkeld om (specifieke) klachten te reduceren maar om het algemene niveau van welzijn en welbevinden te verhogen.
- Doel is niet om relational frames ongedaan te maken, maar om de op het gedrag af te zwakken en te vervangen door de invloed van persoonlijke waarden.
Relational frame
theory (RFT)
Een theorie over leren van taal en cognities en gerelateerd aan de ACT. Legt niet direct een verband met waarden, maar ACT wel. Mensen zijn geneigd om op symbolen en begrippen die naar stimuli verwijzen op dezelfde manier te reageren als op de feitelijk stimuli (kind dat één keer hand heeft verbrand zal later bij een BBQ de hand direct wegtrekken als reactie op het woord pijn). Het spontaan afleiden van relaties gebeurt voortdurend en dit leidt tot uitgebreide associatieve netwerken, die relational frames worden genoemd. Relational frames zijn netwerken van symbolen en begrippen die naar stimuli verwijzen, de regels die de verbanden tussen die symbolen of begrippen omschrijven, de reacties op deze verwijzingen naar stimuli en de consequenties van deze reacties. Daarom is het dus niet mogelijk om ongewenste gedachten, sensaties of gevoelens te verbannen want ze zijn onderdeel vh netwerk en worden geactiveerd wanneer het frame waar ze toe behoren wordt geactiveerd.
6 kernprocessen ACT
1) Aanvaarding: toelaten v negatieve sensaties, emoties en gedachten zoals ze komen
2) Cognitieve defusie: persoon leert dat gedachten over de werkelijkheid niet hetzelfde zijn als de werkelijkheid (d.m.v. mindfulness).
3) Zelf als context.
4) Waarden: stilstaan bij wat je echt belangrijk en waardevol vindt.
5) Toegewijde actie: omzetten van waarden in activiteiten en gedrag.
6) Aandacht voor het hier en nu.
Effectiviteit ACT
- ACT is een effectieve behandeling bij psychische klachten als angst en depressiviteit, maar ook bij omgaan met somatische klachten
- ACT is erkend als evidence-based behandeling bij chronische pijn
- ACT is niet rechtstreeks gericht op symptoomreductie, maar op toename van welbevinden
Waarden in de
psychologische
hulpverlening
Als therapeut kan je het beste aansluiten bij die waarden die al in overeenstemming zijn met een basisbehoefte, omdat die zal bijdragen aan de intrinsieke motivatie om doelen die bij die waarden horen na te streven. Later kan er dan gekeken worden naar de andere basisbehoeften.
Oefening in het
expliciteren van
waarden
- Jubileum: je 3 dierbaren voorstellen die tijdens een jubileum iets over jou zeggen. Wat zou je ‘willen’ dat ze over jou zeggen (wat zijn voor jou belangrijke eigenschappen om uit te stralen)?
- Waarden op verschillende levensgebieden (levensgebied werk/opleiding, vrije tijd, relaties en gezondheid/persoonlijke groei).
- Leven naar je waarden: invullen in hoeverre het leven naar je waarden gelukt is
- Een actie formuleren: levensgebied kiezen en denken wat je kunt doen om 1 stap dichter bij die waarde te komen. Waarde, actie en hindernissen beschrijven
- Hindernissen: oplossen en nog steeds bereidheid tot actie ondanks hindernissen
ACT en PP
Binnen de PP staat het concept welbevinden en manieren om dit te versterken bij mensen centraal. ACT is veelvuldig onderzocht binnen de klinische psychologie waarbij reductie van klachten werd gerapporteerd bij uiteenlopende doelgroepen en ziektebeelden. Van oorsprong is ACT echter niet ontwikkeld om (specifieke) klachten te reduceren maar om het algemene niveau van welzijn en welbevinden te verhogen.
Vanwaar zingeving
binnen de PP?
- Kritiek op PP: individuen worden verantwoordelijk gemaakt voor het ‘managen’ van hun eigen geluk, wat kan bijdragen aan een toename van psychische problemen.
- In de PP wordt daarom aandacht gevraagd vh proces v zingeving, waarin de mens als subject gezien wordt dat verbinding zoekt en ervaart met de wereld om hem heen
