Gynaecologie Flashcards
oligomenorroe
indien de menstruatie >35d uitblijft
amenorroe
> 6mnd geen menstruatie
diagnostiek PCOS
bepaling van LH, FSH, oestradiol en eventueel prolactine.
oorzaken anovulatie
who1: laag fsh en lh, geen follikel, centraal probleem
who2: pcos, normaal fsh en lh, androgeenactiviteit, cysten, insuline restistent, overgewicht
who3: lokaal probleem, overgang
middelen die je geeft bij kinderwens pcos
- Voor een kinderwens kunnen gonadotrophines, clomifeen citraat of een aromataseremmer zoals Letrozol gegeven worden om de follikel stimulatie te optimaliseren.
- Clomifeen citraat is een selectieve estrogeen receptor modulator.
Hyperprolactinemie
- Hyperprolactinemie kan een oorzaak zijn voor een a- of oligomenorroe.
- Prolactine wordt geproduceerd in de hypofyse en wordt gereguleerd door dopamine uit de hypothalamus.
diagnostiek prolactine
- Dopamine remt de GnRH afgifte uit de hypothalamus. Bij lichamelijk onderzoek kan galactorroe gevonden, maar dat kan ook afwezig zijn.
- Op CT/MRI kan de hypofyse in beeld gebracht worden en een eventueel macroadenoom uit te sluiten.
behandeling hyperprolactinemie
dopamine agonist, zoals Parlodel.
hypothyreoidie
kan oligomenorroe geven
diag hypothyreoidie
bepaling van TSH.
hypercortisolisme diag
- kan oligomenorroe geven
- de diagnostiek van hypercortisolisme bedraagt het meten van de cortisoluitscheiding in de urine, een dexamethason-suppressietest en een nachtelijke speekseltest.
PALM-COEIN
oorzaken van ‘abnormale’ vaginale bloedingen in niet-zwangere vrouwen.
polyp, adenomyosis, leiomyoma, malignancy, coagulopathy, ovulatory dysfunction, endometrial, iatrogenic, and not-yet-classified
endometriumcarcinoom prognose
goed bij vroege presentatie postmenopauzaal
risicofactoren endometriumcarcinoom
- langdurige of excessieve oestrogene stimulatie, wat voor endometriumhyperplasie kan zorgen.
- Dit kan uiteindelijk maligne ontaarden en een carcinoom worden.
- Tamoxifen gebruik (behandeling borstkanker).
- Hogere leeftijs
- nullipariteit
- anovulatoire cycli
- late menopauze
- diabetes
- hypertensie
- radiotherapie van het bekken
- obesitas
- Lynch syndroom
symptomen endometriumcarcinoom
PMB
afscheiding
diagnostiek endometriumcarc
- transvaginale echo (TVE) gemaakt worden.
- Bij een dikte van >4 mm moet verdere diagnostiek worden gedaan.
- Daarbij moet ook een biopt van het baarmoederslijmvlies worden afgenomen.
- Dit kan worden gedaan met een Pipelle, hysteroscopisch biopt of met
curettage.
- Bij een dikte van >4 mm moet verdere diagnostiek worden gedaan.
stadia endometr carc
- Beperkt tot corpus uteri (85% van de gevallen)
- Uitbreiding naar cervix
- Lokale uitbreiding naar buikholte en/of schede
- Uitbreiding naar blaas/rectum en/of de rest van het lichaam
ca-125
- Bj een vrouw die een endometriumcarcinoom heeft moet routinematig CA-125 in het bloed worden gemeten.
- Deze is vaak verhoogd bij extra-uteriene ziekte.
- Bij een verhoogd CA-125 is een CT-scan nodig.
behandeling endocarc
- bestaat bijna altijd uit chirurgie.
- Dan worden de uterus met adnexa verwijderd.
- Aanvullende therapie kan bestaan uit radiotherapie, dit kan zowel in- als uitwendig gebeuren.
- Ook kan gekozen worden voor systemische chemotherapie.
- Hormoonbehandeling wordt alleen gekozen wanneer er een laaggradige tumor met hormoonreceptoren is, en er restziekte is.
Cervixcarcinoom oorzaak
hpv
Cervixcarcinoom symptomen
bloedverlies, vaginale afscheiding, buikpijn.
diag cervixcarc
- cytologie d.m.v. het afnemen van een uitstrijkje.
- Een colposcopie, om de cervix te inspecteren.
- De met het uitstrijkje afgenomen cellen worden histologisch geïnspecteerd.
- Bij het aanvullend onderzoek moeten in het bloed de tumormarkers SCC en CA-125 bepaald worden.
- Deze passen bij adenocarcinomen.
- Van de cervixcarcinomen is 80% een plaveiselcelcarcinoom, 15% een adenocarcinoom en 5% overige vormen.
- Deze passen bij adenocarcinomen.
TNM stadia cervix
T1: beperkt tot de baarmoedermond
T2: “Beperkte” uitbreiding naar de schede of naar opzij (parametria)
T3: uitbreiding naar onderste 1/3e van de schede of vast aan bekkenwand (hydronefrose)
T4: uitbreiding naar blaas of rectum
behandeling voorstadia cervix
verwijdering met large loop excision transformation zone (LLETZ).
behandeling cervixca
chirurgie
chemoradiatie
oorzaken PMB
- goed te behandelen afwijkingen van de cervix of uterus, zoals een myoom.
- Echter zijn er ook maligne oorzaken van vaginaal bloedverlies, zoals een cervix- of
uteruscarcinoom.
De a priori kans op endometriumcarcinoom bij PMB bij een 80-jarige
25%
primaire en sec amenorroe
- is het uitblijven van de menarche na het 14e jaar bij afwezigheid van groei of ontwikkeling van secundaire geslachtskenmerken.
- Of het uitblijven van de menarche na het 16e jaar bij aanwezigheid van groei of ontwikkeling van secundaire geslachtskenmerken.
LO cyclusstoornissen
- anatomie en aanleg door middel van een gynaecologisch onderzoek en echoscopie van de genitalia interna.
- Ook wordt er gekeken naar de ontwikkeling en leeftijd, lichaamsgewicht en
hirsutisme/huidafwijkingen
- Ook wordt er gekeken naar de ontwikkeling en leeftijd, lichaamsgewicht en
Tanner stadia
M = borsten
M2 = start puberteit
P = pubes
G = penis
syndroom van Turner
45X
klein
WHO3
syndroom van Kallmann
GnRH deficientie
WHO1
behandeling who’s
who1: cyclusherstel door OAC of HST
kan ook GnRH inductie
who2: afvallen, cyclusherstel, clomifeencitraat
who3: cyclusherstel, preventie osteoporose, androgeensubstitutie, eiceldonatie, IVF
androgenitaal syndroom
er is een enzymdefect inde bijnieren waardoor een overmaat aan androgenen wordt geproduceerd, waardoor de cyclus niet op gang komt
PID
ontsteking kleine bekken
60% door soa (chlam)
criteria PID
- Niet-acute pijn in de onderbuik (enkele dagen tot maximaal drie weken)
- Opdruk- of slingerpijn bij vaginaal toucher (VT)
- Pijnlijke of gezwollen adnexen (bij vaginaal onderzoek)
- BSE ≥ 15 mm of temperatuur >38°
- Geen aanwijzingen voor andere diagnosen die klachten afdoende kunnen verklaren
lab PID
- urineonderzoek (al dan niet met zwangerschapstest),
- bepaling BSE
- soa- test op chlamydia en gonorroe.
behandeling pid
- voorlichting (over PID en soa’s in het algemeen),
- adviezen (geen inspannende werkzaamheden tot vermindering klachten, dagelijks temperatuur meten, verwijderen IUD)
- medicamenteuze therapie.
- Snelle behandeling lijkt complicaties op lange termijn te kunnen voorkomen en is gericht tegen de meest voorkomende verwekkers (C. trachomatis, N. gonorrhoeae en anaerobe).
- De medicamenteuze therapie bestaat uit
- ofloxacine 400mg 2dd gedurende 14 dagen en metronidazol 500mg 2dd gedurende 14 dagen.
- Na bekend worden
van de kweekresultaten, kan behandeling worden aangepast.
Complicaties van een PID
pelveoperitonitis
tubo-ovarieel abces
syndroom van fitz-hugh-curtis
infertiliteit
EUG
EUG soorten
intact (asymp)
tubair abortus (mild)
tubair ruptuur (erg)
risicofactoren eug
- aanwijzingen voor tubapathologie (eerdere EUG, PID, subfertiliteit),
- eerdere tubachirurgie,
- fertiliteitsbehandeling,
- zwangerschap bij spiraalgebruik
- na sterilisatie.
tubaruptuur symp
schouderpijn
lichthoofdig
flauwvallen
loze aandrang
LO en AV EUG
peritoneale prikkeling
slingerpijn
bedreigde circulatie
transvaginale echo
hcg bepaling
beh eug
chirurgisch
meds (methotrexaat)
afwachtend
endometriose
functionerend endometrium buiten de baarmoederholte gelegen, wat een chronische
ontstekingsreactie veroorzaakt.
typen endometriose
adenomyosis uteri (glad spierweefsel)
endometriosis externa (buikholte)
endometrioom (in ovaria)
symp endometriose
- dysmenorrhoe,
- dyspareunie,
- buikpijn (ook buiten de menstruatie),
- dyschezie,
- dysurie,
- infertiliteit
- hevig menstrueel bloedverlies (HMB).
onderzoek endometriose
speculum: blauw doorschemerende haarden
VT en RT
laparoscopie
klachten menopauze
opvliegers, vaginale droogte, een onregelmatige cyclus, meer en langer bloedverlies, nachtelijk zweten, hartkloppingen en moodswings.
wat kan je doen tegen klachten menopauz
HST (oestrogeen+prog als baarmoeder nog, anders alleen oes)
ook goed voor botten en vag
nd: ongesteld, slikken, gespannen borsten, misselijkheid, oedeem
Indicaties voor HST
jonger dan 46 jaar, ernstige overgangsklachten en versterkte botontkalking bij vrouwen jonger dan 50 jaar.
CI hst
borst kk
baarmoederslijmvlies kk
trombose
postmenopauzaal bloedverlies
vaak gwn omdat atrofie
pcos
poliep
maligniteit
diag postmenopauzaal bv
vt
wegen
uitstrijkje
transvag echo
miskraam tijd
tot 28 wk
complicaties miskraam
ernstig bverlies
psych
diag miskraam
- In het lab kun je Hb, Ht en bloedgroep aanvragen.
- hCG kan in het urine/serum gemeten worden.
- Bij een niet-intacte zwangerschap kan bij het vaginaal toucher de portio week aanvoelen en voor > 1 vinger geopend zijn.
- Op een echo zie je geen hartactie, en het serum hCG is te laag om te bepalen (afhankelijk van de trofoblast activiteit).
- Vuistregel voor echoscopie is: in een vruchtzak met grootste diameter van ≥25 mm moet een embryo ≥7mm met hartactie aanwezig zijn.
- Bij twijfel herhaal je na 1 week een echo.
vt bij eug
stugge gesloten portio
beh miskraam
expectatief (onzekerheid)
meds (incomplete miskraam, infectie, non-invasief)
curretage (invasief, asherman, perforatie)
