Gruczolakorak j. grubego Flashcards
- Anatomia jelita grubego
a. Od zastawki krętniczo-kątniczej do górnej części kanału odbytniczego (1,6m)
b. Kątnica – ślepy uchyłek w początkowym odcinku jelita grubego
c. Górna 1/3 pokryta otrzewna
d. Tętnica krezkowa dolna i górna oraz tętnica okrężnicza brzeżna
e. Do żyły śledzionowej
Odpływ limfy z j. grubego
i. Węzły chłonne nadokrężnicze i przyokrężnicze
ii. Regionalne węzły wzdłuż naczyń krezkowych górnych i dolnych
iii. Do węzłów pachwinowych
- Gruczolakorak jelita grubego - epi
i. Duża zapadalność w krajach rozwiniętych - Mężczyźni – 12%, Kobiety – 10%
ii. Duża umieralność w krajach słabo rozwiniętych
iii. Ryzyko zgonu przed 75 rokiem życia – 14%
iv. Ryzyko wystąpienia raka w ciągu życia – 5%
vi. 5-letnie przeżycie - 47%
- Gruczolakorak jelita grubego - czynniki ryzyka
i. Plec męska 1,5 razy
ii. Wywiad rodzinny
iii. Dieta zachodnioeuropejska
1. Pokarmy bogatotłuszczowe i czerwone mięso
2. Niedobory wapnia i witaminy D, bo Podnosi pH kału co wzmacnia toksyczne działanie kwasów żółciowych
iv. Szlugi i alkohol TYLKO U MEZCZYZN
v. Brak aktywności fizycznej (wolniejszy pasaż)
vi. CU oraz Crohn
- Gruczolakorak jelita grubego - czynniki protekcyjne
i. Suplementy wapnia i witaminy D
ii. Kwas acetylosalicylowy
iii. NLPZ
iv. Hormonalna terapia zastępcza
- Gruczolakorak jelita grubego - stany przednowotworowe
- polipy
2. Rodzinna polipowatość gruczolakowata (FAP)
- Gruczolakorak jelita grubego - polipy
- Cewkowe – 75%, uszypułowane; zezłośliwienie 10%
- Kosmkowe – 10%; 60% zmian >2cm; 50% z nich ma w sobie raka, Zezłośliwienie: 30%
- Kosmkowo-cewkowe – 15%
- Gruczolakorak jelita grubego - najczęściej występuje w:
i. Odbytnicy – 27%
ii. Esicy – 20%
iii. Kątnica – 14% (późne objawy, złe rokowanie)
- Gruczolakorak jelita grubego - patomorfa
i. 66% - postać wrzodziejąca
ii. Postać polipowata
iii. Postać zwężająca
iv. 10-20% wydziela śluz (niekorzystne)
- Gruczolakorak jelita grubego - staging
TNM
skala Dukes’a
- Gruczolakorak jelita grubego - Badania screeningowe (nie podejrzewamy nowotworu)
i. Test na krew utajoną w stolcu dla 50-75 latków, zwiększają przeżycie o 20%
ii. Kolonoskopia
iii. Wirtualna Kolonoskopia – TK
iv. Kolonografia TK
v. Sigmoidoskopia wykonana fiberoskopem
- Gruczolakorak jelita grubego - Badania przesiewowe u osób obciążonych przeciętnym (jak w populacji ogólnej) ryzykiem zachorowania: rozpocznij od 50. rż. (u kobiet i mężczyzn):
i. gFOBT (test na krew utajoną w stolcu) lub FIT (Faecal Immunochemical Test - Ig przeciw hemoglobinie) co 2 lata
ii. Kolonoskopia lub sigmoidoskopia co 10 lat.
- Gruczolakorak jelita grubego - U osób obciążonych zwiększonym ryzykiem zachorowania
i. rodzinna polipowatość gruczolakowata – Kolonoskopia co rok począwszy od 10.–12. Rż
ii. po polipektomii – Kolonoskopia
iii. krewni chorych z zespołem Lyncha – Kolonoskopia od 25. rż. co 1–2 lata
- Gruczolakorak jelita grubego - Badania przedoperacyjne
i. CEA – 97% obecna u pacjentów z rakiem j. grubego
1. Umożliwia kontrolowanie postępów leczenia
2. Umożliwia wykrycie wznowy
3. Więcej niż 15 mg/ml wskazują na przerzuty najczęściej do wątroby
ii. TK klatki, brzucha, miednicy mniejszej – u wszystkich; wykrywanie przerzutów
iii. Per rectum i rektoskopia
iv. MRI miednicy - ocena głębokości naciekania przez nowotwór ściany odbytnicy i zajęcia okolicznych węzłów chłonnych
v. PET-TK z fuorodeoksyglukozą – przerzuty, wykrywanie wznowy RJG
- Gruczolakorak jelita grubego - objawy
i. Okresowe krwawienia z odbytnicy
ii. Stolce śluzowo-krwiste
iii. Zmiana rytmu wypróżnień
iv. Niedokrwistość z niedoboru żelaza
v. Bole kolkowe w podbrzuszu
vi. Bolesne parcie na stole – 50%
vii. Bol w okolicy odbytu – złe rokowanie
viii. Niedrożność – 15%
ix. Powiększenie wątroby