Geneesmiddeleninteracties Flashcards
Welk onderscheid wordt gemaakt binnen geneesmiddeleninteracties?
Farmacokinetische interacties
Farmacodynamische interacties
Wat zijn farmacokinetische interacties?
Interacties die zich kunnen voordoen ter hoogte van de absorptie, distributie of metabolisatie en excretie waarbij de plasmaconcentraties het geneesmiddel veranderen.
Wat is een typisch kenmerk voor farmacokinetische interacties?
Ze zijn MOLECUULSPECIFIEK: indien een interactie optreedt kan er verandert worden naar een alternatief binnen DEZELFDE KLASSE waar de interactie niet of minder optreedt.
Wat zijn farmacodynamische interacties?
Interacties tussen geneesmiddelen die inwerken op hetzelfde orgaan en die synergistisch of antagonistisch werken ZONDER de concentraties van het geneesmiddel te veranderen.
Welk type interacties (kinetisch of dynamisch) is het moeilijkste op te lossen?
Farmacodynamische
Welke leeftijdscategorie loopt meer risico op geneesmiddeleninteracties en waarom?
Ouderen;
- polyfarmacie: ze combineren meerdere geneesmiddelen
- er zijn leeftijdsgerelateerde wijzigingen in PK en PD
- meer voorkomen van comorbiditeit
Wat zijn risicofactoren bij geneesmiddeleninteracties?
- polyfarmacie
- bepaalde klassen van geneesmiddelen
- ouderen
- meerdere voorschrijvende artsen
- wijziging in medicatie
- combinatie van voorgeschreven medicatie met OTC.
Welke stappen worden ondernomen om een interactie af te handelen?
- Informatie verzamelen: werkingsmechanisme, klinische relevantie, voorstel voor afhandeling
- Interactie afhandelen (CM/ stockleys): eventuele alternatieven
Welke mogelijke opties zijn er bij het afhandelen van een interactie?
- 1 van de geneesmiddelen (tijdelijk) stopzetten
- alternatief binnen dezelfde klasse
- alternatief buiten dezelfde klasse
—> OPM: opletten op het alternatief ook geen interactie veroorzaakt - dosisaanpassingen
- monitoring
Wat is een laatste en cruciale stap in het afhandelen van een interactie?
Contact opnemen met de arts en alternatieven voorstellen die op voorhand onderzocht zijn.
Tot welke klasse behoort Ciprofloxacine?
Chinolonen antibiotica
Welke componenten omvat Maalox?
Magnesiumhydroxide en aluminiumoxide
Tot welke klasse behoort Maalox?
Antacidum
Welke interactie treedt erop tussen Ciprofloxacine en Maalox?
Ciprofloxacine en andere chinolonen zijn gevoelig aan complexvorming waardoor er minder geneesmiddel opgenomen wordt en er zich dus een interactie voordoet thv de absorptie.
De antimicrobielewerking zal verminderd zijn.
Welke klassen van geneesmiddelen zijn gevoelig aan complexvorming met metaalionen?
- chinolonen
- bisfosfonaten
- tetracyclinen
- Levothyroxine
Wat zijn voorbeelden van metaalionenbronnen?
Antacida, melk en ijzerpreparaten
Aan welke componenten zijn bifosfonaten nog gevoelig en dienen ze dus gescheiden te worden?
Voeding, drank en medicijnen
Hoe groot moet het interval zijn bij het combineren van antacida met elk ander GM?
1 - 2h
Welke 2 farmacokinetische interacties kunnen optreden thv de absorptie?
- complexvorming met metaalionen
- veranderingen in gastro-intestinale pH
Welke 2 klassen van GM’en interfereren met de GI pH?
Antacida en PPi
Welke geneesmiddel is een slachtoffer van veranderingen in GI pH? Leg uit:
Itraconazole = antimycoticum: het is zuurgevoelig voor zijn oplosbaarheid. Het zal enkel goed oplossen indien het in zuur milieu is.
Indien de pH van GI systeem toeneemt zal de oplosbaarheid toenemen en zal er minder opgenomen worden.
Wat zijn 2 gevolgen van farmacokinetische interacties die zich voordoen thv de absorptie?
Ze zorgen ervoor dat de snelheid van opname verlaagt of dat de hoeveelheid dat opgenomen wordt verminderd.
Hoe kunnen we (2 manieren) de farmacokinetische interacties thv de absorptie oplossen?
Door het gebruik van 1 van de geneesmiddelen te staken (voorlopig).
Door het geneesmiddelvrij interval te nemen
Op welke 3 manieren zal de interactie tussen Ciprofloxacine en Maalox/ metaalionen afgehandeld worden?
- tijdelijk de toediening van metaalionen staken tijdens de Ciprofloxacinekuur
Indien stoppen niet mogelijk is
- inname van ciproflaxacine 2h voor of 4-6h na inname van antacidum
- antacidum vervangen door een PPI
Tot welke klasse behoort omeprazol?wat is de indicatie?
Protonpompinhibitor: daling van de maagzuursecretie - neutraliseren van de maag bv. Bij behandeling van maagulcus
Welke geneesmiddelencombinatie wordt er gebruikt bij een Helicobacter pylori eradicatie?
Pantoprazol + amoxicilline + metronidazol + claritromycine
Welke klasse is pantoprazol?
Protonpompinhibitor = PPI
Tot welke klasse behoort metronidazol?
Antibioticum - nitro-imidazolen
Tot welke klasse behoort amoxicilline?
B-lactamantibiotica
Tot welke klasse behoort claritromycine?
Macrolide antibiotica
Tot welke klasse behoort bisoprolol?
B-blokker
Tot welke klasse behoort hydrochloortiazide?
Diureticum - thiaziden
Tot welke klasse behoort simvastatine?
Statines
Hoelang duurt de behandeling van een H. Pylori eradicatie?
2 weken - soms 7 dagen
Tot welke klasse behoort erythromycine?
Macrolide antibiotica
Welke interactie bestaat er tussen claritromycine en simvastatine? Thv welk mechanisme is dit een probleem?
Een farmacokinetische interactie thv metabolisme: simvastatinespiegels zullen stijgen waardoor er verhoogde kans is op myopathie en rhabdomyolyse.
Hoe zullen we de interactie tussen claritromycine/ erytromycine en statines afhandelen?
- Eendaagse antibioticumkuur: niks veranderen
- Meerdaagse antibioticumkuur: simvastatine vervangen door Pravastatine of rosuvastatine
Indien dit niet mogelijk is:
- erytromycine of claritromycine vervangen
Indien dit ook niet mogelijk: stop de toediening van statine tijdens de kuur
Waarom kan simvastatine vervangen worden door pravastatine of rosuvastatine tijdens de afhandeling van de claritromycine - statine interactie?
Het is een farmacokinetische interactie waarbij we bij vervanging eerst kijken naar een geneesmiddel binnen dezelfde klasse: pravastatine of rosuvastatine zijn geen CYP3A4 substraten.
Welke familie van enzymen spelen een belangrijke rol in de metabolisatie?
CYP450 enzymen
Welke CYP enzymen zijn belangrijk?
CYP1A2
CYP2D6
CYP3A4
CYP2B6
CYP2C19
CYP2C8
CYP2C9
Wat zijn substraten voor enzymen?
GM’en die afgebroken worden door het enzym
Welk onderscheid kan gemaakt worden bij beinvloeders van enzymen? Leg uit
Induceren: zullen het enzym induceren en dus zorgen voor een versnelde afbraak
Inhibitoren: zullen het enzym Inhiberen en dus zorgen voor een vertraagde afbraak
Op welke manier werken inducers? Maw wat is het mechanisme?
Ze stimuleren de activiteit van het enzym door de eiwitsynthese te stimuleren.
Op welke manier werken inhibitoren? Maw wat is hun mechanisme?
Ze zullen de werkingen van het enzym remmen door eraan te binden
Wat is het gevolg van een enzym inducer?
De plasmaconcentraties zullen dalen omdat het substraat meer afgebroken wordt
Wat is het gevolg van een enzym inhibitor?
De plasmaconcentraties zullen stijgen omdat het geneesmiddel minder afgebroken wordt
Welke andere stoffen behalve geneesmiddelen kunnen ook het CYP metabolisme beïnvloeden?
Sigarettenrook, voedingssupplementen en fytotherapie
Welke risico bestaat er door enzyminhibitoren?
Risico op toxische levels = overdosering
Welke werkt het snelst, een enzyminductor of een enzyminhibitor? Leg uit
Enzyminhibitoren werken sneller dan inductoren: zowel de start als het einde van een inductor werkt TRAAG.
Geef voorbeelden van substraten van CYP1A2:
Warfarine
Theofylline
Clozapine
Geef voorbeelden van CYP1A2 inductoren;
Carbamazepine
Fenytoine
Sigarettenrook
Rifampicine
Geef inhibitoren van CYP1A2 enzymen:
Fluvoxamine
geef voorbeelden van substraten van CYP2B6
Tramadol
Methadon
Propofol
Geef voorbeelden van inductoren van CYP2B6:
Carbamazepine
Geef een voorbeeld van een CYp2C8 substraat:
Carbamazepine
Geef voorbeelden van een CYp2C9 substraten:
Fenytoine
Gliclazide
Glibenclamide
Glipizide
Geef inhibitoren van CYP2C9 enzym:
Miconazol
Fluconazol
Geef inductoren van CYP2C9 enzym
Carbamazepine
Fenytoine
Rifampecine
Geef voorbeelden van CYP2C19 substraten
Fenytoine
Citalopram
Escitalopram
Geef inhibitoren van CYP2C19 enzymen
Fluvoxamine
Fluconazol
Geef inductoren van CYP2C19 enzymen:
Rifampicine
Geef substraten voor CYP2D6
Tramadol
Codeine
Haloperidol
Flecaïnide
Geef inhibtoren voor CYP2D6:
Fluoxetine
Paroxetine
Terbinafine
Geef substraten voor CYP3A4:
Carbamazepine
Ethylestradiol
Atorvastatine
Apixaban
Domperidon
Oestrogenen
Progestagenen
RIVAROXABAN
Simvastatine
Ulipristal
Cyclosporine
Wat zijn inhibitoren van CYP3A4 enzymen?
Pompelmoes
Claritromycine
Erytromycine
Itraconazol
Ketoconazol
Voriconazol
Wat zijn inductoren van CYP3A4?
Carbamazepine
Sint-Jans kruid
Rifampicine
Welk enzym in bijna niet induceerbaar?
CYP2D6
Tot welke klasse behoort perindopril?
ACE inhibitor
Tot welke klasse behoort azitromycine?
Macrolide antibiotica
Voor welke statines en Macrolide is de interactie tussen het statine en Macrolide antibiotica relevant?
Simvastatine en atorvastatine MET azitromcyine en erytromycine.
GEEN INTERACTIE MET ROSUVASTATINE!
Hoe gaan we de interactie tussen simvastatine, atorvastatine met erytromycine of claritromycine oplossen?
Simvastatine of atorvastatine duidelijk stoppen of vervangen door rosuvastatine
Tot welke klasse behoort tamoxifen?
Selectieve oestrogeenreceptormodulator
Tot welke klasse behoort paroxetine?
SSRI
Door welk enzym wordt tamoxifen gemetaboliseerd en tot welke metaboliet wordt het omgezet?
CYP2D6 omgezet tot endoxifen
Welke interactie treedt op tussen tamoxifen en SSRI?
SSRI zijn inhibitoren voor CYP2D6 en tamoxifen is een substraat: er zal dus verminderde afbraak zijn van tamoxifen en verhoogde levels.
op welke manier wordt lithium geklaard?
Volledig renaal geklaard
Met welke geneesmiddelen zal lithium interageren?
Met alle stoffen die invloed hebben op de nierfunctie —> de concentraties lithium zullen veranderen
Bv. Diuretica, RAAS remmers = sartanen en NSAIDs
Wat zijn substraten voor PGP?
Dabigatran
Digoxine
RIVAROXABAN
Apixaban
Edoxaban
Wat is een inhibitor voor PGP?
Amiodarone
Wat zijn inductoren voor PGP?
Carbamazepine
Rifampicine
Sint Jans kruid
Geef 5 voorbeelden van farmacodynamische interacties:
- hyperkaliemie
- Gi bloedingen
- Serotoninesyndroom
- agonistische VS antagonistische werking
- QT verlenging
Welke combinatie van geneesmiddelenklassen geven een verhoogd risico op hyperkaliemie?
- RAAS-inhibitoren: ACE-inhibitor - Sartanen - Renine inhibitoren
- Kaliumsparende diuretica
- NSAIDS
- Kaliumsupplementen
- Trimethoprim
Welke klasse van diuretica heeft de voorkeur bij een diabetes patient en waarom?
ACE inhibitor: ze werken nefroprotectief
Welke combinatie van geneesmiddelenklassen is typisch voor behandeling van hartfalen?
ACE-inhibitor - diureticum - B-blokker
Tot welke klasse behoort spironolacton?
K-sparend diureticum
Tot welke klasse behoort lisinopril?
ACE-inhibitor
Tot welke klasse behoort metformine?
Antidiabeticum
Tot welke klasse behoort bisoprolol?
Cardioselectieve B-blokker
Vanaf welke serumconcentratie spreken we van hyperkaliemie?
5 mmol/L
Wat is een risicofactor voor hyperkaliemie?
Patiënten met een verminderde nierfunctie
Hoe gaan we een interactie tussen medicatie die hyperkaliemie veroorzaken afhandelen?
Indien er geen risicofactor aanwezig is: niks doen
Indien er minstens 1 risicofactor aanwezig is: kaliumsparend diureticum vervangen door een alternatief.
Indien vervanging niet mogelijk is: kaliumspiegels controleren om de 2 weken na de start, nadien na 3 tot 6 maanden en nadien jaarlijks.
Geef 3 voorbeelden van kaliumsparende diuretica:
- Eplerenon
- Finerenon
- Spironolacton
Wat is het gevolg van een hyperkaliemie?
Hartritmestoornissen
Wat zijn de risicofactoren voor een hyperkaliemie?
- hartfalen
- verminderde nierfunctie
- NSAID gebruik
- hyperkaliemie
Door welke klassen van diuretica kan een kaliumsparend diureticum vervangen worden? Waarom?
Thiaziden en lisdiuretica: ze zijn kaliumverliezend
Tot welke klasse behoort fluticason?
Inhalatiecorticosteroiden
Tot welke klasse hoort methylprednisolone?
Corticosteroid
Tot welke klasse behoort ipratropium?
LAMA: langwerkende muscarine antagonist
Tot welke categorie behoort salmeterol?
SABA: short acting B-agonist
Tot welke klasse behoort diclofenac?
NSAID
Tot welke klasse behoort duloxetine?
SNRI
Tot welke klasse behoort venlafaxine?
SNRI
Wat is de functie van amoxiciline in de behandeling van COPD en astma?
Behandeling van een exacerbaties
Welke combinatie van geneesmiddelenklassen geven een verhoogd risico op bloedingen?
Een NSAID/ anticoagulans/ anti-aggregans +
- 2de NSAID/ anticoagulans/ anti-aggregans
- glucocorticoiden
- SSRI, SNRI
Welk type bloedingen kunnen er precies optreden bij die geneesmiddelencombinaties?
GI bloedingen zijn de meest voorkomende.
Maar ook op andere plaatsen zoals een epistaxis = bloedneus
Wat zijn de alarmsymptomen voor een GI bloeding?
- zwarte stoelgang behalve bij patienten die ijzerpreparaten nemen
- misselijkheid, gewichtsverlies, braken en epigastrische pijn
- GI bloeding kan optreden zonder voorafgaande symptomen
Wat zijn de risicofactoren voor een GI bloeding?
- voorafgaande ulcus of bloeding
- oudere leeftijd: > 60 jaar
- geneesmiddelen
- alcohol en tabak
Wat is de eerste stap in de afhandeling van een interactie tussen een NSAID en een andere klasse die bloeding kan veroorzaken?
Kijken of de patient kan afstappen van de NSAID en kan vervangen worden door een ander geneesmiddel zoals paracetamol.
Onder welke klasse valt Sumatriptaan?
Triptanen: anti-migraine medicatie
Onder welke klasse valt sertraline?
SSRI
Wat is het serotoninesyndroom?
Te hoge gehaltes van serotonine in het centraal zenuwstelsel door combinatie van geneesmiddelen die inwerken op de serotonineniveaus
Welke geneesmiddelenklassen hebben een verhoogd risico op serotoninesyndroom?
MAO-inhibitoren
Antidepressiva
Anti-migraine
Narcotische analgetica
Varia zoals dextromethorfan of bupropion of Sint Jans kruid
Hoe lang duurt een normale wash out periode indien er geswitched wordt van geneesmiddelen die allebei invloed hebben op serotoninegehalts?
Hoe lang is deze wash out periode voor fluoxetine?
Normaal 2 weken
Fluoxetine: 5 weken
Onder welke klasse valt moclobemide?
MAO-A inhibitoren
Geef voorbeelden van SSRI’s
Citalopram
Escitalopram
Sertraline
Fluoxetine
Fluvoxamine
Paroxetine
Geef voorbeelden van SNRI’s:
Duloxetine en venlafaxine
Geef voorbeelden van MAO-B inhibtoren
Selegeline en rasagiline
Geef voorbeelden van narcotische analgetica
Pethidine
Tramadol
Onder welke klasse van dextromethorfan?
Antitussivum
Geef voorbeelden van niet selectieve MAO inhibtoren
Fenelzine
Tranylcipromine
Onder welke klasse valt sotalol?
Anti-aritmicum en B-blokker
Onder welke klasse valt RIVAROXABAN?
Directe orale anti-coagulans
Onder welke klasse valt dosulepine?
Tricyclische antidepressiva
Wat is een bijwerking van dosulepine en sotalol?
QT verlenging
Hoe komt het dat sotalol ook een QT verlenging als bijwerking heeft?
Het is een aritmicum: en elk aritmicum is aritmogeen
Welke site kan gebruikt worden om de kans op QT verlenging in te schatten?
Www.crediblemeds.org
Welke geneesmiddelen vallen onder de klasse die een hoog risico hebben op QT verlening?
Citalopram, Escitalopram, domperidon, claritromycine, erytromycine, azitromycine, moxifloxacine
Anti-aritmicum: amiodarone, Sotalol, flecaïnide, disopyramide
Antipsychotica: haloperidol, droperidol, pimozide
Wat zijn de risicofactoren op QT verlening?
HypoK en hypoMg
Bradycardie
Vrouw
>65 jaar
Geneesmiddeleninteracties
Onder welke klasse valt carvedilol?
Cardioselectieve B-blokker
Onder welke klasse valt Tiotropium?
LAMA: langwerkende muscarine antagonist
Onder welke klasse valt acetylcysteine?
Mucolyticum
Onder welke klasse van acetylsalicylzuur?
Salicylaten = anti-aggregans
Onder welke klasse valt betaxolol?
Cardioselectieve B-blokker
Wat zijn niet-selectieve B-blokkers?
Antagonisten die zowel de B1 (hart) als de B2 (longen) gaan blokkeren.
Welke B-blokkers zijn niet-selectieve B-blokkers?
Sotalol, carvedilol, pindolol, propranolol
Wat zijn Cardioselectieve B-blokkers?
Antagonisten van de B1 receptoren op het hart.
Welke B-blokkers vallen onder de Cardioselectieve B-blokkers?
Acebutolol
Atenolol
Betaxolol
Bisoprolol
Celiprolol
Esmolol
Metoprolol
Nebivolol