Fuil Flashcards
Cé mhéad litir fuil a bhíonn sa chorp?
idir 5 and 6 litir
Cén feidhm atá an ag bhfuil?
O2 a iompair
cosaint ó ghalar (bíonn na fuilchill bán ann)
Céard é plasma?
Cuid leacht den fuil
Cén feidhm atá ag an plasma?
iompar prótéiní agus ábhar eile tuaslagtha
Tabhair trí samplaí de rudaí a bhíonn tuaslagtha i bplasma
glúcós
CO2
vitimíní
Céard iad na 2 ghrúpa phróitéin a bhíonn tuaslagtha i bplasma?
Antasubstaintí
Proteíní teachtadh fola
cén feidhm atá ag antasubstaintí
ceimceáin tairgthe ag fuilchealla bána chun an corp a chosaint ó bhactéir
Cén fheidhm atá ag na prótéiní teachtadh fola?
stop le cur fola ag suíomh gortú
Céard é séiream?
Plasma gan prótéiní teachtadh fola
cén t-ainm atá ar na bhfuilchealla dearga?
eiritricít (erythrocytes)
cén cruth a bhíonn ag na heiritricítí (fuilchealla dearga)?
beag agus déchuasach (biconcave)
Cén feidhm atá ag na bhfuilchealla dearga?
Iompar O2
Cén fath ina bhfuil cillscannáin solúbhta ag fuilchealla dearga?
níos easca fáil isteach sna fíocháin idir na cealla
Cén buntáistí a bhfuil le cruth na fuilchealla dearga?
Déchuasach: is feidir leo níos mó O2 a iompar
Solúbtha: níos easca dóibh fáil isteach sna fíocháin
Cén protéin a iompraíonn an O2 ar na bhfuilchealla dearga?
Haemaglóibín
Cé mhéad O2 gur feidir le fuilchill dearg amháin a iompar?
4
Cén t-ainm atá ar an haemaglóbín nuair a nascann sé le hocasaigin?
ocsaihaemaglóbín
Cén áit sa chorp a dtairgíonn (produce) na eiritricítí (fuillchealla dearga)?
Smior na gcnámh (bone marrow)
Cén áit sa choirp ina mbíonn na fuilchealla dearga briste síos?
An t-ae
Cén neamhoird a bhaineann leis ne eiritrícití?
Ainéime - easpa haemaglóbín
Cen cúis a bhíonn le easpa haemaglóbín agus ainéime?
Bíonn iarann ag an haemaglóbín agus mar sin bíonn easpa iarann san ainéime
Cén comharthaí a bhíonn ag duine le ainéime?
cuma bán orthu
tuirse orthu
Conas gur feidir an ainéime a réiteach?
Bia le níos mó hiarann a ithe
tabléidí iarann a glacadh
Níl aon núicleas ag fuilchealla dearga riamh. Fíor nó Bréagach
Bréagach, bíonn núicleas ag fuilchealla dearga nuair a dhéantar iad ach cailltear é tar éis cúpla lá
An bhfuil miteacoindre ag fuilchealla dearga?
Níl
Cén t-ainm atá ar fuilchealla bána?
Leocaicít (leukocytes)
Cén cruth a bhíonn ag na fuilchealla bána?
níl cruth cinnte acu ach tá núicleas acú
Cén feidhm atá ag na fuilchealla bána?
cosaint an choirp ó ghalar
Cén suíomh sa choirp ina tairgítear na fuilchealla bána?
Smior na gcnámh
Cá háit a haibíonn (mature) na fuilchealla bána?
sa chóras limfeach
- an liathán (spleen)
- na nóid limfeacha (lymph nodes)
Tá dhá príomhghrúpa fuilchealla bána, céard iad?
Fagacítí
Limficítí
Cén feidhm atá ag na fagacítí?
glacann sé an bactéir thar a gcillbhalla chun an bactéir a mharú
Cén feidhm atá ag na limficítí?
déantús antashubstaintí
Cén neamhoird a bhaineann leis na leocaicít?
leoicéime (leukaemia) cineal ailse
Céard atá mícheart i leoicéime?
Tá an iomarca (too many) fuilchealla bána mí-aibí (immature) tairgthe ró-thapaidh
Ainmnigh cineal fagacít
Monaicít
Ainmnigh cineal limficít
T agus B chealla
Conas a aithníonn na limficítí bactéir
antaigin
Cén feidhm atá ag na pláitíní?
ról i dteachtadh fola
Cén áit a dhéantar na pláitíní?
Smior na gcnámh
Cén tomhais a bhfuil ar na pláitíní?
níos lú ná fuilchealla dearga
Conas a tharlaíonn teachtadh fola? (4 céim)
- Íslíonn an fuileadán chun an sruth fola a laghdú
- Greamaíonn na pláitíní ar na cealla damáistithe chun teachtáin (clot) a dhéanamh
- Bíonn teachtáin buan (permanent) tar éis tamaill
- Stopann an teachtán fuil ag fágáil an corp agus micrórganaigh ag fáil isteach
Cén neamhoird a bhaineann le pláitíní?
Haemaifilia (easpa teachtadh fola)
Trombóis (an iomarca teachtadh fola)
Céard a dtarlaíonn i haemaifilia
ní feidir le duine le haemaifilia fachtóirí teachtadh fola a thairgeadh, ní feidir stop le cur fola
Ceard a dtarlaíonn i dtrombóis
tarlaíonn teachtáin (clot) sna fuileadáin agus cuireann sé bac ar teachtadh fola
Cad a dtugtar air nuair a tharlaíonn trombóis sa chroí?
Taom croí
Cad a dtugtar air nuair a tharlaíonn trombóis san inchinn (brain)?
Stróc
Céard iad na grúpaí fola (4)?
A, B, AB agus O
sainmhínigh aintigín
ceimiceáin suite ar chealla a aithníonn na fuilchealla bána
Cén fáth gur caithfidh grúpaí fola a mheatsáil roimh aistriú fola (blood transfusion) a dhéanamh?
Bíonn antigíní éagsúla ar na fuilchealla difriúil sna grúpaí difriúla
Má thugtar an grúpa fola mícheart do dhuine déanfaidh a bhfuilchealla bána ionaí ar an fuil a chuirtear isteach agus is feidir damáiste a dhéanamh
Ainmnigh antigin a bhíonn ar scannán na fuilchealla dearga
Fachtóir Rhesus
Cén dath atá ar haemaglóbín gan O2?
corcra
Cén dath a bhíonn ag haemaglóbín le hocasigin?
dearg