Epilepsija Flashcards
Epileptički napad i epilepsija
Epileptički napad predstavlja jedan od osnovnih simptoma (znakova) kojim mozak reaguje kada je nadražen ili oštećen različitim noksama. Epileptički napadi su najčešće simptomi hronične neurološke bolesti epilepsije, s tim što se također mogu javiti kao simptomi drugih poremećaja koji privremeno nadražuju mozak.
Definicija epileptičkog napada
Pod epileptičkim napadom se podrazumijeva intermitentna, paroksizmalna, iznenadna, kratkotrajna i iscrpljujuća izmjena motorne aktivnosti, senzibliteta, senzorijuma, ponašanja, emocija, svijesti ili autonomnih funkcija, koja je uzrokovana abnormalnom hipersinhronom elektrohemijskom hiperaktivnošću grupe neurona.
Epileptički napad se karakteriše: 1) načinom ispoljavanja; 2) simptomatologijom; 3) EEG karakteristikama.
Tipičan način javljanja podrazumijeva napade koji se ispoljavaju povremeno, naglo, iznenadno i koji uprkos kratkom trajanju maksimalno isrcpe i izmore bolesnika, zbog čega se naknadno satima ili danima oporavlja.
U sadržaju epileptičkog napada se mogu naći bilo koji tjelesni, psihički ili neurološki simptomi.
Kod bolesnika sa fokalnim napadima, neuobičajeni simptomi (nagon za mokrenje, krčenje trbuha, trnjenje u tabanima, kihanje, svrab u nosu) često odvraćaju kliničara od dijagnoze epileptičkog napada.
Sa širenjem epileptičkog pražnjenja, kliničke manifestaje postaju manje raznovsne, te obuhvataju manji broj simptoma koji su karakteristični za epileptički napad (stereotipni simptomi poput pomućene svijesti sa ukočenim pogledom i oralnim automatizmima kod kompleksnih parcijalnih napada, motorni napadi sa Jacksonovim maršem).
Na kraju, sa širenjem epileptičkog pražnjenja na veći dio obje hemisfere se može ispoljiti prepoznatljivi generalizirani toničko-klonički napad.
Od pratećih simptoma, epileptički napad najčešće prate jak ugriz jezik, pražnjenje mokraćne bešike, cijanoza, prelomi kostiju, teža nagnječenja tkiva i zadesne opekotine.
Ukoliko se napad sa prethodnom simptomatologijom javi tokom spavanja, najvjerovatnije se radi o epileptičkom napadu.
Nijedan simptom niti intermitentnost, paroksizmalnost, iznenadnost i postiktalni umor nije apsolutno karakterističan za epileptički napad. Ipak, ukoliko se udruže uobičajeni simptomi epilepsije sa karakterističnim načinom javljanja, prepoznavanje epileptičkog napada ne predstavlja problem.
Hipersinhrona elektrohemijska hiperaktivnost grupe neurona koja zahvata dovoljno veliku površinu kore se može registrovati u EEG-u i naziva se iktalnom epileptiformnom aktivnošću. Njeno otkrivanje čini dijagnozu epileptičkog napada sigurnom, tako što isključuje druge moguće biološke uzroke paroksizmalnog poremećaja.
Kod bolesnika sa fokalnim napadima međutim pražnjenje može da zahvata manji dio moždane kore ili elektrodama topografski nepristupačno područje za registrovanje što rezultuje odsustvom iktalnih EEG promjena.
Definicija epilepsije
Pod epilepsijom se podrazumijeva hronično neurološko oboljenje koje se karatkeriše spontanim ponavljanjem epileptičkih napada usljed povremenog, iznenadnog, ekcesivnog i naglog lokalnog pražnjenja sive mase. U praksi to znači da se pod epilepsijom podrazumijeva stanje poslije 2 ili više spontanih epileptičkih napada.
Epilepsiju kao hroničnu bolest karakterišu EEG promjene koje se registruju tokom (iktalno) i van napada (interiktalne epileptiformne promjene). Njihovo prisustvo van napada ukazuje na sklonost da se epileptički napadi spontano ponavljaju. Odsustvo interiktalnih epileptiforminh promjena ne isključuje kliničku dijagnozu epilepsije, s obzirom da je kod mnogih bolesnika sa epilepsijom EEG normalan (15-50%). Zbog toga se prepoznavanje epilepsije prije svega zasniva na kliničkim kriterijima.
Definicija provociranih epileptičkih napada
Epileptički napadi mogu da se jave kod osoba koji nemaju epilepsiju usljed nadražaja izazvanog akutnom simptomatskom lezijom koja djeluje na inače zdarv mozak. Takvi napadi se još nazivaju akutni simptomatski (provocirani) epileptički napadi i javljaju se u sklopu a) akutno nastalih oštećenja mozga (MU, meningitis, trauma) ili su b) provocirani privremenim djelovanjem sistemskih, metaboličkih, toksičnih faktora koji djeluje epileptogeno (hipoksija, hipoglikemija, febrilnsot, alkohol, kokain). Terapijski princip ovih napada se zasniva na liječenju ili uklanjanju primarnog uzroka.
Definicija izolovanog spontanog epileptičkog napada
Izolovani spontani napad predstavlja prvi i do tada jedini epileptički napad. Može biti posljedica prethodno poznatog oštećenja (simptomatski uzrok napada), ali se može javiti u odsustvu podataka o prethodnom oštećenju (kriptogeni uzrok).
Epidemiologija epilepsije
Podaci o prevalenci za većinu zemalja se kreću između 5-10 slučajeva na 1000 stanovnika: to znači da gotovo svaka stota osoba boluje od epilepsije.
Procjenjuje se da 1/3 bolesnika ima manje od 1 napada godišnje, 1/3 bolesnika ima 1-12 napada godišnje, a preostala 1/3 bolesnika više od 12 napada godišnje. Unutar ove zadnje grupe postoji mala podgrupa bolesnika koji dnevno imaju od samo nekoliko do nekoliko stotina napada.
Smrtnost bolesnika od epilepsije je 2-3 puta veća u odnosu na opštu populaciju, uglavnom na račun smrtnih ishoda usljed osnovnog uzroka epilepsije, konvulzija, nesretnih slučajeva, dugotrajne primjene AEL (sa teoretski mogućim javljanjem maligniteta i osteoporoze) i povećanog rizika od iznenadne smrti kod mlađih bolesnika.
Klasifikacija epileptičkih napada
Prema aktuelnoj internacionalnoj klasifikaciji, glavne grupe epileptičkih napada su:
- primarno generalizovani epileptički napadi (apsans, toničko-klonički, tonički, atonički, mioklonički)
- fokalni napadi (prosti, složeni, fokalni napadi sa sekundarnom gneralizacijom)
- neklasifikovani (neonatalni napadi, infantilni spazmi)
Prodromni simptomi
Prodromni simptomi nisu dio napada i mogu da prethode jedno mnapadu više časova ili duže. Prodromni simptomi su moguća najava napada, iako se ovi često ne jave poslije prodroma ili se jave bez njih. Najčešći prodromni simptomi su: glavobolja, nesanica, vrtoglavica, digestivne smetnje, promjene raspoloženja (depresija, razdražljivost, agresivnost, uznemirenost).
Generalizovani napadi
Generalizovani napadi se karakterišu poremećajem svijesti i obostranim, najčešće simetrično motornim simptomima, kao i obostrano sinhronim i simetričnim iktusnim EEG pražnjenjem, bez vidljivog žarišnog početka.
Postoji više vrsta generalizovanih napada:
1) apsansni napadi se karakterišu iznenadnim, kratkotrajnim gubitkom svijesti bez gubitka posturalne kontrole. Napadi traju kratko (5-15 s), svijest se brzo vraća kao što je brzo prekinuta, bez postiktalne konfuzije.
Apsans napadi su praćeni diskretnim motornim znacima poput brzih pokreta treptanja, žvakanja ili kloničkih pokreta ruku (prosti apsasni), a rjeđe automatizmima (složeni apsansi).
Glavni su oblik napada kod 15-20% djece sa epilepsijom.
Nalaz generalizovanih, simetričnih šiljak-talas pražnjenja frekvence 3 Hz, koji počinju i prekidaju se naglo je karakterističan EEG zapis ovih napada.
2) generalizovani toničko-klonički napadi obično počinju naglo, bez upozorenja, rijetko uz prodromne simptome i znakove u satima koji prethode napadu. Napad ima nekoliko faza:
i) tonička faza traje 10-20 s, počinje gubitkom svijesti i naglim padom, uz toničku kontrakciju svih mišića u tijelu. Spazam disajnih mišića i mišića larinksa mogu dovesti do nastanka inicijalnog glasnog krika. Zbog prestanka disanja i asistolije, bolesnik je cijanotičan. Zbog povećanja simpatičkog tonusa dolazi do povišenja krvnog pritiska, tahikardije, midrijaze i izražene salivacije. Kontrakcije mišića mogu dovsti do ugriza jezika.
ii) klonička faza se nastavlja na prethodnu i traje 20-30 s. Pri tom se javljaju snažni, kratkotrajni fleksioni trzaji svih mišića sa učestaošću 3-4 Hz. Cijanoza, hipertenzija i midrijaza se održavaju. U ovoj fazi su umokravanja i ugrizi jezika najčešći, dok je nevoljna defekacija rjeđa.
iii) postiktalna faza nastaje nakon prestanka kloničkih grčeva. Iako se disanje uspostavlja, vegetativni poremećaji se i dalje održavaju, a kontakt sa bolesnikom se ne uspostavlja. Svi mišići su opušteni. Obilna salivacija urokuje stridorozno disanje i parcijalnu opstrukciju disajnih puteva. Na usnama se vidi pjena. Nakon nekoliko minuta dolazi do postepenog oporavka svijesti uz poptunu amneziju za napad. Postiktusno zamućenje svijesti, kao i glavobolja, zamor i bolovi u mišićima mogu da traju satima poslije napada.
Ponekad se javljaju samo generalizovani klonički ili samo generalizovani tonički napadi.
Utoničkoj fazi EEG pokazuje generalizovani epileptički ritam od 10 Hz. U kloničnoj fazi se bilateralno registruju šiljak-talas kompleksi, a u postiktusnoj fazi iscrplljenje aktivnosti.
3) atonični napadi se karakterišu kratkotrajnom krizom svijesti i naglim gubitkom posturalnog mišićnog tonusa u trajanju od 1-2 s. Bolesnik pada, uz opasnost povređivanja. Poslije napada nema konfuzije.
4) Mioklonični napadi, izazvani kortikalnom disfunkcijom se karakterišu naglim, kratkotrajnim mišićnim kontrakcijama koje u vidu trzaja zahvataju određeni dio tijela ili su obostrani i zahvataju cijelo tijelo, bez poremećaja svijesti.
Žarišni (fokalni) epileptički napadi
Osnovna podjela fokalnih napada se zasniva na kvalitetu svijesti tokom napada. Kod prostih fokalnih napada svijest je u potpunosti očuvana tokom napada. Kod složenih fokalnih napada svijest je narušena i mjeri sposobnošću bolesnika da reaguje na draži tokom napada ili očuvanošću sjećanja za događaje tokom napada poslije njegovog završetka.
Prosti fokalni napadi
