ekspresja emocji w dzieciństwie i w dorosłości Flashcards
ekspresja emocji
- koncepcja Saarni
- model IE Mayera, Saloveya i Caruso
III poziom - wyrażanie emocji w słowach
I poziom: spostrzeganie emocji: –> III pkt - wyrażanie emocji
triada ekspresji emocjonalnej
- uczucie
- fizjologia - pobudzenie organizmu -> uruchomienie mechanizmu “walcz/uciekaj”
- ekspresja - przejawianie wyrażanie - czuje podmiot; komunikowanie - o uczuciu
Rola ekspresji emocji
1) Konsekwencje innych reakcji adaptacyjnych - ekspresja jest konsekwencją tego, co robimy; skutek uboczny, konsekwencja tego, co potrzebuje organizm
2) Reakcje funkcjonalne same w sobie
- nie tylko “+” dla samej osoby przeżywającej
ale też dla:
- osoby patrzącej -> dla otoczenia
dajemy komunikat przez mimikę:
> uwolnienie: pchanie tego, co czuję na zewnątrz - push effect
> efekt kontroli: pull effect: nasze niezadowolenie może się ograniczyć do skrzywienia ust -> normy, ograniczenie
Rodzaje ekspresji emocjonalnej
- niewerbalna:
> mimiczna - twarz
> pantomimiczna - gestykulacja, pozycja ciała - werbalna:
>niejęzykowa - wokalna
> językowa - związki frazeologiczne, środki leksykalne
ekspresja - HISTORIA
> ekspresja mimiczna i pantomimiczna - Darwin
możemy pewne wzorce zachowań opisać u zwierząt –> charakterystyka ekspresji dzieje się za pomocą ruchów mięśni -> uniesienie, napięcia
<> Polac Mann - system analizy pracy mięśni - system kodujący emocje - FACS - Facial Action Coding System
> 28 ruchów twarzy:
14 kodów - ruchy głowy
12 kodów - ruchy oczu
28 kodów: ruchy całego ciała
<> mikroanaliza emocji jest b. popularna: brwi, skrzywienie nosa, ust
- na podstawie jednej części ciała oceniamy daną emocję -> ZDZIWIENIE i PRZESTRACH się mylą!
charakterystyka ekspresji mimicznej
- RADOŚĆ:
a. Uniesione kąciki ust
b. Możliwe pokazanie zębów
c. Zmarszczki od skrzydełek nosa do kącików ust
d. “Kurze łapki” w okolicach oczu - SMUTEK
a. Uniesione wewnętrzne końce brwi
b. Trójkątne zmarszczki poniżej powiek
c. Opadnięte kąciki ust
d. Możliwe drżenie warg - NIESMAK
a. Lekko uniesiona górna warga
b. Uniesiona i wysunięta dolna warga
c. Zmarszczony nos
d. Uniesione policzki
e. Zmarszczki poniżej dolnych powiek
f. Brwi uniesione lub zbliżone do siebie - ZŁOŚĆ
a. Opuszczone i ściągnięte brwi
b. Pionowe zmarszczki pomiędzy brwiami
c. Napięte powieki i przymrużone oczy
d. Ściągnięte wargi
e. Rozchylone nozdrza - STRACH
a. Podniesione brwi
b. Zmarszczki w centrum czoła
c. Uniesione górne powieki
d. Otwarte usta
e. Wargi ściągnięte w tył - ZDZIWIENIE
a. Uniesione brwi
b. Długie poziome zmarszczki przez całą szerokość czoła
c. Szeroko otwarte oczy
d. Opuszczona żuchwa
Charakterystyka ekspresji mimicznej - podejścia
(1) Russell - 2 wymiary:
▫ Pobudzenie – senność
▫ Przyjemność – nieprzyjemność
(2) P. Ekman, C. Izard - Emocje mają odrębny
charakter
▫ Percepcja różnych wyrazów twarzy aktywuje różne obszary mózgu
np. strach - lewa część ciała migdałowatego
smutek - strach + prawy płat skroniowy
złość - m.in zakręt obręczy
Werbalna ekspresja emocji - JĘZYK
(1) Mówienie o uczuciach -> KOMUNIKOWANIE używanie pojęć abstrakcyjnych
(2) Mówienie z uczuciem:
- WYRAŻANIE
- PRZEJAWIANIE - bardziej nieświadome
Charakterystyka ekspresji wokalnej
Klaus R. Scherer
Aparat mowy:
▫ Aparat oddechowy
▫ Aparat fonacyjny
▫ Aparat artykulacyjny
Charakterystyka ekspresji wokalnej: pomiary akustycznych
parametrów mowy
<> Pomiary związane z czasem
▫ Tempo i czas trwania dźwięków wokalnych i pauz
<>Pomiary związane z natężeniem
▫ Ilość energii w sygnale mówionym
<> Pomiary związane z częstotliwością podstawową (F0):
tempo otwierania się i zamykania fałdów głosowych w głośni –>wysokość głosu
Charakterystyka ekspresji wokalnej: czynniki
determinujące charakter wokalizacji związanej z afektem
<> Zmiany fizjologiczne
▫ Zmiany w oddechu, drganiu fałdów głosowych, artykulacji
(komuś drżał głos, załamał się głos przez stres”
<>Ograniczenia poznawcze i związane z uwagą
▫ Zmiana oddychania
▫ Planowanie i realizacja wypowiedzi, płynności mowy - nie możemy sklecić zdania podczas stresującego egzaminu
<> Cechy transmisji wokalnej
<> Rola języka
▫ Języki tonalne a języki indoeuropejskie
(w jęz.tonalnych - dużą rolę odgrywa częstotliwość podstawowa; czasem zmiana intonacji wiąże się ze zmianą wyrazu)
(w jęz, indoeuropejskich - zmiany częstotliwości podstawowej nie mają znaczenia)
Charakterystyka ekspresji wokalnej: akustyczne korelaty
emocji podstawowych
- Stres
• Wzrost F0
• Wzrost natężenia
• Wzrost tempa - Złość
• Wzrost F0
• Wzrost natężenia
• Wzrost energii wysokiej częstotliwości
3. Strach • Wzrost F0 • Wzrost natężenia • Wzrost tempa • Wzrost energii wysokiej częstotliwości
4. Smutek • Spadek F0 • Spadek natężenia • Spadek tempa • Spadek energii wysokiej częstotliwości
- Radość
• Wzrost F0
• Wzrost natężenia
RÓŻNICE:
1. STRES vs ZŁOŚĆ:
STRES - wzrost tempa; ZŁOŚĆ - wzrost energii wysokiej częstotliwości
- stres vs strach
strach - dodatkowo wzrost energii wysokiej częstotliwości - strach = smutek
- smutek vs stres
smutek - dodatkowo wzrost energii wysokiej częstotliwości
Wzrost pobudzenia -> Wzrost F0, natężenia i tempa
Spadek pobudzenia -> Spadek F0, natężenia i tempa
pobudzenie występuje w stresie, złości, strachu, radości;
nie występuje przy smutku
emocje podstawowe są dobrze rozpoznawane na podst. dźwięków paralingwistycznych (trudno w przypadku strachu i zaskoczenia)
Charakterystyka ekspresji językowej
Ekspresja
a. Wyrażanie –> Wyrażenia ekspresywne
b. Komunikowanie
i. nazwy emocji
ii. związki frazeologiczne
uniwersalność/zróżnicowanie kulturowe ekspresji emocji
<> kulturowa UNIWERSALNOŚĆ ekspresji mimicznej - Paul Ekmann
- każda emocja ma swój wzór i jest to uniwersalne na całym świecie
- proszono plemię Fore (Papua Nowa Gwinea) o zrobienie określonej miny na podst. nazw ekspresji
- prezentowanie zdjęć osób białych - w 70% rozpoznawali emocje
- zaprezentowanie osób z ich otoczenia - podobna % poprawność
<> kulturowe ZRÓŻNICOWANIE ekspresji mimicznej -Ekman, Friesen
- exp - Japończycy i Amerykanie oglądali stresujący film
< sami: obie grupy wyrażały negatywne emocje
< w obecności badacza - Japończycy reagowali uśmiechem, a Amerykanie tak, jak w poprzednim warunku - negatywnymi emocjami
–> wniosek: w kulturach kolektywistycznych istotne jest powściąganie emocji, stonowanie emocji, ideą tego jest nie utrudnianie życia innym, w związku z czym, zalecana jest kulturowa harmonia emocji, a w kulturach indywidualistycznych - większy nacisk kładzie się na JA
Kulturowa uniwersalność/zróżnicowanie ekspresji wokalnej
<>uniwersalność
- średnia rozpoznawalność - 60%
1. złość, smutek, strach –> ze względów ewolucyjnych - przeżycie, przetrwanie; kulturowy uniwersalizm
2. radość
3. wstręt, zażenowanie
• Lepsze rozpoznawanie przez natywnych użytkowników danego języka, choć wykorzystywane są podobne wskazówki
• Wysoki poziom rozpoznawania na podstawie dźwięków paralingwistycznych
* w przypadku podstawowych emocji - westchnienia, krzyki
Język emocji: specyfika kulturowa
• nie ma uniwersalnych pojęć emocji, które byłyby wyrażone leksykalnie we wszystkich językach świata
(Wierzbicka, lingwista) - radykalny pogląd –> spowodował wielki spór lingwistów z psychologami
• ludzie pochodzący z różnych kultur i posługujący się różnymi językami w odmienny sposób kategoryzują emocje, mimo istnienia także wielu podobieństw
(Russell)
▫ Liczba słów nazywających emocje –> jęz. ang - 20 000; plemiona afrykańskie - 7 słów - więc to nazewnictwo tam jest bardzo ograniczone - granice między nazwami emocji są bardzo szerokie
▫ Granice kategorii stanów emocjonalnych
▫ Specyficzne kategorie emocji
- Schadenfreude - germ - ktoś się cieszy z ludzkiego nieszczęścia
▫ Zróżnicowanie kategorii „emocji” np. strach - my mamy jedno pojęcie, a np. plemiona X mają np. konkretną nazwę na strach przed duchami
* uważa się, że emocje mieszkają w człowieku
Obraz emocji w języku polskim
(Pajdzińska)
• Emocje zmieniają się w czasie w sposób niezależny od podmiotu
• Zmienna jest intensywność uczuć; pojęcie KOLORYSTYKI EMOCJI - np bladość emocjonalna
• Uczucia mogą być zagrażające (zwł. intensywne) - coś przekracza człowieka - np. ktoś na dnie depresji
• Emocje mają wartość, ale także są niepożądane
• Istnieją określone części ciała, związane z emocjami
(np. ‘kamień spadł mi z serca”, “ktoś się żołądkuje” - napięcie, złość łączymy z żołądkiem; “żółć go zalewa” - gdy np. sąsiad ma lepszy samochód;
• Uczucia wywołują określone zmiany fizyczne, zachowania oraz wyraz
twarzy, na podstawie których można ocenić czyjeś przeżycia –> np. ktoś się zaczerwienił, zbladł …
Sposób mówienia o emocjach a kultura - Semin
(1) Kultury kolektywistyczne
• Czasowniki opisujące akcję: Z POPCHNĄŁ Xa
• Czasowniki interpretujące akcję: Z SKRZYWDZIŁ Xa
(2) Kultury indywidualistyczne
• Czasowniki opisujące nieobserwowalne stany emocjonalne: Z NIENAWIDZI Xa
• Przymiotniki: Z jest AGRESYWNY
Słownictwo emocjonalne - ILOŚĆ SŁÓW
<1> Złość, poczucie winy - potrzebą człowieka jest poczucie dominacji; ilość słów z tego obszaru na pierwszym miejscu
<2>Uwielbienie, ostrzeganie, rozbawienie, przygnębienie
<3>Osamotnienie, pobudzenie, cierpienie
<4>Pragnienie
Mimiczna ekspresja emocji u niemowląt
w prezentacji: Ekspresje mimiczne negatywnych emocji u niemowląt mniej zróżnicowane niż dorosłych
> cry faces: nasilenie dyskomfortu; zaciśnięcie oczu, krzyk, duże napięcie na twarzy
twarz w podkówkę - alarm - zaraz się coś wydarzy
Wokalna ekspresja emocji u niemowląt
• Różne wzorce płaczu od urodzenia
>płacz paniczny - ostry wybuch -> strach, ból
> marudzenie
• Śmiech od 4 mca życia
• Niektóre wzorce intonacyjne w 1 roku życia
> intencja wznosząca, pytająca, twierdząca
Rozwój słownika emocjonalnego
> 18-24 msc: pierwsze słowa nazywające emocje
W języku polskim przewaga czasowników nad rzeczownikami i przymiotnikami
18-36 mc: rozmowy o emocjach
Wzrost i różnicowanie słownika emocjonalnego aż do dorosłości
> Większe zróżnicowanie słownika emocjonalnego w odniesieniu do emocji negatywnych
Zmiany w zakresie częstości mówienia o emocjach pozytywnych i negatywnych w okresie adolescencji
Wzrost częstości używania określeń emocji pozytywnych w okresie dorosłości (pozytywnych dzieci; negatywnych - młodzież)
Reguły ekspresji emocji
1 maksymalizacja - intensyfikacja przeżywania
2 minimalizacja - kontrola ekspresji przez natężenie i ekspresję
3 maskowanie - przekazywanie czegoś w zamian; emocje przykrywamy inną emocją
- twarz pokerowa - kamienna twarz
4 substytucja - intensywne wyrażanie innego stanu niż przeżywany –> praca aktora
Kontrola ekspresji mimicznej: mikroekspresje
uśmiech:
- mięsień jarzmowy większy (przy ustach)
- mięsień okrężny oka - tego się nie da podrobić - kurze łapki
• P. Ekman: mikroekspresje (od 1/25 do 1/5 sekundy)
• Ukrywanie emocji: skrywana emocja + maska
• Potencjalne wskaźniki ukrywania emocji:
▫ Asymetria ekspresji - nienaturalny wygląd
▫ Brak niezależnych od woli ruchów - odruchy bezwarunkowe
▫ Dynamika czasowa ekspresji
▫ „przecieki” prawdziwych emocji, czyli mikroekspresje
