Ekon Terme Flashcards
Ekonomiese
kringloop-
model
Ononderbroke vloei van besteding, produksie en inkome
tussen verskillende sektore
Oop ekonomie
n Ekonomie wat handel dryf met die buitelandse sektor
Geslote ekonomie
n Ekonomie sonder n buitelandse sektor as deelnemer
Buitelands sektor /
internasionaal
Die sektor wat ingesluit moet word vir die ekonomie om as n
oop ekonomie beskou te word
Huishoudings/Verbruikers
Primêre deelnemers en eienaars van die produksiefaktore
Finansiele sektor
Daardie finansiele instellings wat nie direk by die produksie
van goedere en dienste betrokke is nie, bv. banke,
versekeringsmaatskappye, pensioenfondse en die JSE
Mark
n Plek of meganisme waardeur kopers en verkopers ontmoet
om sake te doen
Faktormark/ Insetmark
Die mark waar produksiefaktore verhandel word, bv. die
arbeidsmark
Goederemark/Produk
mark
n Mark waar goedere en dienste verhandel word, bv.
motors, melk
Finansiele mark
Die mark waar beide kort- en langtermyn finansiele bates
verhandel word
Geldmark
Die korttermyn en baie korttermynmark vir besparings en
lenings
Kapitaalmark
Waar verbruikers en produsente langtermyn deposito's
maak en geld leen.
Reele vloei
Die vloei van goedere en dienste tussen die deelnemers in
die ekonomiese kringloop
Geldvloei
Die vloei van inkomste en besteding tussen die deelnemers
in die ekonomiese kringloop
Lekkasies
Geld onttrek uit die ekonomiese kringloop, bv. deur
besparings (S), belasting (T) en invoerbesteding (M)
Inspuitings
Die invloei van addisionele geld in die ekonomie deur
investering (1), owerheid (G) en betalings vir uitvoere (X)
Ekonomiese ewewig
Die ekonomie is in ewewig as lekkasies gelyk is aan
inspuitings
Marginale verbruiks-
geneigdheid
Die proporsie van addisionele inkomste wat huishoudings
verkies om op goedere en dienste te bestee
Vermenigvuldiger
n Klein aanvanklike toename in besteding lewer
proporsioneel groter toename in totale nasionale inkome
Outonome verbruik
Die minimum vlak van verbruik wat plaasvind, al het die
verbruiker geen besteebare inkome nie
Besparings
Inkome wat nie verbruik word nie
Bruto Binnelandse Produk
Die totale waarde van alle finale goedere en dienste geproduseer binne die landsgrense vir n spesifieke tydperk
Bruto Nasionale
Produk
Die totale waarde van alle finale goedere en dienste
geproduseer deur die permanente inwoners van die land vir n
spesifieke tydperk
Nasionale rekeninge-
stelsel
Voorgeskryf deur die Verenigde Nasies vir die samestelling van
BBP-syfers
Ekonomiese groei
Die toename in die ekonomie se kapasiteit om meer goedere en
dienste te produseer
Basisjaar
Verwys na n spesifieke jaar wat as n maatstaf gebruik word vir vergelyking in verskeie ekonomiese ontledings
Bestedingsmetode
Die totale besteding van die vier vernaamste sektore van die
ekonomie bymekaar getel: C + G + 1 + (X - M)
Inkomemetode
Word bereken deur alle inkomste verdien deur die eienaars van
die produksiefaktore bemekaar te tel
Produksiemetode
Die byvoeging van finale waardes van alle goedere en dienste
bereken teen bruto waarde toegevoeg
Basiese pryse
Is die koste wat deur die produsent aangegaan is waarby
belasting op produkte bygetel is en subsidies op produkte
afgetrek is
Verbruiksbesteding
Besteding deur die bevolking
Kapitaalgoedere/
kapitaal
Goedere wat as insette gebruik word om ander goedere en
dienste te produseer
Faktorkoste/faktorprys
Die koste van of die prys betaal vir die produksiefaktore (grond,
arbeid, kapitaal en entrepreneurskap) wat deur besighede
gebruik word.
Investering
Besteding deur besighede op kapitaalgoedere
Markprys
Pryse wat werklik deur verbruikers vir goedere en dienste betaal
word plus belasting minus subsidies
Netto syfers
Dui op n sekere bedrag wat verwyder is, bv. netto uitvoere
reflekteer die waarde van uitvoere minus invoere
Dienste
Ekonomiese goedere wat nie ʼn tasbare, of opgebergbare vorm
aanneem nie
Subsidies op
produksie
Verwys na subsidies wat nie aan spesifieke goedere of dienste
verbind word nie, bv. subsidies op indiensneming
Subsidies op produkte
Finansiele aansporings wat sukkelende nywerhede help met
produksie met die doel om uitvoere aan te moedig
Belasting
Verpligte betalings gemaak deur privaat individue of
sakeondernemings aan die owerheidsektor sonder enige direkte
voordeel
Belasting op
produksie
Belasting wat deur regerings op die produksieproses self gehef
word eerder as op die verkoop van goedere en dienste.
Belasting op produkte
Belasting word by die prys van produkte gevoeg en word
uiteindelik deur verbruikers gedra
Vervaardiging
Die verwerking van natuurlike hulpbronne tot voltooide produkte
Oordragbetaling
Geld wat deur die owerheid aan 'n persoon/instansie betaal
word sonder enige teenprestasie
Kapitaalvorming
Die proses van toevoeging van nuwe bates, soos masjinerie en
toerusting, tot die bestaande voorraad
Verbruik van vaste
kapitaal
Verteenwoordig die depresiasie in die waarde van vaste bates
oor tyd as gevolg van slytasie.
Uitvoere
Goedere en dienste plaaslik geproduseer en dan verkoop vir
verbruik buite die grense van die land
Invoere
Goedere en dienste geproduseer in ander lande en aangekoop
deur plaaslike ondernemings of huishoudings
Afswaai
’n Periode van algemene afname in ekonomiese aktiwiteit
Amplitude
Meet die afstand van ossillasie tussen die piek (hoogste punt)
en trog (laagste punt) van elke sakesiklusfase.
Bewegende
gemiddeldes
Word gebruik om die veranderinge in ’n data-reeks oor ’n
tydperk te ontleed.
Depressie
Ekonomiese aktiwiteit is op sy laagste; resessie vererger
Ekonomiese aanwyser
Gebruik om die tendense in die ekonomie te meet, bv. BBP
Ekstrapolasie
Bepaling of vooruitskatting van iets onbekend uit feite en
inligting wat bekend is
Endogene
verduideliking/
Keynesiaanse
benadering
Handhaaf die siening dat markte inherent onstabiel is;
Daarom word ingryping van die regering vereis
Eksogene
verduideliking/
Monetaristiese
benadering
Glo markte is inherent stabiel en disekwilibrium word
veroorsaak deur verkeerde beleidsgebruik, bv. monetêre
beleid.
Fiskale beleid
n Beleid wat belasting en staatsbesteding gebruik wat
deur die Nasionale Tesourie geïmplementeer word. Die
doel is om die totale vraag te verhoog of te verlaag om die
makro-ekonomiese doelwitte van volle indiensneming en
prysvlakstabiliteit te bereik
Jugler siklusse
Duur van 7 tot 11 jaar en word veroorsaak deur
veranderinge in netto investerings deur die staat en
besighede
Kitchen siklusse
Duur van 3 tot 5 jaar en word veroorsaak deur aanpassing
van voorraadvlakke in besighede
Kondratieff-siklusse
Duur langer as 50 jaar en word veroorsaak deur
tegnologiese innoverings, oorloë en nuwe
hulpbronontdekkings, bv. goud.
Kuznets-siklusse
Duur van 15 tot 20 jaar en word veroorsaak deur
aktiwiteitveranderinge in die bou- en konstruksie
nywerhede.
Leidende aanwysers
Gee verbruikers, ondernemings en die staat ’n vlugtige blik van
die rigting waarin die ekonomie mag beweeg. Voorbeelde van
leidende aanwysers is advertensieruimte vir werksgeleenthede;
voorraadhouding; en verkope
Lengte
Word gemeet van piek tot piek of van trog tot trog.
Langer siklusse toon krag en korter siklusse toon swakheid met
betrekking tot ekonomiese aktiwiteite.
Monetêre beleid
Beleide wat toegepas word deur die monetêre owerheid om die
geldvoorraad in sirkulasie sowel as die rentekoerse te
beïnvloed. Die doelwit is om pryse te stabiliseer, en totale
indiensneming en groter ekonomiese groei te bewerkstellig.
Oplewing / Boom
Die periode onmiddellik voor en tydens die boonste
draaipunt van die siklus
Opswaai
’n Periode waar daar ’n algemene toename in ekonomiese
aktiwiteit is
Phillips-kurwe
lllustreer die verwantskap tussen werkloosheid en inflasie
Piek
Punt waar die ekonomiese uitbreiding op sy hoogste is
Resessie
’n Negatiewe ekonomiese groei vir ten minste twee
opeenvolgende kwartale
Saamgestelde
aanwysers
Dit is ’n groepering van verskeie aanwysers van dieselfde soort
tot ’n enkele waarde. Die enkelsyfer verteenwoordig die norm
van ’n land se ekonomiese prestasie.
Sakesiklus
Opeenvolgende periodes van groei en afname in
ekonomiese aktiwiteite
Samevallende
aanwysers
Beweeg saam met die ekonomie in tyd. Hulle dui die werklike
toestand van die ekonomie aan
Sloerende aanwysers
Sal nie van rigting verander tot nadat die sakesiklus van rigting
verander het nie. Voorbeelde van hierdie aanwysers is ure
gewerk in konstruksie en totale aantal kommersiële voertuie
verkoop
Tendenslyn
Die algemene rigting waarin die ekonomie beweeg. Die
stygende lyn dui op ’n groeiende ekonomie.
Slump / insinking
Die periode onmiddellik voor en tydens die onderste
draaipunt
Trog
Punt waar die ekonomiese inkrimping op sy laagste is
Aanspreeklikheid
Staatsamptenare moet rekenskap kan gee van hul besluite
en optrede. * Die publiek hou die regering aanspreeklik vir
die doeltreffende lewering van dienste en die
implementering van beleide.
Begroting
n Dokument wat verwagte inkomste en beraamde
besteding uiteensit
Belasting op
Toegevoegde Waarde
Indirekte belasting op goedere en dienste wat in die
ekonomie verbruik word
Burokraat
n Amptenaar werksaam in 'n staatsdepartement
Deregulering
Opheffing van onnodige wetlike beperkinge
Direkte belasting
Belasting wat nie na die eindgebruiker afgeskuif word nie,
bv. LBS
Doeltreffende
voorsiening
Staatsamptenare verskaf goedere en dienste stiptelik en in
die regte hoeveelheid en kwaliteit aan die publiek.
Gemeenskapsgoedere
Bv. polisiestasies. Almal kan dit gebruik, of hulle bereid is
om daarvoor te betaal of nie
Indirekte belasting
Belastings gehef op die verkope van goedere en dienste
Kollektiewe goedere
Goedere wat aan die hele gemeenskap verskaf word Bv.
parke en openbare geriewe. Mense wat nie wil betaal nie,
kan uitgesluit word deur die hefting van fooie
Laffer-kurwe
Toon die verwantskap tussen (inkomste) belastingkoerse
en belastinginkomste.
Mediumtermyn
begrotingsbeleid-
raamwerk
Die regering se beleidsverklaring opgestel vir n drie-Jaar
begroting
Mediumtermyn
bestedingsraamwerk
n Dokument wat die owerheid se verwagte besteding en
inkome oor n periode van drie jaar uiteensit
Meriete goedere
Goedere en dienste wat meer maatskaplike voordeel as
privaat voordeel het, bv. gesondheidsdienste
Monetere
beleidskomitee
Besluit oor die land se monetere beleid
Nasionale/sentrale
owerheid
Betrokke by nasionale aangeleenthede, bv. gesondheid,
verdediging
Nasionalisering
Oordrag van funksies en eienaarskap van die privaat sektor
na die openbare sektor
Nie-meriete goedere
Dit is skadelik vir die gemeenskap. bv. sigarette
Ondoeltreffende
voorsiening
Staatsamptenare misluk in die lewering van dienste aan die
publiek, as gevolg van burokrasie, onbevoegdheid en
korrupsie.
Openbare goedere en
dienste
Verskaf deur die staat vir gebruik deur al die landsburgers,
bv. openbare biblioteke
Plaaslike regering
Betrokke by plaaslike aangeleenthede van ’n dorp of
munisipale gebied, bv, elektrisiteitsvoorsiening, biblioteke,
verkeersbeheer en afvalverwydering.
Privatisering
Verwys na die oordrag van funksies en eienaarskap van die
openbare na die privaatsektor
Progressiewe
belastingstelsel
Verseker ‘n meer gelyke verdeling van inkome. Hoër-
inkomstegroepe betaal meer belasting as laer-inkomste
groepe.
Provinsiale/streeksow
erheid
Betrokke by die administrasie van die nege provinsies en
die ekonomiese kwessies wat eie is aan elke provinsie.
Regressiewe
belastingstelsel
Veroorsaak ‘n ongelyke verdeling van inkome. Laer-
inkomstegroepe betaal meer belasting as hoër-
inkomstegroepe
Regulering
Plaas wette in plek om aktiwiteite te orden
Staatsbeheerde
ondernemings/
Parastatale
Besighede wat in geheel of gedeeltelik deur die staat besit
word, en wat deur 'n openbare owerheid bestuur word, bv.
Eskom en SAA
Streeksowerheid
Hanteer ekonomiese en ander kwessies wat spesitiek in n
streek/provinsie voorkom
Morele oorreding
Konsultasie met handelsbanke om op n gewenste wyse te
handel
Pareto
doeltreffendheid
Allokasie
doeltreffendheid
Wanneer hulpbronne op so n wyse toegeken word dat niemand
beter daaraan toe is sonder dat iemand anders swakker
daaraan toe is nie
Skuldvergewing
wanneer n organisasie of n land vrygestel word van sy
verpligting om n lening terug te betaal.
Staatsbesteding
Staatsbesteding
Absolute voordeel
Waar een land goedere of dienste goedkoper as n ander
land kan produseer
Appresiasie
De styging die prys van die geldeenheid in terme van die
ander geldeenheid soos deur markkragte vraag en aanbod
bepaal.
Betalingsbalans
n Sistematiese rekord van alle transaksies tussen een land
en ander lande, bv. tussen Suid-Afrika en alle ander lande
van die wereld
Kapitaaloordragsreke
ning
Internasionale transaksies wat verband hou met die
eienaarskap van vaste bates; oordragte van fondse
Vergelykende
(Komparatiewe)
voordeel
n Situasie waar een land n relatiewe voordeel het in die
produksie van goedere en dienste
Lopende rekening
Teken internasionale transaksies met betrekking tot
produksie, inkomste en uitgawes aan.
Depresiasie
Die daling in die prys van die geldeenheid in terme van die
ander land se geld eenheid soos deur markkragte vraag en
aanbod bepaal.
Devaluasie
Die doelbewuste verlaging in die waarde van ‘n
geldeenheid in terme van ‘n ander geldeenheid
Direkte beleggings
Dit sluit transaksies verwant aan beleggings in, bv.
beleggings in ondernemings
Wisselkoers
Die koers waarteen een geldeenheid verruil word vir ;n
ander; dit word ook beskou as die waarde van een land se
geldeenheid in terme van n ander land se geldeenheid
Finansiële rekening
Internasionale beleggingstransaksies deur Suid-Afrikaners
in ander lande en deur buitelanders in Suid-Afrika.
Finansiële afgeleide instrumente
‘n Belegging wat in ‘n spesifieke bate gemaak word met ‘n vaste toekomstige uitbetalingswaarde vir ‘n spesifieke
datum.
Buitelandse
valutamark/
valutamark
Bepaal die relatiewe waardes van verskillende
geldeenhede, en maak die omskakeling van geldeenhede
moontlik om internasionale handel te fasiliteer.
Vaste wisselkoerse
Geldeenheid word gerevalueer of devalueer
Vryswewende
wisselkoerse
Die waarde van die geldeenheid word suiwer deur die
markkragte bepaal, dit is, die vraag na en die aanbod van
rande.
Vryhandel
Internasionale handel
Die ruil van goedere of dienste oor internasionale grense
Internasionale
Monetere Fonds
n Internasionale organisasie wat geld leen aan lande met
voortslepende betalingsbalansprobleme
Beheerde swewende
wisselkoerse
Dit is wisselkoerse wat toegelaat word om binne sekere
perke op markkragte te reageer
Netto balans
Geld wat die land binnekom opgeweeg teen geld wat die
land verlaat
Portefeuljebelegging
Koop van finansiële bates soos aandele op die
aandelebeurs van ;n ander land
Reserwe bates
Finansiële kapitaal wat gehou word deur monetêre
owerhede soos ‘n sentrale bank of IMF om
handelsonewewig te finansier.
Revaluasie
Die doelbewuste verhoging in die waarde van ‘n
geldeenheid in terme van ‘n ander geldeenheid
Spesiale
trekkingsregte
n Finansieringsinstrument verdeel tussen lidlande van die
IMF
Ruilvoet
Vergelyk land se uitvoerpryse met sy invoerpryse deur
middel van indekse.
Handelsbalans
Die waarde van uitvoere minus invoere
Oordragbetalings
Geld ontvang sonder dat enige produktiewe dienste
gelewer is, bv. geskenke
Onaagetekende
transaksies
n Item in die betalingsbalans wat vir enige weglatings en foute
voorsiening maak
Buitelandse
wisselkoersmark
Die mark waar een geldeenheid vir n ander verhandel
word, bv. rand vir die dollar
Beheerde swewende
Die wisselkoers word deur markkragte met inmenging deur die
sentrale bank vasgestel
Beskerming
n Handelsbeleid wat invoere ontmoedig om binnelandse
nywerhede teen skadelike buitelandse mededinging te beveilig
Vryhandel
Die beweging van invoere en uitvoere tussen lande sonder enige
beperkings
Deregulering
Die verwydering van onnodige regulasies wat die vrye werking
van markte beperk
Invoervervanging
Die handelsbeleid waarvolgens die land die plaaslike produksie
van goedere aanmoedig eerder as om die goedere in te voer
Uitvoerbevordering
Die verskaffing van aansporings om plaaslike besighede aan te
moedig om goedere te produseer om aan ander lande te verkoop
Ad valorem
;n Tarief wat as n persentasie van die waarde van ingevoerde
goedere gehef word
Spesifieke tarief
Spesifieke tafiefn Tarief gebaseer op n vaste bedrag per eenheid, gewig of
grootte wat op ingevoerde goedere gehef word
Spesifieke tafief
Wanneern produk op n oorsese mark verkoop word teen n prys
wat laer as die produksiekoste in die land van oorsprong is
Sanksies
n Boete wat deur een of meer lande op n ander land gelê word
deur handel te beperk
MERCOSUR
’n Organisasie wat vryhandel tussen Argentinië, Brasilië,
Paraguay en Uruguay bevorder
BRICS
’n Groep van opkomende ekonomieë bestaande uit Brasilië,
Rusland, Indië, China en Suid-Afrika, ingestel om samewerking,
beleidskoördinering en politieke dialoog rakende internasionale,
ekonomiese en finansiële sake te bevorder
Embargo
’n Amptelike verbod op handel of enige ander samewerking met
’n spesifieke land
NEPAD – Nuwe
Vennootskap vir
Afrika Ontwikkeling
(New Partnership for African
Development)
Maak voorsiening vir samewerking op ’n streeksbasis en
integrasie tussen Afrikastate
Suid afrikaanse
Ontwikkelings
gemeenskap (SAOG)
Gestig om streeksamewerking en integrasie te bevorder, met die
fokus op ekonomiese ontwikkeling, vrede en veiligheid in die
streek. Ontwikkelingsgemeenskap (SAOG)
Suid afrikaanse
Ontwikkelings-
gemeenskap (SAOG)
Lede bestaan uit Angola, Botswana, dieDemokratiese Republiek
van die Kongo, Lesotho, Malawi, Mauritius, Mosambiek, Namibië,
die Seychelle, Suid-Afrika, Tanzanië,
Zambië en Zimbabwe, Comoros, Eswatini, Madagascar
Ontwikkelingsbank
van Suider-Afrika
(OBSA)
Bevorder ontwikkeling in Suider- Afrika deur finansiering van
belangrike ontwikkelingsprojekte
Handelsliberalisering
Verwys na die proses om hindernisse vir internasionale handel te
verminder of uit te skakel,
Wêreld
Handelsorganisasie
(WHO)
Die internasionale organisasie wat geskep is om internasionale
handel te monitor en te liberaliseer
Die Wêreldhandels-
organisasie (WHO)
n Internasionale organisasie wat globale handel fasiliteer
Protokol
n Ooreengekome reëls, prosedure of gedrag wat aktiwiteite in
enige groep of organisasie beheer.
Diversifisering
Produksie van n wye verskeidenheid goedere en dienste
Subsidie
n Kontanttoekenning wat aan vervaardigers gegee word om
produksiekoste te verminder
Invoer Kwota
Beperking op die hoeveelheid invoere wat in 'n land toegelaat
word
Skaalvoordele
Die daling in produksiekoste as gevolg van hoë vlakke van
produksie
Ekonomiese unie
Samewerking tussen lande om gemeenskaplike monetêre en
fiskale beleide aan te neem
Ekonomiese groei
Styging in die produksiekapasiteit van 'n land oor in tydperk.
Ekonomiese
ontwikkeling
Die styging in die lewenstandaard van die mense oor ;n periode
van tyd
Ekonomiese
groeibeleid
’n Beleid wat help om die jaarlikse totale produksie of inkome in
die ekonomie te verhoog
Ekonomiese
ontwikkelingsbeleid
’n Beleid wat die interaksie van ekonomiese, maatskaplike en
menslike ontwikkeling omvat
Grondherverdeling
Teruggee van grond aan diegene wat dit weens diskriminerende
wette in die verlede verloor het
Grondrestitusie
Die vergoeding van burgers wat hulle grond as gevolg van
diskriminerende apartheidswette verloor het
Globalisering
Wêreldwye interaksie van ekonomieë met handel as n
belangrike element
Lewenstandaard
Uitgedruk deur die reële BBP per capita, lewensverwagting en vlak van geletterdheid
Gelyke Indiensneming
Die Wet wat herstel en transformasie in die werksplek ten opsigte
van ras geslag en gestremdhede bevorder
Vraagkantbenadering
Die fokus is op pogings om totale vraag in ’n ekonomie te
verhoog deur monetêre en fiskale beleide te gebruik.
Aanbodkant-
benadering
Beleide wat daarop gemik is om die produksievermoë van n
ekonomie te verhoog
Gesamentlike Inisiatief
oor die Verwerwing
van
Voorkeurvaardighede
(GIVVV)/ JIPSA
Die regeringsbeleid wat fokus op die verkryging van vaardighede
Gesamentlike Inisiatief
vir die Verwerwing van
Voorkeurvaardig-
hede (Joint Initiative
on Priority Skills
Acquisition) (JIPSA)
’n Inisiatief wat help met die identifisering en ontwikkeling van
vaardighede waaraan ’n dringende behoefte is om werkskepping
te bevorder
Versnelde en Gedeelde
Groei-inisiatief vir Suid
Afrika (ASGISA),
n Regeringsprogram om ekonomiese groei en ontwikkeling te
bevorder deur infrastruktuurontwikkeling,
vaardigheidsontwikkeling en beleggingsbevordering.
Nasionale
Ontwikkeling-
splan
Die groei- en ontwikkelingsbeleid wat poog om armoede te
elimineer en ongelykheid teen 2030 te verminder
Uitgebreide Openbare
werkePRogram/
EPWP/EPW/PWP
Die staat se ingrypingsprogram wat daarop gemik is om
werksgeleenthede te skep deur arbeidsintensiewe metodes te
gebruik
Nasionale groeipad
(NGP)
Inisiatiewe om ekonomiese groei en ontwikkeling te stimuleer
Nasionale groeipad
(NGP)
Beleidsraamwerk wat armoede wil uitskakel en ongelykheid
teen 2030 wil verminder
Heropbou- en
Ontwikkelings-
program (HOP)
Ontwikkelingsbeleid wat dienslewering aan armes wil verbeter
en ’n omgewing vir menslike ontwikkeling skep
Groei, Werkverskaffing
en Herverdeling
(Growth, Employment
and Redistribution)
(GEAR)
’n Strategie wat ekonomiese groei aanmoedig, indiensneming
verhoog en inkomste herverdeel
Noord-Suid-verdeling
Verwys na die ontwikkelde lande in die Noordelike Halfrond en
die ontwikkelende lande in die Suidelike Halfrond
Die Noord-Suid-
verdeling
Verwys na die sosio-ekonomiese en ontwikkelingsongelykhede
tussen die ryk, geïndustrialiseerde nasies in die Noorde en die
minder ontwikkelde lande in die Suidelike Halfrond
Klein, Medium en
Mikro ondernemings
(KMMO’s)
’n Klein onderneming met ’n klein aandeel in die markplek;
funksioneer onafhanklik van groter ondernemings; neem ’n paar
mense in diens; direk bestuur deur die eienaars
Ekonomiese gelykheid
Die herverdeling van inkome binne die ekonomie
Nywerheids-
ontwikkeling
Dit hou verband met die beplanning en bou van nuwe nywerhede in
sekere gebiede, asook om bestaande nywerhede in sekere gebiede
uit te brei.
Nywerheids-
ontwikkelingsbeleid
Die beleid wat daarop gemik is om lang termyn industrialisasie te
bevorder
Nywerheids-
ontwikkeling-strategie
n Plan of stel beleide wat daarop gemik is om die groei en
ontwikkeling van nywerhede binne n land of streek te bevorder.
Nasionale
Nywerheids-beleids-
raamwerk (NNBR)
n Beleid wat die regering se breë strategiese benadering tot
industrialisasie / nywerheidsontwikkeling uiteensit
Nywerheidsbeleid
Aksieplan
(NBAP)
‘n Plan wat ontwerp is om industrialisasie in die
vervaardigingsektor te verhoog.
Nasionale Navorsing-
en
Ontwikkelingstrategie
(NNOS)
Dit fokus op verbeterde innovasie; navorsing in wetenskap,
ingenieurswese en tegnologie; ontwikkeling van menslike
hulpbronne; transformasie.
Geïntegreerde
Vervaardiging
Strategie (GVS)
Dit is n inisiatief wat fokus op die verbetering van
mededingendheid in produksie.
Streeksnywerheid
ontwikkeling
Verwys na beleide wat daarop gemik is om die ekonomiese
lewensvatbaarheid van’n spesifieke gebied te verbeter.
Ruimtelike
ontwikkelings-
inisiatiewe (ROI’e)
n Streeksontwikkelingsinisiatief in Suid-Afrika wat daarop gemik is
om infrastruktuur en investering na besighede in verwaarloosde en
onderontwikkelde gebiede te lok
Ruimtelike
ontwikkelings-
inisiatiewe (ROI’e)
n Beleid om volhoubare nywerheidsontwikkeling te bevorder in
gebiede waar armoede en werkloosheid die hoogste is
Publieke-Private
Vennootskap
Dit is n vennootskap tussen die openbare sektor en die private
sektor met die doel om n projek of n diens te lewer wat tradisioneel
deur die openbare sektor verskaf word.
Korridor
n Ruimtelike gebied wat spesifieke voordele aan mynbou,
vervaardiging en ander besighede langs n bepaalde handelsroete
bied.
Spesiale ekonomiese
sones (SEZs)
Geografiese gebiede wat ‘n breër nywerheids-ontwikkelingsdoelwit
het en wat enige plek geleë kan wees om groep (kluster)
ontwikkeling te bevorder.
Desentralisasie
Pogings deur owerhede om vervaardiging en ander besighede uit
metropolitaanse gebiede na landelike gebiede te verskuif
Die Departement van
Handel, Nywerheid en
Mededinging (DHNM)
Werk daaraan om n dinamiese en inklusiewe ekonomie in Suid-
Afrika te skep deur handel te bevorder, nywerheidsontwikkeling te
ondersteun en billike mededinging in die mark te bevorder.
Kleinsake
ondersteunings- program (KSOP /
SMEDP)
Dit is n regeringsinisiatief om die KMMOe in die ekonomie te
ondersteun om te begin of om uit te brei.
Vaardigheidvonder-
steuningsprogram
(VOP/SSP)
Dit is’n kontantaansporing wat daarop gemik is om belegging in die
opleiding van die Suid-Afrikaanse arbeidsmag te verskaf om nuwe
kundigheid te bekom.
Kritiese Infrastruktuur-
fasiliteite (KIF)
‘n Kontant toekening tussen 10% en 30% van die totale
ontwikkelingskoste van projekte wat ontwerp is om infrastruktuur in
Suid-Afrika te verbeter
Kritieke infrastruktuur
program (KIP)
Bied kontant-toelaes vir projekte wat ’n nuwe, uitgebreide of
verbeterde infrastruktuur vereis
Buitelandse
Investerings
aansporings (BID /
FIG)
Bied kontant-toelaes aan buitelandse beleggers wat in nuwe
vervaardigingsondernemings in Suid-Afrika belê
Buitelandse
Investerings
aansporings (BID /
FIG)
Die doel van hierdie aansporing is om buitelandse beleggings en
tegnologieë in die land te verhoog.
Seda Tegnologie
Program (STP)
Geskep as deel van die regering se nasionale strategie om klein
ondernemingsondersteunings -intervensies te konsolideer en te
rasionaliseer.
Seda Tegnologie
Program (STP)
Die algehele doelwit om die lewering van einsakeondersteunings-
dienste aan entrepreneurs en klein ondernemings te verbeter.
Strategiese
Investering program
(SIP)
Kontantaansporings vir besighede in inligtingstegnologie
Doeanevrye
aansporings
Hierdie aansporings is gemik op uitvoergeoriënteerde
vervaardigingsondernemings wat in die NOS en SES bedrywig
is.
Dienste aan
Besigheids-
prosesse (DOP)
Dit poog om investering te lok en werk in Suid-Afrika te skep deur
buitelandse aktiwiteite
Breë-basis swart
ekonomiese
bemagtiging (BBSEB)
Het ten doel om deelname van voorheen benadeelde mense in die
ekonomie te bevorder en hul eienaarskap, beheer en bestuur van
besighede te verhoog.
Breë-basis swart
ekonomiese
bemagtiging (BBSEB)
Poog om n meer inklusiewe ekonomie te skep deur geleenthede te
bied aan histories benadeelde individue en besighede om deel te
neem en te floreer in die land se ekonomiese aktiwiteite.
Nasionale Navorsing-
en Ontwikkeling-
strategie
Fokus op die gebruik van wetenskap en tegnologie om
industrialisasie te bevorder en uit te brei
Verbruikersprysindeks
(VPI)
Meet veranderinge in pryse van n gemiddelde mandjie goedere
en dienste wat deur n verbruiker gekoop word oor ‘n periode van
tyd
Geadministreerde
pryse
Pryse wat deur die regering vasgestel of beheer word
Produksieprysindeks
Meet pryse van plaaslik vervaardigde goedere op fabrieksvlak
Die gewigtoekenning van binnelands vervaardigde uitsette
Aanwyser wat gebruik word om prysverandering van plaaslik
geproduseerde goedere te meet sodra dit die fabrieksvloer
verlaat
Geadministreerde
pryse
Pryse wat deur die regering vasgestel word op goedere en
dienste wat as noodsaaklik vir die publiek beskou word.
Kerninflasie
Sluit items van die VPI-mandjie uit wat hoogs veranderlik is of
deur regeringsbeleid beïnvloed word
Kostedrukinflasie
Word aangetref wanneer daar ’n styging in die algemene
prysvlak is as gevolg van ’n styging in produksiekoste.
Vraagtrekinflasie
Word aangetref wanneer die totale vraag na goedere en dienste
die totale aanbod van goedere en dienste oorskry
Hiperinflasie
’n Inflasiekoers bo 50%.
Inflasie koers waar mense vertrou verloor in die waarde van geld
en begin ruilhandel van goedere en dienste
Inflasie
’n Volgehoue en aansienlike styging in die algemene prysvlak oor
’n bepaalde tydperk.
’n Daling in die koopkrag van geld oor ‘n periode van tyd.
Inflasieteikens
Maak deel uit van die regering se monetêre beleid wat deur die
Reserwebank bestuur word om inflasie binne die teiken gestel
deur die Minister van Finansies te hou (tussen 3% en 6%)
Bruto binnelandse
produk
Die totale waarde van finale goedere en dienste geproduseer
binne die grense van 'n land binne 'n spesifieke periode
per capita nasionale
inkome
n Maatreël wat gebruik word om die ekonomiese voorspoed van
n land aan te dui
Repokoers /
terugkoopkoers
Die koers waarteen handelsbanke geld by die Suid-Afrikaanse
Reserwebank leen
Monetêre Beleid
Die beleid wat daarna streef om pryse te stabiliseer deur inflasie
te beveg
Prima koers
Die rentekoers wat banke op lenings aan voorkeurkliënte hef
Ruilvoet
Die verhouding tussen die invoer- en uitvoerindekse
Ekonomiese aanwyser
Assesseer die prestasie van die ekonomie
Werkloosheid
Mense in die ekonomies bedrywige bevolking wat bereid en in
staat is om te werk, maar nie 'n werk kan kry nie
Produktiwiteit
Verhouding tussen uitset in die ekonomie geproduseer in die en
die inset gebruik om dit te produseer
Ekonomies bedrywige
bevolking/ekonomies
aktiewe bevolking
Arbeidsmag van die ouderdom van 15 tot 65 jaar
Verstedeliking
Proses waardeur mense van landelike gebiede na dorpe en
stede trek
Gelyke indiensneming
Bring benadeelde groepe op n gelyke vlak van aanstelling,
bevordering en ander aspekte van indiensneming
Stelsel van Nasionale
Rekeninge (SNR)
‘n Stelselmatige en omvattende rekord van nasionale
ekonomiese aktiwiteite van ‘n land.
indiensnemingskoers/
werkverskaffingskoers
Die aantal persone wat werk as n persentasie van die
ekonomies aktiewe bevolking (EAB)
Internasionale Monetêre Fonds (IMF)
n Organisasie wat werk om indiensneming, wisselkoersstabiliteit en internasionale handel en ekonomiese samewerking te
bevorder deur finansiële bystand te verskaf aan lidlande wat
betalingsbalansprobleme ondervind.
Wêreldbank
Die internasionale bank wat daargestel is om ekonomiese herstel
en ontwikkeling te bevorder
Verenigde Nasies
Verbind tot die handhaaf van internasionale vryheid, sekuriteit,
sosiale ontwikkeling en menseregte
Lewensverwagting
Uitgedruk in die aantal jare wat ’n kind wat nou gebore word, kan
verwag word om te leef
Kindermortalit
Meet die aantal kinders wat voor die ouderdom van een jaar oud
sterf
Ekonomies aktiewe
bevolking
Verwys na individue tussen die ouderdomme van 15 – 65 wat óf
in diens is óf aktief werk soek.
Sosiale kapitaal/
fisiese kapitaal/
sosiale infrastruktuur
Infrastruktuur en belegging wat die algemene welsyn van die
samelewing verbeter
Verbruikersprysindeks
‘n Ekonomiese aanwyser wat met die lewenskoste verband hou
