Diagnostiek Flashcards
Diagnostiek van infectieziekten - 3 klasses
Pathogeen: micro-/macroscopische detectie pathogeen
Pathogeenproduct: DNA-/RNA-detectie, antigenen/toxines
Antilichamen: detectie tegen pathogeen/infectie
Pathogeen - microscopische detectie (voordeel 2, nadeel 4)
Voordeel:
- Snel, indien kweken nodig is
- Wellicht andere pathogenen detecteren
Nadeel:
- Getraind oog voor nodig
- Hoeveel samples per dag?
- Sensitiviteit kan probleem zijn
- Specificiteit kan probleem zijn
PCR =
RT-PCR =
PCR = DNA-amplificatie
RT-PCR = RNA-amplificatie via cDNA met RT
ELISA = … + werking
Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay
- Antigenen in beker, bloedplasma erbij
- Als er pathogeen-antilichamen in plasma zitten binden ze aan antigenen
- Wash-out beker, add another solution met enzymen
- Pathogeen-antilichamen binden aan enzymen
- Wash-out, binding blijft over
- Add solution voor kleuring
- Kleuring alleen bij pathogeen-antilichamen
ELISA - 4 onderdelen
- Microtiterplaat: putjes gecoat met antilichaam
- Sample: verdunningsreeks serum met antigeen
- Detectie: antilichaam gekoppeld aan enzym
- Reader: meet intensiteit kleuring
S. mansoni detectie
Volwassen wormen zitten in bloed maar scheiden antigenen uit in urine –> dus ELISA test op urine samples
Diagnostiek PCR en ELISA - voordeel (5)
- Snel, indien kweken niet nodig
- Hoge specificiteit op soort- en stamniveau
- Hoge sensitiviteit
- Veel samples mogelijk
- Quantificeren
Diagnostiek PCR en ELISA - nadeel (5)
- Apparatuur (ELISA reader, PCR machine)
- Te hoge specificiteit? (ziet niets anders)
- ELISA: detectie-antilichaam moet er wel zijn
- PCR: target-sequentie moet wel bekend zijn
- ELISA is retrospectief (PCR ook, qPCR niet)
Hoe actieve infectie diagnosticeren met ELISA?
- Bij actieve infectie is er toename van antilichamen
- Begin infectie: meestal veel IgM, daarna veel IgG
- IgM positief en IgG negatief = actieve infectie
Klinische monsters (9)
- Bloed: bloedbaaninfecties, antilichaamdetectie
- Urine: urineweginfecties
- Feces: buikklachten
- Uitstrijkje: vagina, anus neus, oog, oor, keel, nasopharynx (neus-keelholte)
- Sputum: luchtweginfecties
- Pus: ontstekingen
- Biopt: stukje weefsel, aanwezigheid pathogeen
- Liquor: infecties in CZS (o.a. meningitis)
- Blaasvocht: HSV, VZV
Directe waarneming (2)
- Samples van steriele plaatsen (kleuring, morfologie, bacterie, kolonie)
- Concentratie pathogeen hoog genoeg
Kweek/indirecte waarneming (2)
- Samples van niet-steriele plaatsen
- Concentratie pathogeen te laag voor directe waarneming
Gram+ versus gram-
Gram+ kleurt paars - kleuring blijft in dikke peptidoglycaanlaag zitten
Gram- kleurt roze - kleuring wordt uit dunne peptidoglycaanlaag gewassen
Roze kleuring –>
Paarse kleuring –>
Roze kleuring –> gram-
Paarse kleuring –> gram+
2 voorbeelden bacteriële GI-infecties
E. coli
Salmonella
Bacteriën verschillen in biochemische eigenschappen (4), dus verschillende voedingsbodems nodig. Determinatie daarvan via koloniemorfologie (3)
Biochemische eigenschappen:
- Uitscheiden van specifieke enzymen
- Groeicondities (aeroob of anaeroob)
- Nutriënten: lactose, glucose (koolstofbron): lactose fermentatie
- Afbraakproducten
Koloniemorfologie:
- Grootte
- Vorm
- Kleur
Uitscheiden specifieke enzymen door … bacterie
E. coli: productie hemolysine toxine (hemolyse = afbraak en uit elkaar vallen RBC’s)
Salmonella spp. produceert zowel endotoxines als exotoxines
Endotoxines = lipid portian A van outer membrane LPS - allerlei biologische responsen tot gevolg
Exotoxines = twee typen, cytotoxines (werken op cellen) en enterotoxines (werken op darmen)
Cytotoxines = …
Enterotoxines = …
Cytotoxines = giftige werking op cellen
Enterotoxines = giftige werking op darmen
Exotoxines = … + 3 werkingen
Toxische stof uitgescheiden door bacteriën
Werking via celoppervlak, intracellulair, membraan-lyserend
Voedingsbodem bacteriën - 2 opties
Differentieel = geen selectie, determinatie o.b.v. biochemische verschillen
Selectief = alleen pathogeen groeit
MacConkey agar (selectief en differentieel voedingsbodem) (3)
- Gram- groeien WEL (selectief)
- Galzouten: gram+ groeien NIET (selectief)
- Lactose fermenterende bacteriën kleuren roze (differentieel)
Gram+ wel of niet diagnosticeren met MacConkey agar? En met Mannitol salt agar?
Gram+ niet met MacConkey want worden geremd door galzouten. Gram- groeit wel goed met MacConkey
Gram+ wel met Mannitol salt, gram- niet met Mannitol salt
E. coli en Salmonella detectie met MacConkey agar? En S. aureus met Mannitol salt agar?
E. coli fermenteert lactose dus kleurt roze - wel
Salmonella geen fermentatie dus kleurt niet roze - geen detectie
S. aureus fermenteert mannitol dus kleurt geel - wel
Diagnostiek virologie - direct vs indirect
Directe waarneming:
- Microscopie (TEM): virus
- Kweek: meeste virussen zijn lastig te kweken
Indirecte waarneming:
- PCR
- Kweek: microscopische detectie cytopathologische effecten van virus op gastheercellen, indien virus te kweken is (cellulair niveau)
TEM =
Elektronen transmissie microscoop –> directe waarneming middels microscopsiche detectie
Indirecte waarneming middels cytopathologische effecten (CPE) van virus op host (4)
- Kweek (verschillende cellijnen)
- Morfologische veranderingen van cellen
- CPE is virus-specifiek
- Rondingen, fusie, lysis, zwellen of krimpen
Diagnostiek rotavirus
TEM heeft sensitiviteitsprobleem - dus RT-PCR op feces (RNA-virus)
Diagnostiek parasitologie - microscopie (direct vs indirect)
Directe waarneming: microscopische detectie parasietstadia
Indirecte waarneming: multiplex real-time PCR
Multiplex RT-PCR = …
Detectie van 3 of meer darmparasieten in 1 PCR
