De Factor tijd: Verandering en continuïteit. Een historische wandeling II

Question 1

Tijd

Answer 1

De gemeenschappelijke factor die in elk historisch werk zit <=> De werking als factor is echter zeer uitlopend

Question 2

Lineaire opvatting rond begrip tijd

Answer 2

De historische verandering gaat in richting van een vooraf vaststaand begin- en eindpunt

Question 3

Teleologie

Answer 3

De geschiedenis werkt naar een bepaald doel, een Theos

Question 4

Theologie

Answer 4

Radicaler, de geschiedenis is een proces waarbij opperwezen ingrijpt in de geschiedenis en het scenario al vooraf heeft opgeschreven, een zeer krachtig model

Question 5

Ordenend beginsel

Answer 5

In de ontwikkeling is alles noodgedwongen voortgekomen uit de beginfase
=> Verleent een ‘zin’ aan de geschiedenis
=> Was al te zien in de Oudheid bij filosofen als Plato

Question 6

Model van de christelijke eschatologie of heilsverwachting

Answer 6

Reduceren de geschiedenis tot een door God geschreven scenario van zes aetates

Question 7

Gregorius van Tours

Answer 7

• Middeleeuwse historiograaf
• “Historia Francorum” of de geschiedenis van de Franken
• De geschiedenis van de Merovingische koningen
  
  • Laten scheppingsverhaal aanvangen met Adam en Eva om zo bij de eigen tijd te komen
  • Geschreven als het karakter van een getuigenis of belijdenis
  • Eigen tijd wordt gekoppeld aan voorgeschiedenis

Question 8

Marxisme (Marx was een jood)

Answer 8

• Teleologisch: Niet theologisch maar met een duidelijk rechtlijnig principe
• Duidelijke heilsverwachting: Religieus denken zit in het systeem gebouwd
• Geschiedenis is een proces van geleidelijke vooruitgang
• Deelde geschiedenis op in vier periodes:
  
  • De oertijd met gemeenschappelijk bezit van de productiemiddelen
  • De fase van privé-eigendom berustend op eigen arbeid
  • de kapitalistische privaateigendom van de productiemiddelen
  • De toekomstvisie gemeenschappelijk bezit van productiemiddelen

Question 9

Opvattingen van rechte-lijn-theorieën

Answer 9

• Geschiedenis is een permanent proces van vooruitgang
• De mens evolueert steeds naar een beter bestaan of naar een ideaal eindpunt

Question 10

Wie had rechte-lijn-theorieën

Answer 10

• Christelijke historiografie
• Rationalisten van de 18de Eeuw
• Idealisten
• Positivisten

Question 11

Idealist Georg. W.F. Hegel

Answer 11

Ziet geschiedenis als een proces waarin de rede de mensheid naar een toestand van steeds meer bewust beleefde vrijheid
=> Marxisme hierop gebaseerd

Question 12

Positivist Auguste Comte

Answer 12

Grenzeloos vertrouwen in mogelijkheden en resultaten van de wetenschap onder invloed van de verlichting

Question 13

Wat zijn rechte-lijn-theorieën

Answer 13

• Geschiedenis gepresenteerd waarin laatste fase telkens de triomf van een ideologie is
  
  • Verlichtingsfilosoof markies de Condorcet = De mens bereikt in tien stadia de fase van de rede
  • Duitse filosoof Hegel = De mens evolueert van kindsheid naar jeugd en mannenjaren naar rijpheid

Question 14

18de eeuw

Answer 14

• Beoefenen van geschiedenis is een filosofische activiteit
• Historicus kijkt naar geschiedenis met blik van een erudiet of amateur
• Geschiedenis is inzet van grote debatten over de zin van het bestaan en godsdienst

Question 15

19de eeuw

Answer 15

• Eeuw van professionalisering en verdere ontwikkeling van de vaktechniek
• Effect van FR en napoleonisme => Rechte-lijn-theorieën in nationale geschiedenissen

Question 16

Globalisering van Europa

Answer 16

• Zet proces Europese eenmaking verder
• Aandacht voor lokale, regionale en nationale geschiedenis neemt toe
• Stads- en regiogeschiedenissen worden geschreven
• Nieuwe vorm van nationale geschiedschrijving: Een rationalistische aanpak ipv een romantische

Question 17

Fernando Braudel

Answer 17

• “Identité de la France”
• Verwijst naar Michelet in zijn boek
• In volle Annales-traditie
• Maakte een nuchtere analyse van
  
  • Demografische
  • Sociale
  • En institutionele componenten

Question 18

Pierre Nora

Answer 18

• Inventaris van plaatsen, symbolen en teksten die voor de nationale identiteit van Fr. belangrijk zijn
• Drie delen, een soort gelaïciseerde drievuldigheid
  
  • Republiek
  • Natie
  • De Frankrijken
• Commercieel succesvol
• Lieux de mémoires: Plaatsen waar de belangrijkste gebeurtenissen zijn gebeurd van een natie

Question 19

Jo Tollebeek

Answer 19

• “België een parcours van herinneringen”
• “Het geheugen van de lage landen”&

Question 20

Een belangrijke stroom tegen dit nationalisme

Answer 20

• Massacultuur
• Massacommunicatie
• Massatoerisme

Question 21

Problemen met dit nationalisme

Answer 21

• Te versplinterende kijk op de geschiedenis
• Mediaspelletjes waarbij men door televoting de ‘grootste’ Belg bepaalt

Question 22

Terugval van nationalistische geschiedschrijving

Answer 22

• Instorting communistische blok
• Verdwijnen van vijandbeeld uit de Koude Oorlog
• Verdwijnen van behoefte aan patriottische verhalen

Question 23

De complementariteit

Answer 23

= stelt dat vooruitgang ontstaat door het aan elkaar schakelen van twee componenten in een gezamenlijke activiteit die ze afzonderlijk niet kunnen vervullen (een blok hout en de haren van een paard vormen samen een borstel)
⇒ complexer: evolutie als gevolg van de complementariteit van twee producten, waarbij het ene niet kan werken zonder het andere (kaas en muizenval)

Question 24

De dichotomiethese

Answer 24

= twee modellen, die elk een eigen dynamiek hebben, worden tegenover elkaar geplaatst als contrastwerking, waarbij de ene component primitiever is dan de andere
⇒ het zoeken naar tegenstellingen in de samenleving tussen ≠ krachten
⇒ variant op de oude strijd tussen goed en kwaad

Question 25

Legitimizing identity

Answer 25

Legitimiteit ontleend aan een staat in de 19e-eeuwse traditie

Question 26

Resistance identity

Answer 26

Identiteit geboren uit religieus gefundeerde weerstand

Question 27

Project identity

Answer 27

Identiteit geboren uit idealistische gefundeerde projecten

Question 28

Cyclus-Theorieën

Answer 28

Essentiële processen herhalen zich, de geschiedenis heeft een zekere wetmatigheid en is nomothetisch

Question 29

Thesen over de beschavingscycli

Answer 29

In de hoek van het cultuurpessimisme en het catastrofe-idee

Question 30

L’histoire immobile

Answer 30

= er zitten in het menselijk gedrag stereotiepe elementen die altijd terugkeren, waardoor het individu gedetermineerd is en zijn of haar handelingen voorspelbaar worden
= een zo trage ontwikkeling dat ze in het dagelijks leven en zelf binnen de termijn van één generatie onmerkbaar is