de bronnen van het grondwettelijk recht, deel 1 Flashcards
De grondwet schenkt weinig aandacht aan de problematiek van de vraag welke rechtsregels moeten nageleefd worden. Aantal bepalingen bevatten wel regelen Coor specifieke conflicten?
- Artikel 108 Gw. bepaalt dat de koninklijke besluiten de wetten nooit mogen schorsen of
vrijstelling van hun uitvoering mogen verlenen. KB IS ONDERGESCHIKT AAN DE WET - Artikel 159 Gw. bepaalt dat de hoven en rechtbanken de algemene, provinciale en
plaatselijke verordeningen en besluiten alleen toepassen in zoverre zij met de wetten
overeenstemmen. - Artikel 188 Gw. bepaalt dat met ingang van de dag waarop de Grondwet uitvoerbaar wordt,
alle daarmee strijdige wetten en andere akten worden opgeheven HET IS EEN OVERGANGSBEPALING
Voor het overige bevat de Grondwet evenwel geen oplossingen voor (andere) normconflicten.11
Teneinde normconflicten te voorkomen of, als ze zich voordoen, op te lossen is naar een criterium
van onderscheid gezocht tussen de normen van de diverse overheidsorganen. Welke ciriterium is het?
hiërarchie der rechtsnormen
hiërarchie der rechtsnormen
Kort gesteld, houdt de leer van de hiërarchie van de rechtsnormen in dat er een hiërarchische
verhouding bestaat tussen de normen die van de diverse overheidsorganen afkomstig zijn en dat de
normen die lager gerangschikt staan op de hiërarchische ladder, en die m.a.w. een geringere
juridische waarde hebben, de hoger gerangschikte normen moeten respecteren.
de wetgevende macht juridisch voorrang heeft op de uitvoerende macht.
Uit die hiërarchische verhouding leiden we de volgende principes af:
- Normen die lager gerangschikt staan op de hiërarchische ladder (die dus een geringere
juridische waarde hebben) moeten de hoger gerangschikte normen respecteren.16 Lagere
normen mogen de hogere normen enkel uitvoeren, specificeren of verduidelijken - Op de lagere regelgever rust de principiële verplichting volgens de hogere rechtsnorm te
handelen; - Bij een conflict tussen twee normen moet de rechter de voorrang geven aan de hiërarchisch
hogere norm. De hiërarchie is in principe juridisch afdwingbaar. In beginsel mag de rechter
de lagere norm slechts toepassen wanneer die norm in overeenstemming is met de hogere
norm; - Wanneer een norm onduidelijk is, dient deze op zo een wijze te worden geïnterpreteerd dat
hij in overeenstemming is met de hogere norm (bv. een wet moet grondwetsconform
worden gelezen). Kan de lagere norm op verschillende manieren worden geïnterpreteerd
dat moet voor die interpretatie worden gekozen die in overeenstemming kan worden geacht
met de hogere norm.
Mening van RvS en GwH over hierarchie der rechtsnormen
In de rechtspraak van de Raad van State20 en van het Grondwettelijk Hof21 wordt de hiërarchie van
de rechtsnormen uitdrukkelijk erkend als een algemeen rechtsbeginsel.
Wat vindt HvC van hiërarchie der rechtsnormen
Het Hof van Cassatie
omschrijft de hiërarchie van de rechtsnormen als een algemeen rechtsbeginsel met grondwettelijke
waarde
Hoe wordt de onderscheid gemaakt tussen verdragen met directe werking en verdragen zonder directe werking?
Dit gebeurt aan de hand van subjectieve en objectieve
beoordelingscriteria.
Hoe wordt de onderscheid gemaakt tussen verdragen met directe werking en verdragen zonder directe werking? Subjectieve criteria:
Hierbij wordt gekeken naar de bedoelingen van de verdragspartijen: hadden zij de bedoeling om
een bepaling directe werking te geven? (bv. door raadpleging van voorbereidende documenten van
organen die bij het totstandkomingsproces van een verdrag waren betrokken)
Hoe wordt de onderscheid gemaakt tussen verdragen met directe werking en verdragen zonder directe werking? Objectieve criteria:
- De verdragsbepaling moet rechten of verplichtingen tot stand brengen ten aanzien van de burgers die onder het gezag van de verdragsluitende partij staan;
- De verdragsbepaling moet voldoende precies, duidelijk en onvoorwaardelijk zijn, zodat ze
rechtstreeks toepassing kan vinden in het intern recht; - De verdragsbepaling moet in overeenstemming met de Belgische Grondwet zijn tot stand gekomen en goedgekeurd;
- De verdragsbepaling moet op regelmatige wijze zijn bekendgemaakt (i.e. in België in het Belgisch Staatsblad samen met de goedkeuringswet)
Het sluiten van een verdrag in het federaal België?
In België beschikken de deelstaten over volwaardige verdragsbevoegdheid, maar de Koning
behoudt de leiding van de buitenlandse betrekkingen
→ gemeenschappen en gewesten zijn bevoegd om zelf initiatief te nemen en verdragen te sluiten
over aangelegenheden die tot hun materiële bevoegdheden behoren
→ soorten verdragen in de Belgische federale context:
- verdragen die uitsluitend betrekking hebben op ofwel federale, ofwel gemeenschapsbevoegdheden ofwel gewestbevoegdheden
- gemengde verdragen: hebben betrekking op zowel federale, gemeenschaps- als
gewestbevoegdheden
Eenheid in de buitenlandse betrekkingen:
- de leiding van de buitenlandse betrekkingen blijft bij de Koning berusten
bv. de federale overheid bepaalt welke staten al dan niet erkend worden en met welke staten
diplomatieke betrekkingen worden onderhouden. - informatiemechanismen
- het recht van verzet van de federale overheid op basis van objectieve criteria: DE FEDERALE OVERHEID KAN ZICH VERZETTEN TEGEN HET FEIT DAT DE DEELSTAAT DIP BETREKKINGEN GAAT AANGAAN.
- de interministeriële conferentie voor het buitenlands beleid (hierna ICBB)
- samenwerkingsakkoorden
Verdragen die uitsluitend betrekking hebben op federale, gemeenschaps- of gewestbevoegdheden
Worden gesloten door of in naam van de betrokken UM + onderhandelingen: Koning, gemeenschaps- of gewestregering:
Mogelijkheid van verzet van de federale overheid tegen het initiatief van de gemeenschappen en
gewesten: artikel 81 Bijzondere Wet Hervorming Instellingen: procedure:
1. informatieplicht: gemeenschaps- en gewestregeringen informeren de Koning over het
voornemen om onderhandelingen aan te vatten en over elke daaropvolgende rechtshandeling
- betekening door de Ministerraad van bezwaren tegen het voorgenomen verdrag binnen 30 dagen
aan de betrokken regering en aan de Interministeriële Conferentie voor het Buitenlands Beleid →
voorlopige schorsing van de voorgenomen procedure - beslissing van de Interministeriële Conferentie binnen 30 dagen over de zaak → procedure van
de consensus – indien consensus kan de procedure tot het sluiten van een verdrag worden
verdergezet - geen consensus: einde aan de voorlopige schorsing 60 dagen na het betekenen van de bezwaren
Tenzij: definitieve bevestiging van de schorsing van de door de gemeenschaps- of gewestregering
voorgenomen procedure door de Koning bij met redenen omkleed en in Ministerraad overlegd
besluit:
Wat is een Interministeriele conferentie
Overleg over sluiten van verdragen
Wat is het overleg comité?
: waar de 6 regeringen samen komen en belangrijke zaken bespreken.
Verdragen die uitsluitend betrekking hebben op federale, gemeenschaps- of gewestbevoegdheden: Wat indien de definitieve bevestiging van de schorsing van de door de gemeenschaps- of gewestregering
voorgenomen procedure door de Koning bij met redenen omkleed en in Ministerraad overlegd
besluit:
Is alleen mogelijk in 4 volgende gevallen:
- de verdragspartij is niet door België erkend
- België onderhoudt geen diplomatieke betrekkingen met de verdragspartij
- uit een beslissing of een handeling van de staat blijkt dat de betrekkingen tussen België en
de verdragspartij zijn verbroken, geschorst of ernstig in het gedrang zijn gekomen
- het voorgenomen verdrag is in strijd met internationale of supranationale verplichtingen
van België
- instemming / goedkeuring door de wetgevende macht: door de betrokken parlementen
- op federaal niveau: indiening van ontwerp houdende goedkeuring van het gesloten verdrag in de
Kamer van volksvertegenwoordigers - ratificatie: door de betrokken regeringen
- opzegging: prerogatief van de UM
