Bioleg 1.6: Cylchred y gell a chellraniad Flashcards
Beth yw cromosom?
Ffurfiad hir, tenau o DNA a phrotein, yng nghnewyllyn celloedd ewcaryotig, sy’n cludo’r genynnau.
Beth yw cromatid?
Un o’r ddau gopi unfath o gromosom, wedi’u huno yn y centromer cyn cellraniad.
Beth yw centromer?
Dau gromatid yn uno a lle mae microdiwbynnau’r werthyd yn glynu yn ystod cellraniad.
Beth yw diploid?
Yn cynnwys dwy set gyflawn o gromosomau.
Beth yw haploid?
Yn cynnwys un set gyflawn o gromosomau.
Beth yw homologaidd?
Mae’r cromosomau mewn par homologaidd yn unfath o ran siap a maint ac maen nhw’n cludo’r un loci genyn gyda genynnau ar gyfer yr un nodweddion.
Beth yw mitosis?
Math o gellraniad lle mae gan y ddwy epilgell yr un nifer o gromosomau, ac maen nhw’n enetig unfath i’w gilydd a’r rhiant gell.
Beth yw oncogenyn?
Genyn sydd a’r potensial i achosi canser.
Beth yw meiosis?
Cellraniad dau gam mewn organebau sy’n atgenhedlu’n rhywiol lle caiff pedair epilgell a genynnau gwahanol eu cynhyrchu a phob un yn cynnwys hanner nifer cromosomau’r rhiant-gell.
Beth yw deufalent?
Cyfuniad dau gromosom par homologaidd yn ystod profas 1 meiosis.
Beth yw ciasma/ciasmata?
Y safle sydd i’w weld dan y microsgop glau lle mae’r cromosomau’n cyfnewid DNA yn ystod trawsgroesiad genetig.
Beth yw rhydd-dosraniad?
Mae un neu’r llall bar o gromosomau homologaidd yn symud at y naill begwn neu’r llall yn ystod anaffas 1 meiosis, yn annibynnol ar gromosomau parau homologaidd.
Beth ydy cromosomau wedi cael ei wneud o?
DNA, sy’n cael ei glwyfo o amgylch proteinau histon.
Beth sy’n digwydd mewn cell nad yw’n rhannu?
Mae’r cromosomau’n strwythurau sengl dad-ddirwyn ac nid ydynt yn weladwy. Gelwir hyn yn gromatin.
Beth sy’n digwydd ar ddechrau’r cellraniad?
Mae’r cromatin yn cywasgu - coiliau cromatin mor dynn fel bod y cromosomau’n dod i’r amlwg.
Pam ydynt yn galw parau o gromosomau yn homologaidd?
Am eu bod yr un maint a siap ac yn cario’r un genynnau yn yr un drefn ar yr un locws gennyn. Gall yr alelau fod yr un fath neu gall fod yn wahanol.
Beth yw celloedd lle mae cromosomau’n cael eu paru?
Diploid.
Beth yw celloedd lle mae’r cromosomau heb eu paru?
Haploid.
Sut gall celloedd diploid rhannu?
Mitosis neu feiosis.
Sut gall celloedd haploid rhannu?
Mitosis.
Beth yw camau G1, S a G2?
Rhyngffas.
Beth yw y cam S?
Lle mae dyblygiad DNA yn digwydd a dim ond os yw’r gell yn mynd i symud ymlaen i fitosis neu feiosis y bydd yn digwydd.
Ble ydy celloedd sy’n cyflawni eu swyddogaethau?
Yng ngham 1 am eu hoes.
Beth yw’r camau mewn cylchred y gell?
G1 (twf), S (synthesis), G2 (twf a pharatoi ar gyfer mitosis), M (mitosis) a C (cytocinesis)