Bioleg 1.3 Cellbilenni a Chludiant Flashcards
Beth yw swyddogaethau’r gellbilen?
Mae’r bilen hefyd yn rheoli pa sylweddau sy’n mynd i mewn ac allan o’r gell.
Adnabod celloedd.
Beth ydy’r gellbilen wedi wneud o?
Mae’r gellbilen wedi’i gwneud bron yn llwyr o ffosffolipidau a phroteinau.
Beth ydy ffosffolipidau yn gallu ffurfio?
Mae ffosffolipidau’n gallu ffurfio dwyhaenau, lle mae un llen ffosffolipid yn ffurfio dros un arall.
Beth yw polaredd y pen ffosffad?
Mae pen ffosffad y ffosffolipid yn foleciwl polar (hydroffilig) ac yn cael ei atynnu at foleciwlau polar eraill fel dŵr.
Beth yw polaredd y 2 asid brasterog?
Mae 2 gynffon asid brasterog y ffosffolipid
yn amholar (hydroffobig) ac yn gwrthyrru dŵr.
Beth ydy’r cydran ffosffolipid yn caniatau?
Caniatáu i foleciwlau hydawdd mewn lipidau
(amholar) fynd i mewn ac allan o’r gell, ond yn atal moleciwlau hydawdd mewn dŵr (polar)
rhag gwneud hynny.
Sut ydy’r proteinau wedi trefnu yn y bilen?
Mae’r proteinau wedi’u trefnu ar hap yn wahanol i batrwm mwy rheolaidd y ffosffolipidau.
Ble ydy’r proteinau anghynhenid yn bodoli?
Ar arwyneb y ddwyhaen, neu wedi’u mewnblannu’n rhannol ynddi.
Beth ydy’r proteinau anghynenid yn gwneud?
Maent yn cynnal yr adeiledd. Maent
hefyd yn ffurfio safleoedd adnabod drwy adnabod celloedd.
Beth ydy’r proteinau cynhenid yn gwneud?
Pontio (mynd yr holl ffordd drwy) y ddwyhaen ffosffolipid.
Beth yw swyddogaethau proteinau cynhenid?
Mae rhai’n gweithredu fel sianeli neu gludyddion i hwyluso trylediad moleciwlau polar (hydawdd mewn dŵr), fel ïonau, ar draws y gellbilen.
Mae proteinau cynhenid eraill yn ffurfio pympiau ac yn cyflawni cludiant actif yn erbyn graddiant crynodiad.
Beth yw’r fodel i ddisgrifio trefniad ffosffolipidau a phroteinau mewn cellbilenni?
Enw’r model oedd y model mosaig hylifol gan Singer a Nicholson.
Pam ydy’r ffosffolipidau’n hylifol?
Oherwydd mae pob moleciwl yn gallu symud mewn perthynas â’r lleill o fewn y bilen. Mae’r proteinau’n ffurfio patrwm mosaig o fewn y ddwyhaen ffosffolipid.
Beth yw swyddogaeth ddwy haen ffosffolipid?
Ffurfio sylfaen y gellbilen a chaniatáu cludiant moleciwlau bach
amholar i mewn ac allan o’r gell drwy gyfrwng trylediad syml e.e.
ocsigen a charbon deuocsid.
Beth yw swyddogaeth symudiad?
Mae’r haen ffosffolipid yn gallu symud. Mae cydrannau’r bilen yn rhydd
i symud o gwmpas ei gilydd. Dyma pam rydyn ni’n galw model Singer a
Nicholson yn fodel Mosaig Hylifol.
Beth yw swyddogaeth patrwm mosaig?
Mae’r proteinau wedi’u dotio drwy’r ddwyhaen ffosffolipid i gyd mewn trefniant mosaig.
Beth yw swyddogaeth colesterol?
Mae colesterol yn bodoli mewn celloedd anifail. Mae’n ffitio rhwng y
moleciwlau ffosffolipid, gan wneud y bilen yn fwy anhyblyg a sefydlog.
Beth yw swyddogaeth glycolipidau (glycocalycs)?
Adnabod celloedd eraill.
Beth yw swyddogaeth glycoproteinau?
Mae glycoproteinau (proteinau wedi cyfuno â pholysacarid) hefyd yn ymwthio allan o rai pilenni.
Sut ydy’r bilen yn gweithredu fel rhwystr?
Mae pilen arwyneb y gell yn ddetholus athraidd i ddŵr a rhai hydoddion. Mae sylweddau hydawdd mewn lipidau (amholar) yn gallu symud drwy’r bilen yn haws na sylweddau hydawdd mewn dŵr (polar).
Sut ydy moleciwlau bach heb wefr yn symud trwy’r bilen?
Yn rhwydd drwy gyfrwng trylediad syml.
Sut ydy moleciwlau hydawdd
mewn lipidau yn symud trwy’r bilen?
Mynd drwy’r bilen, drwy’r ddwyhaen ffosffolipid.
Sut ydy moleciwlau polar yn symud trwy’r bilen?
Mae craidd hydroffobig y bilen yn rhwystro cludiant ïonau a moleciwlau polar.
Sut ydy gronynnau a gwefr yn symud trwy’r bilen?
Ddim yn gallu tryledu ar draws canol amholar (hydroffobig) y ddwyhaen ffosffolipid gan eu
bod nhw’n anhydawdd mewn lipid.
Beth ydy’r proteinau cynhenid yn caniatau?
Caniatáu i’r gronynnau hyn groesi’r bilen.
Beth ydy sianeli a chludyddion yn caniatau?
Trylediad cynorthwyedig (trylediad gyda chymorth protein cynhenid).
Beth sy’n cyflawni cludiant actif?
Y pympiau.
Beth ydym yn gallu defnyddio i ymchwilio i athreidedd y bilen?
Betys coch.
Beth yw enw’r pigmentau coch mewn betys?
Betalainau.
Beth yw’r cyfradd trylediad betalainau allan o’r celloedd yn dibynnu ar?
Nifer o ffactorau, gan gynnwys tymheredd a chrynodiad NaCl.
Beth yw effaith cynyddu’r tymheredd ar athreidedd y gellbilen?
Ar dymheredd dros 40 o celsiws, mae’r gellbilen a’r tonoplast yn mynd yn fwy ansefydlog. Mae mwy o egni gwres yn arwain at fwy o egni cinetig. Mae’r ffosffolipidau’n dirgrynu mwy a mwy ac yn symud yn bellach oddi wrth ei gilydd. Mae hyn
yn cynyddu athreiddedd y bilen.
Felly, wrth i’r tymheredd gynyddu, mae athreiddedd y gellbilen a’r tonoplast yn cynyddu oherwydd bod mwy o darfu ar y pilenni.
Beth sy’n digwydd i proteinau yn y bilen ar dymhereddau uchel?
Maent yn dadnatureiddio, sydd hefyd yn ei
gwneud hi’n haws i’r betalainau dryledu allan o’r celloedd.
Beth yw’r effaith cynyddu crynodiad
ethanol?
Mae hydoddyddion organig fel ethanol yn hydoddi ffosffolipidau. Y mwyaf yw crynodiad yr ethanol, y mwyaf athraidd fydd y pilenni.
Beth yw effaith cynyddu crynodiad
sodiwm clorid?
Mae ïonau sodiwm (Na+) yn glynu wrth yr atomau ocsigen arbennau hydroffilig (ffosffad) y ddwyhaen ffosffolipid. Mae hyn yn lleihau symudedd y moleciwlau ffosffolipid felly mae
llai o’r betalain yn cael ei ryddhau. Wrth i grynodiad sodiwm clorid gynyddu, bydd yr athreiddedd yn lleihau.
Beth yw effaith cynyddu crynodiad
glanedydd?
Mae glanedyddion yn lleihau tyniant arwyneb ffosffolipidau ac yn gwasgaru’r bilen. Wrth i grynodiad y glanedydd gynyddu mae athreiddedd y pilenni’n cynyddu.
Beth yw diffiniad Trylediad?
Symudiad moleciwlau o ardal potensial crynodiad uchel i ardal potensial crynodiad isel i lawr graddiant. Digwydd ar draws pilen athraidd ddetholus.