Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Bioleg > Bioleg 1.1 Elfennau Cemegol a Chyfansoddion Biolegol > Flashcards

Bioleg 1.1 Elfennau Cemegol a Chyfansoddion Biolegol Flashcards

1
Q

Os yw’r atomau yn y moleciwl yr un fath…

A

Elfen yw’r moleciwl

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Os yw’r atomau yn y moleciwl yn wahanol…

A

Cyfansoddyn yw’r moleciwl

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Gall ionau fod:

A

A gwefr positif - wedi colli un neu fwy o electronau
A gwefr negatif - wedi ennill un neu fwy o electronau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Dim gwefr?

A

Amholar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Gwefr?

A

Polar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Beth ydy ionau a chyfansoddion polar yn wneud?

A

Denu gronynnau a gwefr cyferbyniol ac yn chwarae rol pwysig hyn adeiledd moleciwlau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Bydd ydy cyfansoddion amholar yn wneud?

A

Ddim yn toddi mewn dwr ond byddant yn toddi mewn lipidau (brasterau/olew) - dywedir eu bod yn lipid-hydawdd.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Swyddogaeth ocsigen, carbon, hydrogen a nitrogen?

A

Prif gydrannau’r holl foleciwlau organig. Caiff ei ganfod mewn asidau amino/ asidau niwcleig.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Swyddogaeth calsiwm?

A

Cryfhau dannedd, esgyrn a nerfau mewn anifeiliaid, a waliau celloedd mewn planhigion.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Swyddogaeth ffosfforws (fel ffosffad)?

A

Yn bresennol mewn cellbilenni/ ATP/ asidau niwcleig.a

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Swyddogaeth potasiwm?

A

Trosglwyddo ysgogiadau nerfol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Swyddogaeth Sylffwr?

A

Yn bresennol mewn rhai asidau amino

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Swyddogaeth Clorin?

A

Cludo CO2

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Swyddogaeth Sodiwm?

A

Trosgwlyddo impylsau nerfol/

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Swyddogaeth Magnesiwm?

A

Cefnogi gweithrediad ensymau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Swyddogaeth Haearn?

A

Cludo Ocsigen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Swyddogaeth Copr?

A

Cefnogi gweithrediad ensymau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Swyddogaeth Manganis?

A

Cefnogi gweithrediad ensymau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Swyddogaeth Sinc?

A

Cefnogi gweithrediad ensymau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Swyddogaeth Iodin?

A

Cefnogi gweithrediad ensymau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Beth ydy cyfansoddion organig wastad yn cynnwys?

A

Elfennau carbon a hydrogen, ac mae llawer yn cynnwys ocsigen a/ neu nitrogen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Faint o dwr sy’n bresennol mewn bodau dynol?

A

60-70% o fas ffres bodau dynol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Pam ydy dwr yn hanfodol?

A

Gan fod yr holl adweithiau biocemegol yn digwydd mewn hydoddiant dyfrllyd h.y wedi’i hydoddi mewn dwr

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Pa fath o foleciwl yw dwr?

A

Moleciwl polar - nid oes ganddo wefr gyffredinol (Hydrogen yn bositif ac Ocsigen yn negatif)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Sut ydym yn cynrychioli moleciwl dwr?

A

Trwy defnyddio llinellau solet ar gyfer y bondiau rhwng yr hydrogen a’r atomau ocsigen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Sut ydym yn dangos y gwefrau rhannol?

A

Delta positif a Delta negatif

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Oherwydd eu polaredd…?

A

…mae moleciwlau dwr yn denu ei gilydd drwy ffurfio bondiau hydrogen gwan.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Sut ydym yn cynrychioli y bondiau Hydrogen?

A

Cyfres o linellau fertigol.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Pam ydynt yn cyfeirio at ddwr fel yr hydoddydd cyffredinol?

A

Oherwydd eu polaredd, mae moleciwlau dwr yn cael eu denu at foleciwlau dwreraill a gronynnau a gwefr, sy’n helpu gronynnau a gwefr i hydoddi mewn dwr.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Pam ydy dwr yn bwysig mewn adweithiau cemegol?

A

Gellir cyfuno llawer o foleciwlau organig bach a cholli moleciwl dwr

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Priodwedd 1: Mae ia yn llai dwys na dwr.

A

Ffurfio haen dros wyneb cynefinoedd dyfrol; nid yw pyllau a chynefinoedd dyfrol eraill yn rhewi’n solet, felly gall anifeiliaid symud/ nofio o hyd.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Priodwedd 2: Mae dwr yn hylif ar y rhan fwyaf o dymhereddau ar y Ddaear.

A

Gellir ei ddefnyddio fel cyfrwng trafnidiaeth e.e yn y gwaed mewn mamaliaid, ac mae dwr yn cludo ionau wedi’u hydoddi fyny’r xylem mewn planhigion.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Priodwedd 3: Mae dwr yn ddi-liw/ tryloyw.

A

Gallgolau fynd gyrraedd planhigiob dyfrol i ffotosyntheseiddio; gall golau fynd drwy cytoplasm celloedd planhigion fel y gall gyrraedd y cloroplastau.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Priodwedd 4: Mae gan ddwr dyniant arwyneb uchel.

A

Gall arwyneb y dwr gefnogi’r mas llawer o organebau a dod yn gynefin iddynt.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Priodwedd 5: Mae gan ddwr gynhwysedd gwres sbesiffig uchel - gall amsugno llawer o egni gyda chynnydd bach yn unig yn y tymheredd.

A

Nid yw tymheredd celloedd a chynefinoedd dyfrol yn newid yn gyflym - mae amodau’n parhau’n sefydlog. Defnyddiol tu mewn i gelloedd gan fod tymheredd y cytoplasm yn sefydlog felly nid yw ensymau’n dadnatureiddio.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

Priodwedd 6: Mae gan ddwr wres cudd anweddu uchel.

A

Mae angen llawer o egni i anweddu dwr fel bod organebau’n defnyddio anweddiad dwr i oeri ac nid yw cynefinoedd dyfrol yn diflannu’n hawdd trwy anweddiad. Mae trydarthiad mewn planhigion hefyd yn cael effaith oeri ar ddail.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Priodwedd 7: Mae gan ddwr briodweddau cydlynol ac adlynol cryf.

A

Oherwydd bondiau hydrogen, mae moleciwlau dwr yn glynu gyda’i gilydd (cydlyniad) ac yn glynu gyda sylweddau a gwefr neu amholar eraill (adlyniad) - felly gellir gosod moleciwlau dwr o dan rymoedd tynnol uchel a’u tynnu drwy blanhigion yn ystod trydarthiad.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

Beth yw diffiniad organig?

A

Moleciwlau â chyfran
uchel o atomau carbon a hydrogen.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

Beth yw diffiniad anorganig?

A

Moleciwl neu ïon sydd
ddim yn cynnwys mwy nag un atom carbon.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

Beth yw Carbohydradau?

A

Gyfansoddion organig sy’n cynnwys yr atomau carbon, hydrogen ac ocsigen.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

Beth yw Monosacaridau?

A

Monomerau - siwgrau sengl a enwir yn ol nifer yr atomau carbon yn y moleciwl. Maent yn felys ac yn hydawdd.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

Beth ydy dau fonosacarid yn ffurfio?

A

Deusacarid.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

Beth ydy sawl foleciwl monosacarid yn ffurfio?

A

Polysacarid.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

Beth yw fformiwla gyffredinol monosacaridau?

A

CnH2nOn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

Sut ydym yn grwpio Monosacaridau?

A

Gallwn ni eu grwpio nhw yn ôl nifer yr atomau carbon sydd ganddynt. Mae tri atom carbon mewn siwgr trios; mae pump
atom carbon mewn siwgr pentos ac mae chwech atom carbon mewn siwgr hecsos.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

Beth yw swyddogaeth Trios?

A

Pwysig i fetabolaeth. Mae siwgrau trios yn rhyngolynnau yn adweithiau resbiradaeth a ffotosynthesis.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

Beth yw swyddogaeth Pentos?

A

Ansoddion niwcleotidau, e.e. deocsiribos mewn DNA, ribos mewn RNA, ATP ac ADP.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
48
Q

Beth yw swyddogaeth Hecsos?

A

Mae glwcos yn siwgr hecsos. Mae glwcos yn ffynhonnell egni mewn resbiradaeth. Mae bondiau carbon–hydrogen a bondiau carbon– carbon yn cael eu torri i ryddhau egni, sy’n cael ei drosglwyddo i wneud adenosin triffosffad (ATP).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
49
Q

Beth yw Isomerau Adeileddol?

A

Moleciwlau gyda’r un fformiwla foleciwlaidd ond gyda gwahanol drefniadau o’u hatomau yn isomerau adeileddol.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
50
Q

Beth yw enghraifft o isomer adeileddol?

A

Galactos a Ffrwctos.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
51
Q

Beth yw dau isomer Glwcos?

A

Glwcos Alffa a Glwcos Beta.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
52
Q

Beth yw’r unig gwahaniaeth rhwng y ddau?

A

Atomau H ac OH wedi’u trefnu’n wahanol ar atom carbon 1.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
53
Q

Sut ydym yn cofio y drefn?

A

Alpha OH Below Beta OH Above (ABBA()

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
54
Q

Beth sy’n digwydd ar atom carbon 1 yn Alffa glwcos?

A

Atom hydrogen uwch ei ben a grŵp hydrocsyl (OH)
oddi tano.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
55
Q

Beth sy’n digwydd ar atom carbon 1 yn Beta glwcos?

A

Atom carbon 1 grŵp hydrocsyl uwch ei ben ac atom hydrogen oddi tano.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
56
Q

Beth yw Deusacaridau?

A

Siwgrau a wneir o ddwy uned monosacarid.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
57
Q

Sut ydym yn ffurfio Deusacaridau?

A

Adwaith cyddwysiad - o grwpiau OH ar dau fonosacarid.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
58
Q

Beth yw enw’r bond sy’n dal at ei gilydd?

A

Bond Glycosidaidd.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
59
Q

Sut ydym yn torri bond Glycosidaidd?

A

Mewnosod dwr yn gemegol - mae hyn yn diwygio’r grwpiau OH ac fe’i gelwir yn adwaith Hydrolysis. Ffurfio dau monosacarid.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
60
Q

Beth ydy enw’r bond yn dibynnu ar?

A

Alffa neu Beta.
Nifer yr atomau carbon y mae’r grwpiau OH ynghlwm wrthynt, e.e yn Maltos mae’r bond yn gorwedd islaw C1 ac mae dwr yn cael ei golli o C1 ar un glwcos a C4 ar yr ail. Felly, enw’r bond yw Alffa 1-4 glycosidaidd.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
61
Q

Beth ydy Glwcos alffa a Glwcos alffa yn ffurfio, betn yw enw’r bond a beth yw ei swyddogaeth fiolegol?

A

Maltos, gyda dim ond ocsigen ar ol yn y canol.
Enw’r bond: Alffa 1-4 bond glycosidaidd.
Mewn hadau sy’n egino.

62
Q

Beth ydy Glwcos alffa a Ffrwctos yn ffurfio, beth yw enw’r bond a beth yw ei swyddogaeth fiolegol?

A

Swcros.
Enw’r bond: Alffa 1-2 bond glycosidig.
Un o gynhyrchion
ffotosynthesis sy’n cael ei
gludo yn y ffloem.

63
Q

Beth ydy Glwcos alffa a Galactos beta yn ffurfio, beth yw enw’r bond a beth yw ei swyddogaeth fiolegol?

A

Lactos.
Enw’r bond: Beta 1-4 bond glycosidig.
Mae’n bodoli mewn llefrith
mamolion

64
Q

Sut ydym yn brofi am siwgrau rhydwythol?

A

Adweithydd Benedict - Mae
angen gwres ar gyfer yr adwaith hwn (80C neu uwch). Mae siwgrau rhydwythol yn
rhydwytho copr ll sylffad glas i ffurfio copr l sylffad, sy’n waddod lliw brics coch. Mae
enghreifftiau’n cynnwys pob monosacarid a’r deusacaridau lactos a maltos.

65
Q

Beth yw Polysacaridau?

A

3 neu fwy o monosacaridau wedi cyfuno. Carbohydradau cymhleth sy’n cynnwys cadwyni o fonosacaridau sy’n gysylltiedig a bondiau glycosidaidd.

66
Q

Beth ydy Startsh yn caniatau?

A

Mae’n caniatau i blanhigion storio glwcos.

67
Q

Beth ydy Startsh wedi wneud o?

A

Monomerau Alffa Glwcos, wedi’u hychwanegu un ar y tro mewn adwaith cyddwyso.

68
Q

Beth yw’r dau Polysacarid mewn Startsh?

A

Amylos ac Ampylopectin.

69
Q

Priodweddau Amylos?

A

Nid yw’n ganghennog.
Yn torchi hyd at ffurfio helics, gan taw moleciwl polar yw Glwcos
Mae pob monomer α
glwcos sy’n cael ei ychwanegu’n ffurfio bond glycosidaidd C1 – C4 â’r moleciwl glwcos
cyfagos.

70
Q

Priodweddau Amylopectin?

A

Ganghennog gan ei fod yn ffurfio bondiau glycosidaidd C1 -
C4 a bondiau glycosidaidd C1 – C6.

71
Q

Beth ydy’r priodweddau yma yn ei olygu?

A

Creu moleciwl startsh cryno sy’n llai hydawdd mewn dwr (gwell ar gyfer storio glwcos)
Startsh yn anhydawdd ac felly ddim yn effeithio ar botensial dwr y celloedd y mae’n cael ei storio ynddynt.
Startsh yn anadweithiol o safbwynt osmosis.

72
Q

Beth ydy Glycogen?

A

Prif gynnyrch storio yn anifeiliaid, gyda adeiledd tebyg i amylopectin.

73
Q

Disgrifwich y bondiau yn Glycogen?

A

Mewn glycogen, mae’r moleciwlau α glwcos wedi’u huno â bondiau glycosidaidd C1 – C4 a C1 – C6.

74
Q

Beth yw’r prif wahaniaeth rhwng amylopectin a glycogen?

A

Mae gan glycogen gadwynau α glwcos C1 – C4 byrrach a mwy o bwyntiau canghennu C1 – C6.

Mae glycogen yn fwy canghennog nag amylopectin.

75
Q

Pam ydy’r canghennau yn Glycogen ac Amylopectin yn well ar gyfer rhyddhau Glwcos?

A

Mae mwy o ‘bennau’ lle gellir hydrolysu bondiau glycosidaidd a rhyddhau glwcos, y gellir ei ddefnyddio yn ystod resbiradaeth i gynhyrchu ATP.

76
Q

Beth yw Cellwlos?

A

Polysacarid adeileddol, cymhleth sy’n bodoli yng nghellfuriau planhigion. Wedi’i wneud o bolymer o foleciwlau Beta Glwcos.

77
Q

Beth ydy Cellwlos yn cynnwys?

A

Llawer o gadwynau hir, paralel o unedau β glwcos.

78
Q

Ble ydy’r bondiau Glycosidaidd?

A

Mae’r monomerau β glwcos wedi’u huno â bondiau glycosidaidd C1 – C4.

79
Q

Beth ydy’r bond Beta yn wneud?

A

Mae’r bond β yn
cylchdroi moleciwlau glwcos cyfagos drwy 180 gradd; mae hyn yn golygu bod bondiau
hydrogen yn gallu ffurfio rhwng grwpiau OH cadwynau cellwlos cyfagos ac wedi trefnu mewn rhes a gellir tynnu moleciwl dwr i ffurfio bond Glycosidaidd.

80
Q

Ble ydy’r bondiau Hydrogen yn ffurfio felly?

A

Ffurfio rhwng moleciwlau Glwcos mewn gwahanol gadwyni.

81
Q

Beth ydy’r bondiau Hydrogen yn ffurfio?

A

Croesgysylltiadau sy’n dal y cadwyni gyda’i gilydd, sy’n gwneud ffurf cellwlos yn edafedd hir o’r enw microffibrolion.

82
Q

Beth ydy’r Microffibrolion yn wneud?

A

Celloedd yn gwbwl anhydawdd ac mae’r Microffibrolion wedi’u gosod mewn haenau sy’n gorgyffwrdd mewn waliau celloedd planhigion.

83
Q

Pam ydy Cellwlos yn anodd i dreulio?

A

Oherwydd y niferoedd uchel iawn o fondiau Hydrogen rhwng cadwyni Glwcos Beta.

Mae hyn hefyd yn rhoi cryfder tynnol uchel iawn i cellwlos; mae’n anodd ei dorri pan gaiff ei ymestyn.

84
Q

Beth yw arwyddocad cryfder tynnol uchel Cellwlos?

A

Cellfuriau yn fwy gwrthwynebus i lysis osmotig.

85
Q

Beth yw Citin?

A

Mae’n bolysacarid adeileddol sy’n bodoli yn sgerbwd allanol arthropodau, fel pryfed, ac yng nghellfuriau ffyngau.

86
Q

Beth ydy Citin wedi wneud o?

A

Mae citin wedi’i
wneud o gadwynau hir o foleciwlau β glwcos wedi’u cysylltu â bondiau glycosidaidd C1 –C4.

87
Q

Sut ydy Citin yn wahanol i Gellwlos?

A

Cynnwys grwpiau ochr sy’n cynnyws Nitrogen, felly gall fwy o bondiau Hydrogen ffurfio. Felly mae gan Citin gryfder tynnol uwch na Cellwlos.

88
Q

Sut ydy Citin yn debyg i Cellwlos?

A

Fel cellwlos, mae pob yn ail foleciwl glwcos wedi’i
gylchdroi drwy 180 gradd; mae hyn yn golygu bod bondiau hydrogen yn gallu ffurfio rhwng
grwpiau OH cadwynau citin cyfagos.

89
Q

Beth ydy 3 priodwedd o Citin?

A

Mae citin yn gryf, yn wrth-ddŵr ac yn ysgafn.

90
Q

Beth yw Triglyseridau?

A

Triglyseridau yw’r math mwyaf cyffredin o lipid; y rhain yw’r brasterau a’r olewau.

91
Q

Beth ydy’r 3 elfen sydd yn Triglyseridau?

A

Cynnwys atomau carbon, hydrogen ac ocsigen

92
Q

Pam ydy Triglyseridau yn anhydawdd mewn dwr?

A

Mae triglyseridau’n anhydawdd mewn dŵr gan eu bod
nhw’n amholar.

93
Q

Beth ydy Triglyseridau yn hydawdd mewn?

A

Maent yn hydawdd mewn hydoddyddion eraill fel ethanol, clorofform ac ether.

94
Q

Y mwyaf o atomau carbon…?

A

…Yr uchaf yw’r ymdoddbwynt oherwydd bod y grymoedd cyfryngol yn gryfach ac mae angen mwy o egni i’w goresgyn.

95
Q

Sut ydy Triglyseridau yn ffurfio?

A

Mae triglyseridau yn ffurfio mewn adwaith cyddwyso rhwng glyserol ac asidau
brasterog.

Mae asidau brasterog yn foleciwlau organig sy’n
cynnwys grŵp -COOH wedi’i fondio â chadwyn hydrocarbon hir. Mae’r broses yn rhyddhau tri moleciwl dŵr.

96
Q

Beth yw enw’r bond sy’n ffurfio a sawl un sydd mewn Triglyserid?

A

3 Bond ester

97
Q

Sut ysym yn torri bond ester?

A

Gallwn ni dorri’r bond ester drwy hydrolysis (ychwanegu tri moleciwl dwr).

98
Q

Beth yw swyddogaeth triglyseridau?

A

Moleciwlau storio egni effeithlon yw Triglyseridau, sy’n fwy effeithlon na charbohydradau.

99
Q

Beth yw 2 priodwedd Triglyseridau?

A

Maent yn ynysyddion thermol da ac yn darparu amddiffyniad mecanyddol ar gyfer organau sensitif.

100
Q

Pam ydy rhai anifeiliad yn taenu olew ar eu ffwr neu eu plu?

A

Gwneud yn gwrth-ddwr, gan fid brasterau’n hydroffobig ac yn gwrthyrru dwr.

101
Q

Beth yw priodweddau asidau brasterog dirlawn?

A

Bondiau sengl rhwng atomau carbon.
Cynnwys uchafwsm nifer yr atomau Hydrogen.
Mae asidau brasterog dirlawn yn solid.

102
Q

Pryd ydy lipidau gyda asidau brasterog yn ffurfio brasterau?

A

Ar dymheredd ystafell, oherwydd mae cynffonau’r aid brasterog yn syth ac yn gallu pacio’n agos at ei gilydd.

103
Q

Beth yw priodweddau asidau brasterog annirlawn?

A

Mae gan asidau brasterog annirlawn fondiau dwbl rhwng atomau carbon cyfagos.

Dydy asidau brasterog annirlawn ddim yn cynnwys y nifer mwyaf posibl o
atomau hydrogen.

104
Q

Pam ydy rhan fwyaf o olewau yn annirlawn?

A

Mae bondiau dwbl yn gwneud i asidau brasterog a lipidau doddi’n rhwyddach.

105
Q

Os mai dim ond un bond dwbl sydd rhwng atomau carbon?

A

Mae’r asid brasterog yn un monoannirlawn.

106
Q

Os oes dau neu fwy
o fondiau dwbl rhwng atomau carbon?

A

Mae’r asid brasterog yn un polyannirlawn.

107
Q

Beth ydy’r bondiau dwbwl yn wneud?

A

Gwneud y cynffonau asid brasterog yn llai syth ac felly ddim yn pacio’n agos i’w gilydd.

108
Q

Beth ydy arwyddocad yr atyniad wannach rhwng yr asidau brasterog?

A

Yn asidau brasterog annirlawn, mae angen llai o egni i dorri’r bondiau a thoddi’r braster - mae ganddynt ymdoddbwynt is.

109
Q

Beth yw’r prif bethau sy’n achosi clefyd y galon?

A

Dyddodiadau brasterog yn y rhydwelïau coronaidd (atherosglerosis) a phwysedd gwaed uchel (gorbwysedd).

Mae deiet sy’n
cynnwys llawer o asidau brasterog dirlawn, ysmygu, diffyg ymarfer corff a heneiddio i gyd yn gallu cyfrannu.

110
Q

Beth yw braster Polyannirlawn?

A

Braster hanfodol achos ni all y corff ei gynhyrchu.

Mae’n gostwng LDL.

Wedi’i gweld olew coginio, hadau pwmpen a pysgod brasterog.

111
Q

Beth yw braster Monoannirlawn?

A

Ystyrir yn fraster iach; mae’n gostwng LDL ac yn cynnal HDL.

Wedi’i ganfod mewn: olew olewydd, olew afocado a cnau.

112
Q

Beth yw braster Dirlawn?

A

Cynyddu cyfanswm colesterol ac LDL, dylid ei fwyta yn gymedrol.

Wedi’i canfod yn: cig goch, llaeth cyflawn, caws a coconyt.

113
Q

Beth yw braster Traws?

A

Isgynnyrch prosesu brasterau iachach i roi bywyd silff hirach iddynt.

Mae’n cynyddu lefelau LDL ac yn lleihau HDL. Dylid ei fwyta yn gymedrol.

Hefyd gelwir yn olew rhannol hydrogenedig.

114
Q

Beth yw Ffosffolipidau?

A

Elfennau hanfodol o gellbilenni.

115
Q

Beth ydy pob moleciwl Ffosffolipid yn cynnwys?

A

Moleciwl o glyserol a:
Pen ffosffad sy’n cynnwys ffosffafd (hyddroffilig).
Dwy cadwyn ochr asid brasterog (hydroffobig).

116
Q

Beth ydy ystyr hydroffilig a hydroffobig?

A

Hydroffilig - Denu dwr.
Hydroffobig - Gwrthyrru dwr.

117
Q

Beth sy’n digwydd os caiff ffosffolipidau eu harllwys i mewn i ddwr?

A

Mae moleciwlau’n trefnu eu hunain mewn un haen.

Grwpiau Ffosffad hydroffilig yn cael eu denu i foleciwlau dwr yn y cytoplasm a’r tu allan i’r gell.
Mae cynffonnau hydroffobig yn cael eu gwrthyrru gan foleciwlau dwr ac yn ‘cuddio’ o’r dwr yn y cytoplasm a tu allan i’r gell.

Cellbilenni - Ffosffolipidau yn ffurfio haen ddeuol.

118
Q

Beth ydy Ffosffolipidau yn cynnwys?

A

Asidau brasterog dirlawn ac annirlawn, sy’n effeithio ar lifedd y pilenni.

Dirlawn: lleiaf hylifol.
Annirlawn: mwyaf hylifol.

Mae llifedd y gellbilen yn effeithio ar ba mor hawdd ydyw i’r gellbilen symud.

119
Q

Beth yw Proteinau?

A

Polymerau yw proteinau sy’n cynnwys tua 20 o is-unedau naturiol o’r enw asidau amino. Mae yna filoedd o wahanol broteinau ac mae eu siâp yn dibynnu ar ddilyniant penodol yr asidau amino yn y gadwyn. Mae swyddogaeth protein yn dibynnu ar ei siâp.

120
Q

Beth yw’r enw ar gadwyn o asidau amino?

A

Yr enw ar gadwyn o asidau amino yw polypeptid.

121
Q

Beth sydd yn pob asid amino (4 rhan)?

A

Atom carbon canolog gyda phedwar grwp swyddogaethol gwahanol.
Grŵp amino (-NH2), sy’n fasig neu’n alcalïaidd.
Grŵp carbocsyl (-COOH), sy’n asidig.
Atom hydrogen.
Y grŵp-R, sy’n grŵp newidiol o atomau.

122
Q

Beth yw’r 2 fath o asid amino?

A

Mae asidau amino yn gallu bod yn hanfodol neu’n ddianghenraid. Mae ein cyrff yn gallu syntheseiddio asidau amino dianghenraid.

123
Q

Pam ydy’r grwp ‘R’ yn bwysig?

A

Mae adeiledd sylfaenol pob asid amino yr un fath. Mae’r grŵp-R yn amrywio ac rydyn ni’n ei alw’n grŵp newidiol o atomau. Peidiwch â drysu rhwng grŵp-R asid amino a grŵp-R asid brasterog, sy’n gadwyn hydrocarbon hir.

124
Q

Sut ydy asidau amino yn gallu Polymereiddio?

A

Adwaith cyddwysiad i rhoi deupeptidau a polypeptidau.

125
Q

Sut ydy deupeptid yn ffurfio?

A

Mae grŵp amino un asid amino yn adweithio â grŵp carbocsyl un arall mewn adwaith cyddwyso; mae dŵr yn cael ei ddileu ac mae bond peptid yn ffurfio. Mae hyn yn creu cyfansoddyn deupeptid.

126
Q

Beth yw adeiledd cynradd?

A

Dilyniant asidau amino mewn cadwyn polypeptid.
Yr adeiledd cynradd yw dilyniant yr asidau amino mewn
cadwyn polypeptid. Mae’r dilyniant asidau amino yn dibynnu
ar DNA; mae un genyn yn codio ar gyfer un polypeptid.
Bond peptid yw’r bond rhwng pob asid amino.

127
Q

Beth yw adeiledd eilradd?

A

Yr adeiledd eilaidd yw’r siâp sydd gan y gadwyn polypeptid
oherwydd bondiau hydrogen (sy’n ffurfio pan mae’r grwp amino a’r grwp asid carbocsylig yn denu ei gilydd). Mae bondiau hydrogen yn dirdroi ac yn plygu’r polypeptid i ffurfio helics alffa neu, yn llai cyffredin, llen edafedd beta.

128
Q

Beth yw’r dau fath mwyaf cyffredin o adeiledd eilradd?

A

Alffa helics a dalen bletiog beta.

129
Q

Beth ydy helics alffa yn wneud?

A

Arwain at broteinau ffibraidd lle gellir torchi sawl llinyn o helics alffa gyda’i gilydd i roi trefniant tebyg i raff.

130
Q

Beth yw arwyddocad bod helics alffa yn anhydawdd mewn dwr?

A

Mae ganddynt swyddogaeth adeilyddol yn organebau.

131
Q

Beth yw adeiledd trydyddol?

A

Mae helics alffa adeiledd protein eilaidd yn cael ei blygu a’i
ddirdroi eto i roi adeiledd 3D mwy cymhleth a chryno. Mae’r
siâp yn cael ei gynnal gan fondiau deusylffid, ïonig, cofalent hydroffobig a hydrogen.
Mae gan ensymau adeiledd protein trydyddol. Mae’r bondiau’n cynnal siâp safle actif yr ensym.

132
Q

Beth ydy adeiledd trydyddol protein ney bolypeptid yn dibynnu?

A

Briodweddau’r grwpiau R.

133
Q

Pa fath o bondiau sydd mewn adeiledd trydyddol?

A

Hydrogen, pont deusylffid, ionig, peptid a rhyngweithiau hydroffobig.

134
Q

Sut ydy bondiau ionig yn ffurfio?

A

Grwpiau amrywiol a gwefr a gallant ryngweithio a dwr, sy’n helpu protein i ddiddymu.

135
Q

Sut ydy bondiau cofalent yn ffurfio?

A

Grwpiau amrywiol sy’n cwynnwys atomau sylffwr - gall dau o’r rhain fondio gyda’i gilydd i ffurfio pont deusylffid.

136
Q

Beth w priodwedd pont deusylffid?

A

Gan eu bod yn fondiau cofalent, mae pontydd deusylffid yn gryf ac yn fwy anodd eu torri.

137
Q

Beth sydd angen i dorri’r bondiau pont deusylffid?

A

Byddai angen tymheredd uwch neu pH mwy eithafol i dorri’r bondiau hyn.

138
Q

Ble ydy’r bondiau Hydrogen yn ffurfio?

A

Ffurfio rhwng grwpiau amrywiol polar.

139
Q

Pryd ydy rhyngweithiadau hydroffobig yn digwydd?

A

Pan nad yw’r grwpiau amrywiol yn bolar. Cant eu gwrthyrru gan ddwr ac fel arfer fe’u ceir ar y tu mewn i’r protein mor bell i ffwrdd o ddwr a phosibl; bydd protein sy’n cynnwys llawer o grwpiau ochr amholar yn llai hydawdd mewn dwr.

140
Q

Beth ydy plygu’r protein ymhellach yn wneud?

A

Arwain at siap crwn, cryno, tri dimensiwn sy’n gwneud y protein yn hydawdd mewn dwr - mae’r grwpiau a gwefr yn allanol a’r rhai hydroffobig ar y tu mewn.

141
Q

Beth ydy’r adeiledd trydyddol yn wneud?

A

Rhoi siap 3D penodol i broteinau crwn sy’n rhoi swyddogaeth i’r protein.

142
Q

Beth yw swyddogaethau brotestiadau crwn?

A

Ensymau - safleoedd actif i rwymo swbstrad.
Gwrthgyrff - safleoedd ar gyfer rhwymo ag antigenau.
Hormonau - safleoedd ar gyfer rhwymo a derbynyddion penodol.

143
Q

Beth sy’n digwydd wrth fynd o adeiledd i adeiledd?

A

Mae’r nifer o bondiau gwahanol yn cynyddu.

144
Q

Beth yw trefn y bondiau yn nhermau gryfder?

A
  1. Bond peptid
  2. Bond deusylffid (cofalent)
  3. Bond ionig
  4. Bond hydrogen
  5. Rhyngweithiadau hydroffobig
145
Q

Beth yw adeiledd cwaternaidd?

A

Mae’r adeiledd cwaternaidd yn deillio o gyfuniad o ddwy neu
fwy o gadwynau polypeptid ar ffurf drydyddol. Mae’r rhain yn gysylltiedig â grwpiau heblaw proteinau ac yn ffurfio moleciwlau mawr cymhleth fel haemoglobin. Mae gan haemoglobin bedair cadwyn polypeptid. Mae angen pedwar genyn i godio ar gyfer haemoglobin; un genyn i bob polypeptid.

146
Q

Beth yw enghreifftiau o protein gyda adeiledd cwaternaidd?

A

Inswlin.
Haemoglobin.
Imiwnoglobwlinau.

I gyd yn proteinau crwn sydd a swyddogaethau metabolig yn y corff.

147
Q

Beth yw enghreifftiau o protein lle mae’r bondiau hydrogen yn rhwymo’r polypeptidau gyda’i gilydd?

A

Colagen.
Sidan.

Proteinau ffibrog yw rhain sy’n chwarae rol adeileddol yn y corff.

148
Q

Beth ydy’r nifer uchel o fondiau Hydrogen yn Colagen yn atal?

A

Atal y cadwyni rhag llithro heibio i’w gilydd ac yn gwneud Colagen yn gryf.

149
Q

Sut ydym yn profi am siwgrau rhydwythol?

A

Defnyddio adweithydd benedict.
Angen gwres (80 gradd neu uwch).
Mae siwgrau rhydwythol yn rhydwytho copr ll sylffad glas i ffurfio copr l sylffad, sy’n waddod lliw brics coch.

150
Q

Sut ydym yn profi am Glwcos?

A

Rhaid i ni hydrolysu swcros yn gyntaf drwy ei ferwi mewn asid hydroclorig gwanedig. Mae hyn yn ffurfio glwcos a ffrwctos. Rhaid i ni niwtralu’r asid
â sodiwm hydrocsid gwanedig cyn ei brofi ag adweithydd Benedict.

Bioleg (3 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions