AV DEEL 2 : Pathologie spijsverteringsstelsel grote huisdieren Flashcards
Wat kunnen de oorzaken zijn voor een slokdarmobstructie bij een paard?
Meestal niet door te grote voedselbrokken of vreemde voorwerpen maar door opname droge pulp, te gulzig eten krachtvoer of droge luzerne (weinig kauwen → minder speeksel)
- Voedselopname bij sterk gedehydrateerde paarden
- Eventueel door afwijkingen slokdarm : stenose, divertikel, stoornissen in motiliteit
Wat zijn de symptomen van een slokdarmobstructie bij een paard?
- Plots stoppen met eten
- Onrust en kolieksymptomen
- Strekken van kop en hals
- Alimentaire neusvloei
- Hoesten, kokhalzen
- Soms kan in de linker jugularisgroeve een opzetting gepalpeerd worden
Hoe kunnen we een slokdamrobstructie bij een paard diagnosticeren?
- Symptomen
- Sondage maag onmogelijk
Wat is de prognose van een slokdarmobstructie bij een paard?
- Kan na enkele uren spontaan herstellen (voornamelijk bij te veel krachtvoer)
- Indien langer aanwezig (1 tot meerdere dagen) mogelijks slokdarmletsels en verslikkingspneumonie
Hoe zullen we een slokdarmobstructie bij een paard gaan behandelen?
- Sedatie (kop laag) + spasmolyticum
- Uitspoelen met neusslokdarmsonde (kan tijdje duren)
- 12 à 24 u enkel water : vervolgens langzaam terug voederen
- Bij risico pneumonie ook antibiotica
Wat is de preventie voor een slokdarmobstructie bij een paard?
- Pulp altijd weken !
- Traag eten : steen of liksteen in voederbak
Wat is een gastritis?
Een langdurige / chronische ontsteking van het maagslijmvlies aan de binnenkant van de maag
Wat zijn de oorzaken van een gastritis?
- Niet volledig gekend
- Ziekte, stress, dehydratatie, NSAID’s
- Onregelmatig voederen of te weinig ruwe vezels met veel krachtvoer (paard produceert meer HCl)
Wat zijn de symptomen van een gastritis?
Vaag bij volwassen dieren
- Minder eetlust, af en toe lichte koliek, geeuwen, minder goede conditie, vermageren
Veulens
- Anorexie, koliek, speekselen, tandenknarsen
- Soms evolutie naar perforerend ulcus met fatale peritonitis
Hoe kunnen we een gastritis diagnosticeren?
- Diagnostische behandeling
- Gastroscopie
Hoe ziet de behandeling van gastritis eruit?
- 3 à 4 weken maagzuurremmers
- Klinisch effect meestal snel maar voldoende lang behandelen of recidieven
Geef enkele algemeenheden van koliek.
Synoniem voor ‘buikpijn’ : meestal darmprobleem maar niet uitsluitend.
Andere mogelijke oorzaken zijn onder andere
- Geslachtsstelsel : torsio uteri, ovariumtumoren
- Urinair stelsel : nier – of blaasstenen, cystitis
- Abdominale massa’s : tumoren, abcessen, cysten
- Lever : galstenen
Wat zijn de symptomen van koliek?
- Niet eten
- Naar buikstreek kijken en/of stampen
- In de grond krabben
- Niet mesten
- Onrust, zweten, rollen
Wat zijn predisponerende factoren die een paard heeft om koliek te krijgen?
- Veel losliggende delen spijsverteringsstelsel
- Verschillende overgangen van breed naar smal en omgekeerd
- Grote invloed van psyche op autonoom zenuwstelsel dat motiliteit SVS regelt
- Invloed : veranderingen in rantsoen, omgeving, arbeid, hoog energetische voeding, slecht ontwormen
Wat is de prevalente van de paarden die koliek krijgen?
- 0,15 tot 0,25 % kans per paard per jaar
- 7 % kolieken vereist chirurgie
Wat zijn de verschillende onderzoeken die we kunnen doen bij een klinisch onderzoek voor koliek bij een paard?
- Signalement + anamnese belangrijk
- Algemeenheden
- Onderzoek abdomen
- Rectaal onderzoek
- Maagsonde
- Echografie
- Bloedonderzoek
- Buikpunctie
- Buikvocht
Bespreek de behandeling die zal gevolgd worden bij een paard met koliek.
Indien geen duidelijke tekenen aanwezig van ernstige koliek aanwezig → pijnbestrijding om onderscheid tussen voorbijgaande spastische koliek en ergere oorzaken. Symptomen terug na 1 à 2u → hercontrole
Voornamelijk spasmolytica en NSAID’s
- Vet sedativa bij ernstige gevallen omwille van veiligheid
Pijnbestrijding nodig omwille van veiligheid, dierenwelzijn en medische redenen
- Pijn geeft effect op motiliteit, situatie kan verergeren bijvoorbeeld door rollen
Wat zijn de mogelijke oorzaken van koliek?
- Spastische koliek
- Paralytische ileus
- Darmmeteorisme
- Obstipatie dikke darm
- Obstipatie dunne darm
- Strangulatie dunne darm
- Strangulatie dikke darm
- Colonverplaatsing
- Trombotisch-embolische koliek
- Gastro – duodenitis
Bespreek spatische koliek.
- Meest voorkomend
- Meestal spontaan herstel of herstel na spasmolyticum
- Oorzaak : digestiestoornis, koud water, psychisch
- Klinisch : meestal weinig afwijkingen, soms borborygmi ++
Geef de algemeenheden van paralytische ileus.
- Kan optreden bij digestiestoornissen, bij beginnende enteritis, bij peritonitis, na buikoperaties,…, bij alles wat pijnprikkels naar het maagdarmstelsel kan sturen
- Algemene toestand kan verslechterd zijn
- Kan levensbedreigend worden bij langdurige en erge stase (reflux kan hierbij ook optreden)
Geef de symptomen van paralytische ileus.
Symptomen meestal niet zo uitgesproken, eerder depressie
Wat is de behandeling van paralytische ileus?
- Onderliggende oorzaak wegnemen, prokinetica en algemene ondersteuning
- Infuus, maagsondage, pijnbestrijding,…
Geef de algemeenheden van darmmeteorisme.
Accumulatie van gas in de darmen
- Veralgemeend of enkel in dunne darm of in dikke darm
Wat is de oorzaak van darmmeteorisme?
Meestal een digestiestoornis
- Te veel eten, verandering van eten, resorptie stoornissen,…
Wat zijn de symptomen van darmmeteorisme?
Symptomen zijn afhankelijk van de graad van tympanie meer of minder uitgesproken
- Hetzelfde voor de invloed op de algemene toestand
Verklaar tympanie
De medische term voor trommelzucht ofwel een gasbuik
Geef de behandeling van darmmeteorisme.
- Bij matige distentie kunnen spasmolytica : pijnstillers en olie helpen
- Bij erge distentie kan punctie (caecum) of chirurgie nodig zijn
Geef de algemeenheden voor een obstipatie van de dikke darm
- Meest voorkomende obstipatie is obstipatie van de flexura pelvina
- Algemene toestand blijft goed (pols 40 – 60)
- Koliek is matig tot erg en meestal intermitterend
Wat is de flexura pelvina?
Dit is een draai of bocht in de colon
Wat is de oorzaak van een obstipatie van de dikke darm?
Meestal opname van te vezelrijk voedsel, slecht kauwen, stresstoestanden, plotse vermindering van arbeidsniveau,…
Waarvoor staat ROZ?
Harde worstvormige massa links caudaal
Hoe gaan we een obstipatie van de dikke darm behandelen?
- Opgieten van laxativa
- Toedienen van spasmolytica
Bij resistente obstipaties : perorale vochttherapie
- 2 - 3 keer per dag vocht opgieten
- Elektrolyten
- Maximaal 7 - 10 liter per keer
Welke “soorten” obstipaties zijn er van de dunne darm ?
Duodenum of jejunum
Ileum
Bespreek de obstipatie van de dunne darm van het deel van het duodenum of jejunum
Relatief zelden, gevolg van een strictuur , vergroeiingen of opname van slecht verteerbaar materiaal. Meestal erge koliek, eventueel reflux, opgezette dunne darmen en later een verslechtering van de algemene toestand. De diagnose wordt meestal bij laparotomie gesteld, de behandeling is chirurgisch
Bespreek de obstipatie van de dunne darm van het deel van het ileum
Dezelfde symptomen als de obstipatie van het duodenum, oorzaak ook nutritioneel, eventueel lintworminfecties. De diagnose kan soms gesteld worden bij rectaal onderzoek waarbij het ileum als een harde worst kan gepalpeerd worden dwars in het abdomen. De behandeling is chirurgisch
Geef de algemeenheden van de strangulatie van de dunne darm.
- Kan ontstaan door beklemming in een bestaande opening (foramen) : bijvoorbeeld de navel
- Kan ook ontstaan door afklemming rond bindweefselstrengen : aangeboren of na een operatie
- Kan zich ook rond zichzelf stranguleren
Geef het klinisch beeld van een strangulatie van de dunne darm.
- Acute en erge koliek met opgezette dundarmen bij rectaal en echografisch onderzoek
- Reflux bij proximale of langdurige obstructies
- Vlugge achteruitgang van de algemene toestand vooral wanneer er necrose van de afgesnoerde segmenten optreedt
Hoe zullen we een strangulatie van de dunne darm gaan behandelen?
Chirurgisch en liefst zo vlug mogelijk
- De resultaten zijn ongeveer 50 % op korte termijn (terug naar huis)
- 40 – 45 % op lange termijn (overlevenden na een jaar)
Geef de algemeenheden van de strangulatie van de dikke darm.
- Lengteasdraaiing van het colon, vaak ook colontorsie genoemd
- Afhankelijk van de graad van asdraaiing (90°, 360° tot 720°) en van de plaats waar de draaiing optreedt
- Meestal erge vorm van koliek met slechte behandelingsresultaten (chirurgie) door het snel optreden van letsels aan de colonwand en mucosa : vaak ook postoperatieve complicaties
Geef de algemeenheden van de colonverplaatsing.
Meerdere mogelijke oorzaken
- Retroflexie flexura pelvina
- Invaginatie
- Milt – nierband (LDDLC)
- Rechtsverplaatsing linkercolon
Beeld van milde tot acute zeer erge koliek
Behandeling afhankelijk van symptomen : gaande van spasmolytica tot bewegen tot chirurgie
Waarvoor staat LDDLC?
Left dorsal displacement large colon
Wat is het klinisch beeld van LDDLC?
Klinisch beeld dat varieert van symptomen van obstipatie tot acute strangulatie. De algemene toestand varieert naargelang de mate van afsnoering. Soms is er een lichte zwelling te zien te hoogte van de laatste ribben aan de linker zijde, soms is er een algemene tympanie van het abdomen (colon en vooral caecum opgezet). Reflux mogelijk.
Hoe kunnen we LDDLC diagnosticeren?
Diagnose door rectaal onderzoek en echografie
- Verdwijnen van de linker nier op echo door de aanwezigheid van het colon
Geef de behandeling van LDDLC.
- Milde koliek zonder gasvorming : conservatief (spasmolytica, rondwandelen, …)
- Milde gasvorming en ergere koliek : rollen onder anaesthesie
- Erge tympanie en eventueel reflux : chirurgisch of rollen na decompressie (caecumpunctie)
Wie / wat veroorzaakt trombotische – embolische koliek
Wordt veroorzaakt door trombi die vrijkomen uit de ontsteking van de arteria mesenterica cranialis bij Strongylus vulgaris infectie
Geef enkele algemeenheden van trombotische – embolische koliek
- Vaak een beeld van progressief toenemende intermitterende koliek bij dieren die vermageren
- Afhankelijk van de grootte van de emboli kunnen beperkte zones van de darm aangetast zijn die opnieuw bevloeid raken via collateraal circulatie of kunnen er grotere stukken darm zonder perfusie raken met necrose en peritonitis tot gevolg
- Afhankelijk van de uitgebreidheid van de letsels zal de behandeling variëren van symptomatisch plus ontworming over darmresectie tot euthanasie
Wat is gastro – duodenitis?
Hemorrhagisch necrotiserende ontsteking ter hoogte van maag en vooral ter hoogte van duodenum
- De etiologie is onbekend, maar mogelijk clostridiuminfectie
- Vooral bij paarden op een krachtvoeder rijk rantsoen
Wat zijn de symptomen van gastro – duodenitis?
Symptomen zullen acuut optreden
- Vrij weinig kolieksymptomen
- De dieren zijn vooral depressief
- Lichte koorts (38.5-39°)
- Veel reflux, die soms hemorrhagisch is
- Bij echo worden craniaal licht tot matig opgezette dunne darmen gevonden
Hoe kunnen we een diagnose stellen van gastro – duodenitis?
Differentiaaldiagnose met een strangulerend of obstructief dundarmproces is moeilijk
- Berust vooral op de milde koliek, de reflux, de depressie en de koorts
Geef de behandeling van gastro – duodenitis.
- Conservatief (sondage, prokinetica, infuus, NSAID)
- Chirurgisch (leegmaken van de dundarmen, gevolgd door symptomatische therapie)
Bespreek de algemene koliekpatiënt.
- Probeer in afwachting van dierenarts zoveel mogelijk met het dier te stappen
- Laat een dier met erge koliek niet in de stal : risico op extra verwondingen
- Zeer regelmatige monitoring na chirurgie : pols, Ademhaling, Temperatuur, mucosae, wonde, reflux (blijfsonde)
- Preventie laminitis : koelen, NSAID, straal ondersteunen
Wat zijn de gekende complicaties van koliek?
- Hypovolemische shock
- Maagruptuur
- Darmruptuur / lekkage : peritonitis
- Endotoxemie : laminitis, DIS
- Postoperatieve ileus
- Wondproblemen na chirurgie
Verklaar endotoxemie.
Het komen van ongewilde / toxische stofjes in het bloed ten gevolge van een verlaagde darmbarrière
Wat zijn de oorzaken van een slokdarmobstructie bij een rund?
- Bijna altijd te grote voedselbrokken zoals (aard)appel, biet, …
- Door uitrekking slokdarm : verhoging tonus (brok komt nog vaster te zitten)
Geef de symptomen van een slokdarmobstructie bij een rund.
- Plots stoppen met eten
- Speekselvloei
- Onrust
- Strekken van kop en hals
- Uitgesproken hoesten + braakneigingen
- Afhankelijk van maaginhoud soms zeer snel typanie
Hoe kunnen we de diagnose van een slokdarmobstructie stellen bij een rund?
Symptomen, sondage, endoscopie
Wat is de behandeling van een slokdarmobstructie bij een rund?
- Sedatie
- Doorduwen via sonde
- Indien nodig penspunctie
- Vasten, antibiotica
Wat zijn mogelijke oorzaken van een slokdarmobstructie bij een rund?
- Plotse omschakeling naar hoog – energetisch rantsoen
- Overmatige opname van snel vergistbaar voeder : krachtvoeder, fruit, granen, brood, suikerbieten
Geef de pathogenese van acute pensacidose bij herkauwers.
- Verhoogde productie vluchtige vetzuren : pH daalt
- Bij gedaalde pH remming ciliaten + gram – en toename S. bovis : productie endotoxines
- Bij verdere daling pH : daling pensmotiliteit, stijging productie melkzuur (aantasting van de penswand)
- Stijging osmolariteit pens : influx vocht (gevolg is dehydratatie)
Geef de symptomen van acute pensacidose bij herkauwers.
Mild : ‘indigestie’
- Diarree met onverteerde granen
- Herstel na enkele dagen
Erg : dehydratatie, uitgezette + onbeweeglijke pens
- Erge acidose : shock + erge depressie → sterfte
Indien overleven vaak langdurige gevolgen : chronische verteringsproblemen, leverabcessen, klauwbevangenheid
Hoe kunnen we acute pensacidose bij herkauwers diagnosticeren?
- Anamnese
- Symptomen
- Onderzoek pensvocht
- pH – bepaling
Geef de behandeling van de acute pensacidose bij herkauwers.
- Verwijderen abnormale inhoud via sondage + afhevelen of rumenotomie (en spoelen met lauw water)
- Inhoud verdunnen met water
- Neutraliseren inhoud (Bicarbonaat)
- Transfaunatie van gezond pensvocht
- Antibiotica tegen sepsis
- Shock behandelen door middel van infuus
Waarvoor staat TRP ?
Traumatische reticuloperitonitis : het scherp
Wat zijn de oorzaken van traumatische reticuloperitonitis?
Penetratie netmaag door vreemd voorwerp
- Koeien minder selectief dan kleine herkauwers bij voederopname
- Meestal metalen voorwerpen : 5 tot 15 cm
- Perforatie meer voorkomend naar einde dracht toe (grotere druk)
Lokale of algemene peritonitis
Vreemd voorwerp kan blijven zitten, migreren of terug in pens terechtkomen
Geef de symptomen van traumatische reticuloperitonitis.
Afhankelijk van situatie, soms vaag
- Pijn, koorts, stijve gang, verhoogde buikspanning, kreunen, positieve pijnproeven
Bij een traumatische reticuloperitonitis kunnen er verschillende evoluties optreden. Bespreek deze.
- Spontaan herstel met lichte vergroeiingen
- Chronisch lokale peritonitis / abcesvorming (verlies eetlust
- Veralgemeende peritonitis met sepsis
- Complicaties : ontsteking longvlies, pericarditis
Hoe kunnen we een diagnose stellen van traumatische reticuloperitonitis?
- Symptomen, chronisch ontstekingsbeeld (bloed), pijnproeven, RX/echo
Geef de behandeling van een traumatische reticuloperitonitis.
- Acuut : antibiotica, NSAID, rumenotomie
- chronisch : ?
- Preventie : magneet opschieten, orde en netheid
Wat zijn de oorzaken van een lebmaagdilatatie?
Multifactorieel
- Verminderde gastro intestinale motiliteit
- Postpartum lege buik (zeker indien ook minder pensvolume door minder grote opname)
- Overproductie vluchtige vetzuren door te veel krachtvoer (onvoldoende gewenning + te weinig ruwe vezels)
Waarvoor staat LDL / LDR ?
Lebmaagdilatatie
Waar zien we de meeste lebmaagdilataties?
- Voornamelijk melkvee (95%)
- 90 % binnen 6 – 8 weken postpartum
- 90 % stalstand
Wat zijn de symptomen ven een lebmaagdilatatie?
Daling
- Eetlust (krachtvoer)
- Melkgifte (30 – 50 %)
- Pensmotiliteit + minder herkauwen
Verdere symptomen
- Opzetting Linker – flank + pinggeluiden
- Rectaal voelbaar
Geef de behandeling van een lebmaagdilatatie.
Voornamelijk chirurgisch, via laparotomie of laparoscopie
- Vroeger ook rollen + blinde gastropexie (houtje touwtje) : risico
Evacuatie gas + gastropexie
Zeer goede resultaten indien snel en geen complicaties (>80%)
Hoe krijgen we een darminvaginatie?
Komt af en toe voor bij jonge kalveren ten gevolge van hypermotiliteit en verminderde coördinatie bij enteritis
Wat zijn de symptomen van een darminvaginatie?
- Pijn (valt weg na 12 – 24 u door necrose darm)
- Vertraging tot stilvallen mestpassage
- Accumulatie vocht in darmen : dehydratatie (SHOCK)
- Eventueel peritonitis
Hoe kunnen we een darminvaginatie diagnosticeren?
Symptomen, echografie
Hoe kunnen we een darminvaginatie gaan behandelen?
- Shock behandelen / stabiliseren
- Laparotomie met resectie
