AV DEEL 2 : Bewegingsstelsel grote huisdieren Flashcards
Geef enkele algemeenheden over manken
- Manken is een functionele stoornis bewegingsstelsel
- Het gevolg zullen verminderde sportprestaties en eventueel verlies van het paard zijn
- De meest belangrijke oorzaak zijn gewrichtsproblemen
Welken gradaties van mankheid zijn er?
0 - 4
0 : Geen manken 1 : Gering 2 : Matig 3 : Erg 4 : Zeer erg
Wat gaan we zeker onderzoeken bij het klinisch onderzoek bij het mankheidsonderzoek?
- Observatie mankend lidmaat
- Observatie van het lidmaat zelf
- Observatie van de beweging
- Palpatie
- Percussie
- Buigproef
- Wigproef
- Drukproef
- Anesthesietechnieken
- Medische beeldvorming
Verklaar waarom we bij een makheidsonderzoek een percussie uitvoeren.
Systemisch bekloppen hoef met hamer of aftasten met hoeftang
- Lokale pijnreactie kan wijzen op lokaal letsel
Verklaar waarom we bij een makheidsonderzoek een buigproef uitvoeren. Vertel ook kort hoe we dit uitvoeren.
Manken ten gevolge van gewrichtsprobleem verergert meestal na 1 à 3 minuten gewricht in flexie en dan onmiddellijk draven
- Probeer steeds 1 gewricht te buigen
Verklaar waarom we bij een makheidsonderzoek een Wigproef uitvoeren. Vertel ook kort hoe we deze zullen uitvoeren.
- Extensieproef hoef
- 2 – 3 min op houten wig van 20 – 25° helling
Waarom gaan we gebruik maken van anesthesietechnieken bij een mankheidsonderzoek?
Lokale geleidingsanesthesie : door systematisch van distaal naar proximaal takken van zenuwen uit te schakelen het letsel trachten te lokaliseren
Welke vorm van medische beeldvorming is noodzakelijk voor een mankheidsonderzoek?
RX : onmisbaar voor diagnose, prognose en keuze behandeling
Geef de oorzaken van een spierkneuzing.
- Uitwendig trauma door stomp voorwerp
- Inwendig trauma
- Plotse abnormale beweging
- Overbelasting
- Compressie tijdens anesthesie bij grote huisdieren
Welke symptomen zien we bij een spierkneuzing?
- Naargelang graad beschadiging
- Bloedingen tot hematomen
- Vezels beschadigd of vernietigd : traumatische ontsteking (warmte, zwelling)
- Erge zwelling : compartimenteringssyndroom mogelijk (compressie van bloedvaten & zenuwen)
Wat is de prognose van een spierkneuzing?
- Meestal geleidelijke resorptie bloeding, afname ontsteking en volledige heling
- Soms geringe tot erge littekenvorming : kan functiestoornissen geven
Geef de behandeling vaan een spierkneuzing
Gering : korte rustperiode
Erger in acute fase : bloeding en ontsteking beperken
- IJs, rust, eventueel immobilisatie en NSAID’s lokaal of algemeen
Erger in subacute fase : resorptie bloeding bevorderen en organisatie fibrine beletten
- Warme omslagen, massage, laser, infrarood en gecontroleerde beweging om littekenvorming te verbreken
Hoe kan een spierscheur optreden?
- Meestal uitwendig trauma
- Soms abnormale beweging of bij sterke inspanning
- Meer gevaar voor ruptuur bij max. contractietoestand
Wat zijn de symptomen van een spierscheur?
- Acute erge pijn bij druk en beweging
- Erg manken indien aan lidmaat, partieel tot volledig functieverlies + ontlasten
- Zwelling door bloeding en ontsteking
- Defect voelbaar bij totale ruptuur met soms duidelijke deformatie
Wat is de prognose van een spierscheur?
Beperkt partieel : gunstig maar steeds gevaar op totale ruptuur bij gebruik pijnstillers of onvoldoende rust / immobilisatie
Totaal : gereserveerd tot ongunstig
- Erger bij grote huisdieren, zware dieren, sportdieren
Soms blijvend verzwakt
Hoe ziet de behandeling van een spierscheur eruit?
Partieel : enkele weken rust
- Indien groot : immobilisatie
Totaal : indien mogelijk hechten, immobilisatie (in stand)
Geef enkele algemeenheden over de pezen.
- Verbinding spier en skelet
- Dragen kracht van spiercontractie over op skelet
- Ligamenten : vergelijkbare structuur maar tussen twee skeletdelen
- Microscopisch : weinig cellen maar veel extracellulaire collageenmatrix
Zal heling van peesweefsel vlot of traag verlopen? Waarom?
Traag en met specifieke problemen
- Weinig vascularisatie
- Laag celgehalte
- Extreme oriëntatie vezels
Waarom is het heel slecht nieuws als we weten dat een pees is geraakt?
Bij de heling is er bijna altijd littekenweefsel, deze hebben niet dezelfde eigenschappen als het oorspronkelijk weefsel en zullen ook adhesies vormen met het omliggende weefsel
Hierdoor zal de vrije beweging gehinderd worden
Wat is de meest voorkomende oorzaak van peeswonden?
Extern trauma
Wat zijn de symptomen van peeswonden?
- Totale sectie : één of beide uiteinden zichtbaar in wonde (bij grote huisdieren gaan we vaak een groot defect zien)
- Partiële sectie : pees zichtbaar in wonde, ontstekingsreactie met zwelling, pijn, eventueel claudicatie
Wat is de prognose van een peeswonde?
- Afhankelijk van diersoort, gewicht, leeftijd en functie + graad van aantasting
- Beter voor strekpezen dan buigpezen (gewicht dragende functie)
Hoe zullen we een peeswonde gaan behandelen?
- Wonde reinigen, vergroten vaak nodig bij totale sectie : pees hechten
- 6 à 8 weken ontlasten door immobilisatie in relaxatietoestand
- NSAID’S
Wat is een peesruptuur?
Continuïteit onderbroken zonder aanwezigheid huidwonde. Kan ter hoogte van insertie op bot, verloop pees of overgang naar spier
Wat is de oorzaak van een peesruptuur?
Altijd traumatisch
- Soms uitwendig, soms overbelasting door abnormale beweging
Wat zijn de symptomen van een peesruptuur?
- Lokaal plots pijnlijke oedemateuze ontstekingsreactie met bloeduitstorting
- Ter hoogte van ledematen meestal typische functionele symptomen + claudicatie
Wat is de prognose van een peesruptuur?
- Afhankelijk van diersoort, gewicht, leeftijd en functie + graad van aantasting
- Beter voor strekpezen dan buigpezen (gewicht dragende functie)
Hoe zullen we een peesruptuur gaan behandelen?
- Zie peeswonde
- Indien eindpees los met botfragment : vastschroeven
Wat is een tendinitis?
Multiple rupturen van vezels ten gevolge van mechanische overbelasting : traumatische ontsteking
Hoe wordt een tendinitis veroorzaakt?
- Vaak geen acuut trauma
- Vaak voorafgegaan door een fase van moleculaire degeneratie waardoor pees reeds verzwakt
- Meer bij hogere leeftijd en hogere belasting
Hoe zullen we een tendinitis gaan behandelen?
- Afkoeling : zeer belangrijk in
- NSAID : best algemeen acute fase
- Ondersteuning door verband
- Gecontroleerd bewegen
- Lokale injecties met ontstekingsremmers
Wat is een tenosynovitis
In pezen omgeven door peesschede vaak ook tendinitis letsels ter hoogte van buitenrand pees : aansluitend ontsteking in peesschede
wat zijn de symptomen van een tenosynovitis?
- Licht tot matig claudiceren
- Serohemorragisch vocht in peesschede : fluctuerende zwelling (meestal niet pijnlijk
Hoe kunnen we de diagnose van een tenosynovitis gaan stellen?
- Symptomen
- Punctie schede
- Intrasynoviale anesthesie
- Tenoscopie
Verklaar Tenoscopie.
Minimaal invasieve techniek om synoviale structuren te inspecteren zoals de pees.
Wat is een fractuur?
Onderbreking continuïteit beenweefsel
Meestal door extern trauma : slag, aanrijding, val
Wat zijn de predisponerende factoren voor een fractuur?
Algemene demineralisatie : hoge leeftijd, verminderde aanvoer/verhoogde afvoer, inactiviteit, algemene skeletproblemen
Lokale demineralisatie : onvoldoende belasting (gips), fixatie beenplaten, lokale pathologie (ontsteking, tumor, ..)
Welke soorten fracturen zijn er?
- Totale fractuur
- Barst of fissuur
- Stressfractuur
- Schilferfracturen
- Compressiefractuur
- Indeukingsfracturen
- Groenhoutfracturen
Verklaar totale fractuur
Geen steunende functie meer, partiële grotendeel bewaard
Verklaar barst of fissuur
Slechts één cortex betrokken, geen verplaatsing fragmenten
Verklaar stressfractuur
Door geleidelijke demineralisatie ontstaan microfissuren. Aanvankelijk niet zichtbaar op RX, later wel. Pijn bij druk
Verklaar schilferfracturen
Intra – en extra – articulair
Verklaar compressiefractuur
Ter hoogte van korte, compacte beenderen, meestal vrij stabiel
Verklaar indeukingsfracturen
Ter hoogte van platte beenderen (wel verplaatsing)
Verklaar groenhoutfracturen
Totale fractuur één cortex, compressie andere. Enkel bij lange elastische beenderen (radius, ulna, tibia, fibula) bij jonge dieren.
Wat zijn de verschillende plaatsen waar een fractuur kan optreden?
- Epifyse
- Groeiplaat
- Metafyse
- Diafyse
Geef de verschillende vormen van fracturen.
- Dwars
- Schuin
- Spiraalvormig
- Longitudinaal
- Complex
Welke vormen van fragmentatie zijn er?
- Enkelvoudig (2 stukken)
- Meervoudig
- Verbrijzeld
Wat bedoeld men met een open fractuur?
Er zal verbinding met huidwonde / mucosa zijn
Wat zijn de symptomen van een fractuur?
Bij totale breuk : vaak abnormale beweeglijkheid
- Niet altijd opvallend bij korte beenderen
Deformatie lidmaat, abnormale stand, lengteverandering
Fragmenten voelbaar, soms zichtbaar
Crepitatie bij over elkaar wrijven van de fragmenten
Zeer erge plots ontstane pijn
Diffuse oedemateuze zwelling door bloeding en ontsteking
Hoe gaan we de diagnose doen van een fractuur? Waarom is deze niet altijd even gemakkelijk?
Soms zeer eenvoudig, soms zeer moeilijk
- Zeker bij grote huisdieren
- Dikke spiermassa’s
Minste verdenking : RX
- Geeft ook meer info over oorzaak : zuiver traumatisch of pathologisch
Zeer complex : CT (3D-reconstructie)
Wat zijn bijkomende letsels die we zien bij fracturen?
- Ontstaan open fractuur
- Schade aan groeiplaten
- Gewrichtsletsels
- Spier – en zenuwschade
- Schade aan bloedvaten
- Schade aan andere organen
Verklaar hoe een open fractuur ontstaat als complicatie van een fractuur.
- Scherpe fragmenten (van beenderen zelf)
- Correct transport
- Slechtere prognose door contaminatie waardoor kans op infectie tijdens heling stijgt
Verklaar hoe schade aan de groeiplaten ontstaat als complicatie van een fractuur.
- Groeicellaag of haar vascularisatie vernietigd : groei stopt
- Soms compensatie extra groei andere groeiplaat of ander bot
- Indien partieel : mogelijk hoekvorming
Verklaar hoe er gewrichtsletsels ontstaan als complicatie van een fractuur.
- Intra articulaire bloedingen resorberen normaal
- Ontstaan arthritis bij open fractuur
- Intra articulaire fragmenten
Verklaar hoe er spier - & zenuwschade ontstaat als complicatie van een fractuur.
Bot omgeven door spieren : kneuzing/ruptuur door initieel trauma, verplaatsing, reductie poging of druk hematoom
Vaak zenuwen beschadigd
- Zeer belangrijk voor prognose
- Steeds nagaan
Verklaar hoe er schade aan andere organen ontstaat als complicatie van een fractuur.
- Thorax : pneumothorax, ademhalings problemen bij multiple ribfracturen, ..
- Abdomen : milt – of leverruptuur, hernia diafragmatica
- Urinewegen : bekkenfracturen (letsels blaas & urethra)
Wat is het doel van een fractuurheling?
herstel integriteit + functie beenweefsel
Welke soorten fractuurheling zijn er?
- Per primam heling
- Per secundam heling
Bespreek kort een per primam heling.
- Directe heling
- Enkel indien niet verplaatst of perfect gereduceerd
- Direct aan elkaar groeien bot zonder bindweefsel of kraakbeenvorming in/rond fractuurspleet
- Zelden, soms na chirurgische behandeling
- Vaak maar gedeeltelijk
Bespreek kort een per secundam heling.
Beweeglijkheid : callusvorming
- Toename diameter
Verschillende fasen:
- Vorming fibreuze callus : ingroei cellen uit periost/ endost (vorming bindweefsel & bloedvaten)
- Vorming primair beenderige callus : mineralisatie bindweefsel (niet georganiseerd, hoe meer beweging, hoe meer callus)
- Remodelering (definitieve callus) : zeer langzaam (resorptie hypetrofe + endostale callus)
Welke complicaties kennen we die kunnen optreden bij een fractuur?
- Slow union
- Delayed union
- Non-union of pseudarthrose
- Mal-union
Verklaar de slow union complicatie bij een fractuur
Trager dan normaal maar zonder echte pathologische processen
Afhankelijk van onder andere vorm fractuur, vascularisatie, locatie, leeftijd dier, individuele verschillen
Verklaar de delayed union complicatie bij een fractuur
Pathologisch traag, onder andere door : gestoord vascularisatie, teveel beweging, denervatie, infectie, remmend effect heling door langdurig cortico’s of NSAID’s
Verklaar de non-union of pseudarthrose complicatie bij een fractuur
Geen heling en geen klinische of radiografische progressie mee
Meestal door instabiliteit, infectie, onderbroken vascularisatie, grote ‘gap’ tussen beenuiteinden
Verklaar de mal-union complicatie bij een fractuur
beenderige verbinding maar in onjuiste positie : hoekvorming
Wat is de prognose van een fractuur?
- Gunstiger bij kleine huisdieren : voornamelijk gewicht speelt rol
- Soms reductie bij grote huisdieren niet mogelijk
- Recovery kan gevaarlijk zijn bij grote huisdieren
- Gunstiger bij jonge dieren
- Functie (voor sportdoeleinden 100% herstel nodig)
- Locatie
Wat is het doel van de behandeling van een fractuur?
Functioneel herstel, niet anatomische reconstructie
Geef de algemene behandeling van fracturen.
- Eerst algemene toestand stabiliseren, in afwachting van fractuurbehandeling
- Complicaties snel herkennen
- Wonde open fracturen ASAP behandelen
- Beweging beperken / steunname beperken
- Meestal behandeling noodzakelijk : reductie, retentie en stabilisatie
Probleem grote huisdieren : bij niet belasting lidmaat collaterale problemen
Wat bedoelt men met reductie?
Op zijn plaats brengen fragmenten
Geef de algemeenheden / problemen van reductie
- Vaak niet anatomisch perfect mogelijk
- Perfecte reductie niet altijd essentieel voor functioneel herstel
- Gesloten of open
- Meestal zeer pijnlijk : sedatie of anesthesie vereist
Welke vormen van externe immobilisatie hebben we?
Spalk – en gipsverbanden
Pinnen
Bespreek kort de spalk – en gipsverbanden
- Nooit perfectie immobilisatie want indirect
- Voornamelijk voor dwarse fracturen en oppervlakkig gelegen beenderen
- Hoekvorming en rotatie voorkomen
Bespreek kort de pinnen die we kunnen gebruiken voor een fixatie
- Voor stabilisatie of aanvulling interne fixatie
- Kleine huisdieren : pinnen verbinden met metalen staaf en klemmen.
- Grote huisdieren : stevigheid plastic buis vullen met auto polymeriserende stof
- Vrij eenvoudig
- Vaak bij open of geïnfecteerde fracturen
- Wonden bedekken
Welke vormen van interne immobilisatie hebben we?
- Schroeven
- Platen en schroeven
- Staaldraad
- Pinnen
- Auto polymeriserende stof
Bespreek hoe we de complicaties van fracturen gaan behandelen.
Infectie (voornamelijk open fracturen)
- Zeer ernstig, langdurig, zeer dure behandeling, prognose gereserveerd bij grote huisdieren
Herfracturen : te vroeg verwijderen externe fixatie
Langdurige immobilisatie : spieratrofie, verstijven van gewrichten
Collaterale schade aan gewrichten, pezen, laminitis
