Æxlun Flashcards
Hvaða tvenns konar hlutverk hafa eistu?
Framleiðsla sáðfrumna og framleiðsla kynhormóna (aðallega testestóron)
Hvert er hlutverk eystnalyppa og hvar liggja þær?
Liggja frá eistum og að sáðrás. Hlutverk þeirra er geymsla og þroskun sáðfrumna
Hvert er hlutverk eistnalyppa og hvar liggja þær?
Sáðrás liggur frá eistnalyppum þangað til hún rennur saman við sáðblöðrurnar og myndar sáðfallsrás. Hlutverk hennar er að þrýsta sáðfrumum með smá vökva áfram um sáðrás.
Hvar er sáðvökvi framleiddur og hvert er hlutverk hans?
Sáðvökvi er framleiddur í sáðblöðrum og hlutverk hans er að næra sáðfrumurnar og búa til hagstætt umhverfi t.d. Basískur vökvi sem sem hlutleysir súran vökva í leggöngum og eykur þá lífvænleika sáðfrumna
Hvar í eistunum eru sáðfrumur framleiddar?
í sáðpíplum
Hvers konar frumur styðja við framleiðslu sáðfrumna?
Sertólífrumur mynda veggi sáðpíplanna og styðja við þroskun sáðfrumna
Hvenær eru sáðfrumur framleidar?
Þroskun sáðfrumna er stanslaust í gangi og á hverjum degi verða jafnvel til hundruð milljóna sáðfrumna.
Hvað eru margir litningar í sáðfrumu?
Þroskuð sáðfruma hefur 23 litninga
Hvaða frumur framleiða testósterón í eistum?
Leydig frumur
Hvað verður um testósterónið?
Hluti testósterónsins fer út í blóðið og hluti fer inn í sáðpíplurnar
Hvaða áhrif hefur testósterón?
Ýtir undir þroskun kynfæra fyrir fæðingu (Seytun í pásu fljótlega eftir fæðingu), Stækkun og þroskun kynkirtla og kynfæra við kynþroska, Þroskun sáðfrumna, Kyneinkenni (hárvöxtur, rödd, þykk húð, líkamsbygging…), Kynhvöt verður við kynþroska, Vöxtur og lokun vaxtarlínu
Hvaða hormón frá undirstúku og fremri heiladingli hafa áhrif á eistu og eggjastokka?
GnRH frá undirstúku örvar losun á LH og FSH frá fremri heiladingli.
þetta örvar síðan eistun á tvennan hátt: LH örvar testósterón seytun og FSH örvar framleiðslu sáðfrumna.
FSH ýtir undir þroskun eggbús á fyrri helmingi tíðarhrings og LH ýtir undir egglos og framleiðslu estrógens
Hvaða tvö hlutverk hafa eggjastokkar?
Framleiða egg og framleiða hormón (aðallega estrógen og prógesterón)
Hvert er hlutverk eggjaleiðara og hvar liggja þeir?
Leiða egg frá eggjastokkum til legs, þar sem frjóvgun eggs á sér stað og fyrstu skref í þroskun þess.
Hvert er hlutverk legs?
Bólfesta frjóvgaðs eggs og þroskun fósturs
Hvað er legháls
neðsti hluti legs
Hvaða hlutverk hafa estrógen?
Þroskun kynfæra og kyneinkenna við kynþroska, Tíðahringur og þroskun eggfrumna, Áhrif á kynhvöt (ásamt andrógenum), Ýmiss konar áhrif víða í líkama
Hvaða hlutverk hefur prógesterón?
Áhrif á tíðarhring og þungun, Prógesterónið ýtir undir fjölgun æða í legslímhúðinni og leiðir til seytunar glýkógens sem frjóvgað egg getur svo nýtt sér (ef það tekur bólfestu í legi)
Hvers konar þroskun fer fram í eggjastokkum á fyrri hluta tíðahrings?
En á seinni hluta tíðahrings?
Eggbúið(follicle->ovum) er að þroskast á fyrri helmingi tíðarhrings (FSH ýtir undir þessa þroskun). Síðan verður egglos sem verður vegna LH hormónsins sem kemur frá fremri heiladingli). Þegar eggbúið er farið að þroskast þá byrjar það að seyta estrógeni sem ýtir undir þykkingu á legslímhúðinni.
- Gulbúið (corpus luteum) tekur síðan við eftir egglosið á seinni helmiingi tíðarhrings og seytir þá bæði prógesteróni og estrógeni og þá er settur aukinn kraftur í að undirbúa legslímhúðina fyrir móttöku frjóvgaðs eggs. Ef ekkert frjóvgað egg festist í legslímhúðinni verða blæðingar.
Hvaða hormón framleiðir vaxandi eggbú í miklu magni og hvenær í tíðahring er þetta?
Fyrri helmingur tíðahrings einkennist af þroskun eggbús af áhrifum estrógens sem eggbúið seytir sjálft, bæði út í blóðið og inn í búið
Hvaða hormón framleiðir gulbú og hvenær í tíðahring er það?
Seinni helmingur tíðahrings hefst þegar styrkur LH frá fremri heiladingli vex snögglega, egglos verður og leyfar eggbús byrja að breytast í gulbú
Hvaða hormónabreyting er einkum tengd við egglos?
Eftir egglos seytir gulbúið sem myndast bæði prógesteróni og estrógeni. Prógesterónið ýtir undir fjölgun æða í legslímhúðinni og leiðir til seytunar glýkógens sem frjóvgað egg getur svo nýtt sér
Hvað verður um gulbú ef ekki verður frjóvgun og bólfesta?
Gulbú hrörnar, hormónastyrkur fellur og blæðingar hefjast
En ef það verður frjóvgun og bólfesta?
þungun, fóstur þroskast
Hvaða áhrif hefur hrörnun gulbús á legslímhúð?
Fallið í hormónastyrknum þýðir að slímhúðinni er ekki lengur viðhaldið og blæðingar hefjast. Meiri hluti slímhúðarinnar skolast út en eftir verður þunnt lag sem síðan er grunnur að þykknun slímhúðarinnar í næsta tíðahring.
Hvaða áhrif hefur vaxandi estrógenstyrkur á fyrri hluta tíðahrings á legslímhúð?
Legslímhúð er þunn á fyrri helmingi tíðarhrings
Hvaða áhrif hefur vaxandi prógesterón styrkur á legslímhúð?
Fjölgar æðum, Kirtlar seyta glýkógeni til að undirbúa bólfestu eggs. Legslímhúð þykknar.
Hvað gerist við tíðahvörf?
Egglos hættir og estrógenframleiðsla minnkar.
