9.1 vitamines en deficienties Flashcards
wat zijn energiecomponenten?
koolhydraten
eiwitten
vetten
wat zijn essentiele componenten?
sommige aminozuren
sommige vetzuren
vitamines
mineralen
wat zijn essentiele aminozuren?
aminozuren die we niet of onvoldoende zelf kunnen aanmaken
noem 9 essentiele aminozuren
histidine leucine isoleucine valine phenylalanine tryptofaan lysine methionine threonine
wat zegt een hoge biologische waarde van een eiwit?
voedingseiwit waarin alle essentiele aminozuren aanwezig zijn in de onderlinge verhouding nodig voor de mens
wat zijn essentiele vetzuren?
omega 9 en omega 3 (poli-onverzadigde vetzuren)
wat kunnen we zelf veranderen aan vetzuren?
we kunnen ze onverzadigd maken in de richting van de carboxylgroep
welke vetten hebben de hoogste prioriteit in de voeding?
omega-3 PUFA (poly onverzadigd)
omega-6
MUFA (mono-onverzadigd)
verzadigd
in welke producten zit omega-3 en wat is de functie/ bij wat spelen ze een rol?
zit in visolie en walnoten
spelen een rol bi de hersenfunctie en visus
in welke producten zit omega-6 en wat is de functie/ bij wat spelen ze een rol?
zit in plantenolie
voorbeeld: arachidonzuur
speelt een rol bij ontsteking, plaatjesaggregatie, vasodilatatie en partus
in welke producten zit MUFA en wat is de functie/ bij wat spelen ze een rol?
MUFA zit in olijfolie
voorbeeld: oliezuur
het is een component van membranen
in welke producten zit verzadigde vetzuren en noem een voorbeeld?
in dierlijk vet
margarine
voorbeeld: stearinezuur
transvetzuur
wat is een trans vetzuur?
de onverzadigdheden (H+) staan niet aan dezelfde kant zoals bij een Cis zuur, maar tegen over elkaar. trans vetzuren gedragen zich als verzadigde vetzuren en komen star voor in het membraan
wat zijn voedingsvezels?
plantenmateriaal dat niet kan worden verteerd in de darm door humane enzymen
het is vooral aanwezig in celwanden van zaden, wortels, bladgroente en fruit
je hebt fermenteerbare en niet fermenteerbare vezels (niet fermenteerbare vezels worden niet afgebroken)
wat is de functie en de gunstige werking daarvan, van de voedingsvezels?
vertraagd vertering voedsel–> verlengt verzadigingsgevoel
binding water en wateropgeloste voedingsstoffen–> verlaagt GI
binding galzuren zouten–> verlaagd LDL cholesterol
activering darmperistaltiek–> bevordert stoelgang
buffering darm pH en bevordering darmflora–> verlaagt risico op colorectaal kanker
wat zijn mineralen?
het is ongeveer 3% van het lichaamsgewicht
je hebt macromineralen en spoorelementen
wat zijn macromineralen?
magnesium- calcium- fosfaat- kalium- natrium- cholride- zwavelionen
wat zijn spoorelementen?
Fe2+ F- I- Cu+ Zn2+ Co2+ Mn2+ Cr3+ seleenionen
wat zijn vitamines?
organische verbindingen
essentieel vppr de uitvoering van specifieke biochemische reacties in ons lichaam
niet of onvoldoende aangemaakt in ons lichaam
wat zijn vetoplosbare vitamines?
ADEK
wat zijn water oplosbare vitamines?
B1, B2, B3, B5, B6, biotine, foliumzuur, B12, C
wat is een co-enzym?
een actieve groep die uit de vitamine wordt gemaakr
hoe heet vitamine B1, wat is zijn co-enzym en functie?
thiamine
thiaminepyrofosfaat (TPP+)
aldehyde groep transfer
hoe heet vitamine B2, wat is zijn co-enzym en functie?
riboflavine
FAD
elektronenpaar transfer
hoe heet vitamine B3, wat is zijn co-enzym en functie?
niacin
NAD, NADP
elektronenpaar transfer
hoe heet vitamine B5, wat is zijn co-enzym en functie?
panthotenaat
co-enzym A (CoA-SH)
acrylgroep transfer
hoe heet vitamine B6, wat is zijn co-enzym en functie?
pyridoxine
pyridoxaalfosfaat
aminogroeptransfer
hoe heet vitamine B8, wat is zijn co-enzym en functie?
biotine
biocytine
carboxylgroep transfer
hoe heet vitamine B11, wat is zijn co-enzym en functie?
foliumzuur
tetrahydrofolaat (THP)
mono-c groep transfer
hoe heet vitamine B12, wat is zijn co-enzym en functie?
vitamine B12
cobalamine
alkylgroep tranfser
wat is de functie van vitamine A?
Ligand transcriptiefactor
visus
wat is de functie van vitamine C?
collageen synthese
antioxidant: beschermen moleculen die in water opgelost zijn
synthese Carnitine, noradrenaline
wat is de functie van vitamine D?
ligand transcriptiefactor
wat is de functie van vitamine E?
antioxidant: beschermen van lipiden tegen oxidatie
wat is de functie van vitamine K?
gamma-carboxylering
welk vitamine moet je niet slikken bij zwangerschap?
vitamine A
het is teratogeen
kan craniofaciale afwijkingen, hazenlip, hydrocephaly, spontane abortie etc geven
wat zin symptomen die kunnen voorkomen bij vitamine B deficiëntie?
dermatitis glossitis cheilitis vermoeidheid diarree perifere neuropathie depressiviteit verminderde spiercontractie verwardheid
wat is beriberi?
een vitamine B1 deficiëntie door eenzijdige (witte)rijstvoeding
2 vormen:
natte beriberi: vergroot hart, tachycardie, decompensatie cordis, oedeem, ascites, lactaatacidose
droge beriberi: polyneuritis, motorische en sensorische dysfunctie van de extremiteiten, verlies van oogcoordinatie
wat zijn symptomen van beriberi?
spierzwakte ataxie perifere neuropathie oogspierverlamming nystagmus geheugenproblemen
wat is wenicke Korsakoff?
een vitamine B1 deficiëntie door alcoholisme
wat zijn symptomen van Wernicke Korsakoff?
oogspierverlamming
disorientatie
extreem geheugenproblemen
coma/ dood
welke metabole paden zijn afhankelijk van TPP+ (co enzym vitamine B1)?
pyruvaatdehydrogenase in de aerobe glycolyse
a-ketoglytaraatdehydrogenase in de CZS
vertakt a-ketozuurdehydrogenase in de ammoniak afbraak
transketolase in de pentose fosfaat shunt
acetylcholine synthese (neurotransmitter synthese)
welke reacties zijn afhankelijk van vitamine B6?
transaminases bij de gluconeognese en ureumcyclus
phosphorylases in de glycogenolyse
welke carboxyleringsreacties zijn afhankelijk van biotine (vit b8)
pyruvaatcarboxylase
acetyl-CoA carboxylase
propionyl-CoA carboxylase
wat zijn oorzaken van anemie?
tekort vitamine B12 (vlees, lever, melk) of foliumzuur (bladgroente)
tekort vitamine E (bladgroente, plantenolie)
tekort ijzer (vlees)
wat is gevolg vitamine C deficiëntie?
scheurbuik
- huidbloedingen
- neusbloedingen
- gezwollen, pijnlijk tandvlees
- tanduitval
wat is gevolg vitamine E deficiëntie?
neurologische problemen
hemolytische anemie
verhoogd risico op HVZ
