9. Leki uspokajające i nasenne. Leki przeciwdepresyjne. Leki przeciwpsychotyczne. Flashcards
1
Q
leki używane do tresury zwierząt
A
chlorpromazyna
meprobamat
2
Q
jakie są leki o działaniu uspokajającymi nasennym
A
- barbiturany
- BDP
- antyhistaminiki
- wodzian chloralu
- subst. działające na pozasynaptyczne GABAA (gaboksadol, izoguawacyna)
- leki działające wybiórczo na niektóre podjednostki GABA A (zolpidem)
- agoniści rec. maletoninowych (ramelteon)
- anksjolityki bez działania nasennego (buspiron, propranolol)
- leki do stosowania w narkolepsji i katapleksji (kwas y-hydroksymasłowy - oksyban)
3
Q
wiązanie BDP do GABAA
A
y2+a1/2/3/5
nowsze: zopiklon - tylko a1
hamują szlaki, które aktualnie podlegają stymulacji GABAergicznej;
zwiększają częstotliwość otwierania kanałów Cl-;
4
Q
wiązanie barbituranów do GABAA
A
na styku a i B
uogólniona supresja OUN;
mały przepływ Cl- nawet przy braku GABA;
przedłużają czas przepływu Cl-;
5
Q
barbiturany
A
amo/seko/pento/fenobarbital
metoheksytal
tiopental
6
Q
metoheksytal i tiopental
A
- dożylnie
- szybko i krótko działają -> wprowadzenie do znieczulenia chirurgicznego
7
Q
fenobarbital
A
- doustnie
- powoli i długo działa -> zapobieganie napadom padaczkowym
(inne barbiturany do nagłych napadow nie do profilaktyki)
8
Q
amo/seko/pentobarbital
A
- doustnie
- szybko zaczynają, potem 3-8h -> problemy z zasypianiem i wybudzanie w nocy
9
Q
działania niepożądane barbituranów
A
- uogólnione zahamowanie funkcji OUN
- depresja ośrodka oddechowego
- źle gdy z innym substancjami wywołującym depresję OUN np. alkohol
- mogą uzalezniać, odstawiając trzeba obniżać dawkę
- z. abstynencyjny: wzmożona drażliwość, powrót bezsenności
- indukują enzymy wątrobowe z cyt. P450 -> wzrost metabolizmu barbituranów i innych leków
- nie stosowane jako środki uspokajające bo było dużo prób samobójczych
- indukują enzymy lizosomalne - tolerancja
10
Q
benzodiazepiny
A
alpra/esta/mida/triazolam broma/dia/flura/klona/kwa/lora/lormeta/meda/nitra/oksa/temazepam chlordiazepoksyd klobazam klorazepan dipotasowy
szybki początek, długość zależy od metabolizmu, metabolity często zachowują działanie oryginalnych BDP
anksjolityki lub nasenne
11
Q
długo działające BDP
A
- chlordiazepoksyd
dia/flura/kwazepam - detoksyfikacja uzależnionych od alko
- zapobieganie drgawkom
- leczenie spastyczności mięśniowej
- środki uspokajające (nie nasenne, bo działają do kilku dni)
- dawka nasenna wyższa niż anksjolityczna
12
Q
krótko działające BDP
A
- mida/triazolam
oksazepam
-dożylnie do znieczulenia chirurgicznego - midazolam - preanestetyk w krótkich zabiegach - midazolam
- trudności z zasypianiem - oksazepam, triazolam
- niepamięć następcza
13
Q
BDP ulegające tylko drugiej fazy metabolizmu
A
- p-drgawkowo - klonazepam
- anksjo - lora/oksazepam
- nasenne - temazepam
- bezpieczne u starszych
14
Q
działania niepożądane BDP
A
- uogólniona depresja funkcjonowania OUN
- depresja ośrodka oddechowego, gdy połączy się BDP z innymi substancjami upośledzającymi ten ośrodek np. alko
- arytmie, spadki CTK (hamują wychwyt zwrotny adenozyny)
- uzależnienie - psychiczne (euforia i deinhibicja)
fizyczne - nagłe przerwanie: niepokój, bezsenność, bóle głowy i mięśni, drażliwość
stopniowe obniżanie dawki! - nie indukują enzymów lizosomalnych jak barbiturany - wolniejszy rozwój tolerancji
15
Q
difenhydramina, hydroksyzyna
A
- antyhistaminiki
- przenikają BBB, bo w roztworze są niezjonizowane
- blokują H1 -> spadek Ach w układzie siatkowatym -> spadek poziomu świadomości, senność
- słabiej anksjo i nasennie niż barbiturany i BDP
- nie ma tolerancji i uzależnienia
- osiągnięcie efektu uspokajającego w noc przed operacją
16
Q
wodzian chloralu
A
- nefro i hepatotoksyczny
- jako prolek metabolizowany w wątrobie do trichloroetanolu
- sedacja przedoperacyjna u dzieci
17
Q
co pobudza pozasynaptyczne GABA A
A
- neuroaktywne steroidy
- tauryna
- alkohol etylowy
- niektóre analgetyki
- leki p-drgawkowe
18
Q
gaboksadol
A
- działa na pozasynaptyczne GABA A
- nasenny, wydłuża fazę 3 i 4, nie wpływa na REM
- nie zarejestrowany, bo toksyczny
19
Q
izoguawacyna, etomidat
A
- agoniści pozasynaptycznych GABA A
- etomidat - znieczulenie ogólne
20
Q
agoniści wybranych podjednostek GABA A
A
- zolpidem
zaleplon
zopiklon
eszopiklon - bardziej wybiórcze niż BDP, pobudzają tylko GABA A z a1
- szybkie i krótkie działanie, nie mają aktywnych metabolitów, nie ma sedacji następnego dnia
- zaleplon - 1h - na budzenie się w nocy
- nie zmieniają długości faz snu
(BDP wydłużają 1 i 2 - sen płytki, a skracają 3, 4 i REM)
21
Q
działania niepożądane agonistów wybranych podjednostek GABA A
A
- gorzki smak
- bóle głowy
- zmiany skórne i ze strony przewodu pokarmowego
- alergie
- tolerancja i uzależnienie
22
Q
pagoklon, ocynaplon
A
- agoniści wybranych podjednostek GABA A
- anksjo - GABA A z a2/3
- nasennie - GABA A z a1
23
Q
melatonina, ramelteon
A
- agoniści rec. melatoninowych
- melatonina - tabletki
- ramelteon - agonista rec. 1 i 2
- na problemy z zaśnięciem
- nie ma bezsenności jako efektu z odbicia
- jet-lag i praca na zmiany
24
Q
agomelatyna
A
- agonista rec. melatoninowych i 5HT2C
- ułatwia zasypianie
- antydepresyjny
25
propranolol
- anksjo bez działania nasennego
- B-adrenolityk
- lek sytuacyjny - trema
- znosi objawy zdenerwowania - tachykardia, drżenie rąk
26
buspiron
- anksjo nie nasenne
- lęk przewlekły
- działa na szlaki: 5HT, NA, Ach, D
- częściowy agonista 5HT1A -> hamuje uwalnianie 5HT -> wzrost rec. 5HT postsynaptycznych
- efekt po kilku tygodniach
- słabszy niż BDP
- nie uzależnia
27
działania niepożądane buspironu
- zawroty i bóle głowy
| - niedokrwienie serca, zawał, epizody niedokrwienia mózgu
28
oksyban
- napady narkolepsji z katapleksją
| - aktywny składnik: GHB - kwas y-hydroksymasłowy
29
co jest w pigułce gwałtu
GHB
30
leki stosowane w depresji
1. inhibitory wychwytu monoamin
- trójcykliczne antydepresanty
- wybiórcze inhibitory wychwytu zwrotnego NA/5HT
- inhibitory wychwytu NA/5HT
- NA i specyficzne 5HT leki p-depresyjne
- podwójnie 5HT leki p-depresyjne
- inhibitory wychwytu NA i D
- leki zwiększające wychwyt 5HT
- agoniści melatonergiczni
2. inhibitory rozkładu monoamin
- inhibitory MAO
31
trójcykliczne antydepresanty
- 3 pierścienie C: 2 aromatyczne + 1 cykloheptanowy
- pochodne dibenzoazepinowe: imi/dezy/klomipramina, opipramol, doksepina
- pochodne dibenzocykloheptenowe: ami/nortryptylina
- hamują wychwyt NA (aminy drugorzędowe - nor, dezy) i 5HT (aminy trzeciorzędowe - ami, klomi, imi)
- nie działają na wychwyt D
- dobre w depresji i bólu np. migrena
- efekt po kilku tygodniach, bo trzeba zmniejszyć wychwyt mediatorów, ale też down-regulation 5HT1D i a2, bo ich pobudzenie hamuje uwalnianie transmiterów z żylakowatości -> dopiero wtedy jest wystarczająco dużo neuroprzekaźnika
32
działania niepożądane trójcyklicznych antydepresantów
- serce: wpływają na kanały Na+ - opóźniają przewodnictwo - blok PK/PH (samobójstwo!)
leczenie arytmii: wodorowęglan sodu (więcej niezjonizowanych molekuł leku -> niezjonizowane nie wiążą się z kanałem)
- rec. M: sucho w buzi, zab. akomodacji, zaparcia, tachykardia, retencja moczu
- rec. H1: sedacja, wzrost masy ciała
- rec. a1: hipotonia ortostatyczna, tachykardia
- przedawkowanie: mania
33
SSRI - selektywne inhibitory wychwytu 5HT
- fluoksentyna
fluwoksamina
paroksetyna
sertralina
cytalopram (mieszanina racemiczna enecjomerów R i S)
escytalopram (enancjomer S cytalopramu, silniejszy od R)
- depresja, jadłowstręt, bulimia, ataki paniki
- nie są kardiotoksyczne
- nie łączą się z rec. M, a, H, D
34
działania niepożądane SSRI
- zab. funkcji seksualnych
- zab. przewodu pokarmowego
- zab. wydzielania ADH
- zab. glikemii
- z inhibitorami MAO: zespół serotoninowy: wzrost 5HT, hipertermia, skurcze, zab. krążenia i świadomości
35
SNRI - selektywne inhibitory wychwytu NA
- reboksetyna, wiloksazyna
| - intensywne leczenie depresji
36
działania niepożądane SNRI
- nadmierne pobudzenie u. adrenergicznego: tachykardia, zab. CTK, bóle i zawroty głowy, trudności w oddawaniu moczu
37
SSNRI - inhibitory wychwytu 5HT i NA
- wenlafaksyna, duloksetyna, milnacypran
- duża depresja bez poprawy po SSRI, ból neuropatyczny
- mała dawka: hamują wychwyt 5HT
duża dawka: hamują wychwyt 5HT i NA - jak trójcykliczne, ale bez tylu objawów ubocznych
38
działania niepożądane SSNRI
- bóle głowy
- nudności
- nocne poty
- efekty po kilku tygodniach, więc na początku bez poprawy mogą być samobójstwa
39
NaSSA - NA i specyficzne 5HT leki p-depresyjne
- mirtazapina
- enancjomer S(+): antagonista presynaptycznych a2 i 5HT2
- enancjomer R(-): antagonista 5HT3
- zwiększa wyrzut NA (hamowanie a2)
- sprawia, że 5HT po uwolnieniu silniej oddziałuje na 5HT 1 (bo nie może się wiązać z 5HT2/3)
- nie zwiększa wyrzutu 5HT!
- ciężka depresja
40
działania niepożądane mirtazapiny
resztkowe hamowanie H1 - sedacja, wzrost apetytu i masy ciała
41
podwójne 5HT leki p-depresyjne
- nefazodon, trazodon
- trochę hamują wychwyt 5HT
- silni antagoniści 5HT2 (ich stymulacja: niepokój, bezsenność, pobudzenie psychoruchowe, zab. seksualne)
- depresja połączona z lękiem
- nefazodon - wycofany, bo hepatotoksyczny
42
działania niepożądane podwójnych 5HT leków p-depresyjnych
senność, bóle głowy, nudności
43
inhibitor wychwytu NA i D
- bupropion
- nie ma wpływu na wychwyt 5HT
- podobnie jak amfetamina, ale słabiej
- ciężka depresja
- może dać napad drgawkowy
44
selektywne wzmacniacze wychwytu 5HT
- tianeptyna
- zwiększa wychwyt zwrotny 5HT -> mniej dostępna w szczelinie synaptycznej
- zwiększa też uwalnianie 5HT
- niejasny do końca mechanizm
45
agoniści rec. melatonergicznych
- agomelatyn
- rec. MT1, MT2
- też antagonista 5HT2C
- duża depresja z lękiem
- działania niepożądane: senność
46
inhibitory MAO
- hamują rozkład katecholamin w OUN
- nie używać z lekami hamującymi wychwyt zwrotny NA lub 5HT -> z. serotoninowy
- nie jeść tyraminy (niektóre sery, wina) -> MAO jej nie rozłoży i może dać przełom nadciśnieniowy, bo jest pośrednim sympatykomimetykiem
- starsze: iproniazyd, fenelzyna, tranylcypromina, izokarboksazyd - nieodwracalne
- nowsze: moklobemid, befloksaton, brofaromina - odwracalne i działają wybiórczo na izoformę A odpowiedzialną za rozkład NA i 5HT
47
działania niepożądane inhibitorów MAO
bóle i zawroty głowy
zab. snu
stany splątania
48
inne leki p-depresyjne
- wyciąg z dziurawca - hipercyna i inne hamujące MAO i wychwyt 5HT -> mniejszy efekt, ale tez mniejsze działanie niepożądane
- sole litu - zmniejszają tworzenie IP3, a przez to szanse wystąpienia epizodu maniakalnego, podwyższają nastrój u osób z obniżonym = stabilizują nastrój
- karbamazepina
- kwas walproinowy
49
działania niepożądane soli litu
- neurotoksyczność
- arytmie
- wzrost masy ciała
- uczucie splątania
- wielomocz
50
typowe neuroleptyki
- antagoniści rec. D2
- słabo działają na 5HT2
- inne receptory - objawy niepożądane pozapiramidowe
- pochodne fenotiazyny z łańcuchem alifatycznym: chlorpromazyna, lewomepromazyna, promazyna
- pochodne fenotiazyny z grupą piperazynową: perfenazyna, prochlorperazyna, perazyna, flufenazyna
- pochodne butyrofenonu: haloperydol
- pochodne tioksantenu: flupentyksol, chlorprotyksen, zuklopentyksol
51
co leczymy neuroleptykami
- schizofrenia
- depresja
- autyzm
- zab. odżywiania
- długotrwała czkawka <3
52
neuroleptyki typowe - działania niepożądane pozapiramidowe
- związane z blokowaniem rec. D w prążkowiu
- parkinsonizm polekowy: sztywność, utrudnienie wykonywania ruchów dowolnych, drżenie
- akatyzja: niepokój motoryczny, tendencja do ciągłego wykonywania ruchów, trudność w pozostaniu bezruchu
- dystonie: zwiększone i zaburzone nap. mięśniowe
53
neuroleptyki typowe - działania niepożądane pozapiramidowe 'w klasie'
- dyskinezy późne: rozplem postsynaptycznych rec. D w wyniku ich długotrwałego zablokowania
- mogą być nieodwracalne
- niezależne od woli, powtarzające się ruchy języka i warg
- hamowanie rec. D w szlaku wydzielania PRL -> hiperPRL, ginekomastia, zab. płodności u kobiet, nieregularne miesiączki
54
neuroleptyki typowe - działania niepożądane 'poza klasą'
- antagoniści a1 - niedociśnienie ortostatyczne
- antagoniści H1 - sedacja
- antagoniści M - zab. akomodacji i perystaltyki, sucho w buzi
55
atypowe neuroleptyki
- antagoniści 5HT2
- trochę działają na rec. D2
(molindon - wycofany, atypowy, ale silniejszy antagonista D2 niż 5HT2)
(amisulpryd, kwetiapina - nie są antagonistami 5HT2 ani D4)
(arypiprazol - antag. 5HT2, agonista D2)
- pochodne diazepiny oraz oksazepiny: klozapina, olanzapina, kwetiapina
- pochodne benzamidowe: sulpiryd, tiapryd, amisulpryd
- pochodne indolowe: sertyndol, zyprazydon
- pochodne chinolinowe: arypiprazol
- pochodne benzoksazolowe: rysperydon
- dla opornych na leki typowe
56
klozapina
- neuroleptyk atypowy
- powinowactwo do 5HT2 i D4, mniej do D2 -> super w schizofrenii, ale u części daje agranulocytozę
- działania niepożądane: antag. a i M ->hipotonia ortostatyczna, zab. perystaltyki, akomodacji, sucho w buzi, sedacja
57
olanzapina
- neuroleptyk atypowy
- słabsza sedacja
- małe działania uboczne pozapiramidowe
- długo: wzrost masy ciała, z. metaboliczny (zab. metabolizmu lipidów i węglowodanów) - częste dla atypowych
58
rysperydon, sertyndol, zyprazydon
- neuroleptyk atypowy
| - wydłużają QT - arytmie
