11. Leki odkażające, Chemioterapeutyki przeciwbakteryjne (pochodne nitrofuranu, pochodne nitroimidazolu, chinolony przeciwbakteryjne, antagoniści kwasu foliowego)

Question 1

utleniające środki odkażające

Answer 1

utleniają SH w enzymach i białkach strukturalnych
utleniają DNA

nadtlenek wodoru - 30% przyżega; 3% aq. przemywanie ran; 0,5 % aq. płukanie buzi;
niszczy przetrwalniki!

nadtlenek benzoilu - utl., keratolit., trądzik młodzieńczy

nadmanganian potasu - 0,03-0,1% odkażanie ran i błon śl.; >0,02% silnie drażni
niszczy przetrwalniki!

Question 2

środki odkażające - kwasy

Answer 2

denaturują
rozszczepiają DNA

k. salicylowy - keratolit., 2-10% alk. polepsza penetrację alkoholu w naskórku
k. benzoesowy - konserwacja jedzenia (nasilenie wrzodów, słabo wykrztuśnie); estry k. paraaminobenzoesowego - konserwanty leków

Question 3

formaldehyd

Answer 3

• bakterio, grzybo, wirusobójczy; po wielu h niszczy przetrwalniki
• 40% martwica
• 2-10% odkażanie narzędzi i urządzeń sanitarnych
• amoniak znosi jego działanie!
• paraformaldehyd - polimer, uwalnia formal. po ogrzaniu
• długa ekspozycja: zap. spojówek i śluzówki nosa i gardła
• ostre zatrucie: martwica śluzówki w buzi, GDO, przełyku (kwasica!)
• metenamina - urotropina - odkażanie dróg moczowych z wit. C; w kwaśnym pH uwalnia formaldehyd

Question 4

aldehyd glutarowy

Answer 4

bakterio, grzybo, wiruso, przetrwalnikobójczo

sterylizacja sprzętu

Question 5

taurolidyna

Answer 5

tauryna+formaldehyd
bakterio, grzybobójczo
miejscowo leczenie ran tk. miękkich i kości
0,5-2% płukanie jam ciała (otrzewna)

Question 6

alkohol etylowy

Answer 6

bakterio, grzybo, wirusobójczy
NIE niszczy przetrwalników!!
optymalnie 70%
odkażanie nieuszkodzonej skóry

Question 7

fenole

Answer 7

fenol - nieużywany
pochodne chlorowane: heksachlorofen, chlorokrezol i inne: arylofenole, krezol, tymol, ksylenol, eugenol

tryklozan - bakterio (G+), grzybo, słabo wirusobójczo; hamuje enzymy syntezy lipidów błon bakterii; kosmetyki -> oporność krzyżowa

Question 8

chloraminy

Answer 8

chloramina B- 2-5% odkażanie pommieszczeń i urządzen sanitarnych; 0,5-2% odkażanie tkanin, sprzętu, rąk

chloramina T - 0,25-,5% odkażanie rąk; 0,05-0,25% płukanie buzi, pęcherza, pochwy, odkażanie wody

Question 9

chlorheksydyna

Answer 9

bakterio, grzybo, wirusoSTATYCZNIE
nie drażni
odkażanie rąk, pola op., jam ciała, bł. śluz.
nie hamuje P. aeruginosa
przenika przez skórę noworodków - zatrucia
brunatne zabarwienie zębów
NIE w czasie op. na uchu środ. i neurochir. bo uszkadza nerwy

Question 10

jodyna

Answer 10

3% alk.
bakterio, grzybo, wiruso, powoli przetrwalnikobójczo
zabija pierwotniaki!
odkażanie skóry nieuszkodzonej - podrażnienie i alergie;
nie w nadcz. tarczycy
korozja metali
palna

Question 11

płyn Lugola

Answer 11

I w KI aq.
pędzlowanie migdałków i buzi
nie w nadcz. tarczycy

Question 12

jodofory

Answer 12

koloidalny r-r jodu w amfifilnych polimerach powoli uwalniające jod;
mniej drażnią niż jodyna;
skóra i śluzówki
nie w nadcz. tarczycy

Question 13

zw. srebra

Answer 13

azotan Ag - 10-20% niszczy tkanki; mniej - odkażająco; przemywanie pęcherza, zabieg Credego; barwi na niebiesko, więc nie na ziarninujące rany

proteinian Ag - 0,5-10% roztwór; 2-10% maść; skóra i rany; bezpieczniejszy niż azotan

sulfadiazyna - sól Ag - Dermazin na oparzenia

Question 14

zw rtęci

Answer 14

tlenki - derma

tiomerosal - 0,001-0,004% - konserwant szczepionek i antytoksyn

Question 15

detergenty

Answer 15

chlorek benzalkonium
chlorek benzoksonium
etylosiarczan mecetronium
cetylpirydynium

tenzydy kationowe -> odkażanie skóry i śluzówek (buzia)
niszczą G+, słabiej G-
nie zabijają prątków i przetrwalników, zmiennie wirusy
inaktywowane przez tenzydy anionowe (mydła) - nie stosować razem

Question 16

etakrydyna

Answer 16

rivanol - żółty barwnik anilinowy
odkażanie ran i błon śluz.
opatrunki mokre i przemywanie - 0,1-0,5%

Question 17

fiolet krystaliczny

Answer 17

pyoctaninum coeruleum
odkażanie skóry i bł. śluz. - 0,01-0,1%
nie na ziarninujące rany, bo barwi

Question 18

błękit metylenowy

Answer 18

methylenum coeruleum

przemywanie pęcherza i ran - 0,05-01%

Question 19

pochodne chinoliny

Answer 19

chlorchinaldol, kliochinol
- podczas metabolizmu powstają wolnorodnikowe pochodne chlorowe, które uszkadzają DNA i białka
- względnie uszkadzają drobnoustroje
- G+, słabiej grzyby, pierwotniaki - rzęsistek pochwowy, pełzak czerwonki
- brak oporności wtórnej
- maść - zakażenia bakteryjne i grzybicze
tabletki - przewód pokarmowy
globulki dopochwowe
- miejscowo w rzęsistkowicy
- rzadko używane

Question 20

działania niepożądane pochodnych chinoliny

Answer 20

• długie stosowanie - SMON - ciężkie uszkodzenie OUN: bóle, zab. czucia i ruchu, ubytek wzroku, ślepota
• nudności, wymioty, reakcje skórne

Question 21

pochodne nitrofuranu

Answer 21

nitrofurantoina
furagina
nifuroksazyd
furazolidon
nifurzyd
nitrofural

• redukowane do wolnych rodników nitrowych, które uszkadzają DNA i białka
• w większych stężeniach hamują enzymy przemian węglowodanów
• bakteriostatyczne, w dużych stężeniach bakteriobójcze
• względnie selektywnie uszkadzają drobnoustroje
• G+, G-, niektóre grzyby i pierwotniaki (G. lamblia)
• NIE niszczy P. aeruginosa, Acinetobacter spp.
• nie ma oporności wtórnej
• nie w ciąży, niemowlęta, ciężkie uszkodzenie wątroby, niewydolność nerek
• mogą dać reakcję disulfiramową

Question 22

nitrofurantoina

Answer 22

• wchłania się z PP i może osiągać w tkankach większe stężenia
• niestosowana bo działania niepożądane: polineuropatie, anemia hemolityczna, zwłókniające zap. płuc, reakcje alergiczne, nudności, wymioty, jadłowstręt
• antagonista k. nalidyksowego i słabiej innych chinolonów

Question 23

furagina

Answer 23

• wchłania się z PP, natychmiast do moczu

- niepowikłane zakażenia prostaty i dróg moczowych ( NIE Proteus, Pseudomonas, Acitenobacter, Klebsiella)

Question 24

nifuroksazyd i furazolidon

Answer 24

• nie wchłaniają się z PP
• ostre biegunki, salmonelloza, giardiaza
• furazolidon: hamuje MAO -> hipotonia ortostatyczna

Question 25

nitrofural

Answer 25

• miejscowo wyprzenia bakt. i grzyb. skóry, zakażenia buzi

- dz. niepożądane: skórne odczyny alergiczne

Question 26

pochodne nitroimidazolu

Answer 26

• metronidazol, tynidazol, nimorazol, ornidazol
• grupa nitrowa redukowana do wolnych rodników nitrowych - redukcja przy małej ilości tlenu
• bakterie beztlenowe, pierwotniaki o metabolizmie beztlenowym (rzęsistek pochwowy, pełzak czerwonki)
• oporność wtórna bardziej u bakterii (70% H. pylori w PL ma oporność na metronidazol)
• ogólnie i miejscowo
• dobrze przenikają do narządów i OUN
• wydalane przez nerki w postaci niezmienionej
• terapia zakażeń drobnoustrojami beztlenowymi lub florą mieszaną
• zakażenia przyzębia, H. pylori, rzekomobłoniaste zap. j. grubego, Crohn, CU, trądzik różowaty, mieszane zak. skóry
• z wyboru: rzęsistkowica, giardiaza, amebioza
• dz. niepożądane: z PP (nudności, wymioty, biegunka, obłożony język, zap. trzustki, metaliczny smak), zab. neurologiczne (bóle głowy, encefalopatia, parestezje, ataksja, drgawki), z krwi (agranulocytoza, pancytopenia)
• dają reakcję disulfiramową
• nasilają doustne koagulanty
• NIE noworody, karmiące, I trymestr; II i III tylko gdy b. trzeba

metronidazol barwi mocz na brązowo

Question 27

sulfonamidy

Answer 27

• hamują syntezę kwasy dihydrofoliowego konkurując z PABA
• bakteriostatyczne
• G+ (też Nocardia) i G- (E. coli, Klebsiella, Salmonella, Shigella, Entereobacter), Chlamydia, pierwotniaki, grzyby (Pneumocystis)
• słabo na bakt. beztlenowe, Pseudomonas, Proteus, Serratia, Treponema, mikoplazmy - niewrażliwe
• stymuluje riketsję
• wydalane z moczem w postaci niezmienionej lub acetylowane i glukuronidowane
• w pH<7 -> krystaluria
• niwelowane przez prokainę i tetrakainę (metabolizowane do PABA)
• słabo gdy ropa
• silnie wiążą się z białkami osocza (interakcje z doustnymi hipoglikemizującymi lub antykoagulantami) i pogłębiają toksyczność metotreksatu
• leczenie jaglicy
• oczyszczanie PP przed operacją
• zakażenia skóry
• pochodne w bakteryjnym zap. spojówek

Question 28

mechanizmy oporności na sulfonamidy

Answer 28

• nadprodukcja PABA
• mutacja syntazy dihydrofolianu (najszybciej się rozprzestrzenia - plazmid)
• zmniejszenie przepuszczalności błony bakterii dla leków

Question 29

doustne sulfonamidy

Answer 29

krótko: sulfizoksazol (sulfafurazol), sulfametyzol, sulfakarbamid, sulfadymidyna

średnio: sulfametoksazol, sulfapirydyna

długo: sulfadoksyna, sulfalen

Question 30

miejscowe sulfonamidy

Answer 30

sulfacetamid - do worka spojówkowego

ftalylosulfatiazol, sukcynylosulfatiazol - doustnie, nie wchłania się z PP

sulfanilamid, mafenid, sulfadiazyna (sól srebrowa) - na skórę