10. Leczenie w chorobie Parkinsona. Leki przeciwpadaczkowe. Substancje stymulujące CSN, psychozomimetyczne oraz wywołujące uzależnienia. Flashcards
1
Q
używane w leczeniu Parkinsona
A
- prekursory D
- agoniści rec. D
- inhibitory metabolizmu lewodopy i D
- leki cholinolityczne
2
Q
LDOPA
A
- bezpośredni prekursor D, w mózgu metabolizowana do D przez dekarboksylazę aminikwasów aromatycznych
- wykorzystuje transporter dla aminokwasów obojętnych, więc posiłek bogatobiałkowy może zmniejszyć jej wchłanianie
- turboskuteczna
- stosować jak już nic innego nie działa
3
Q
minusy LDOPY
A
- po latach jej skuteczność spada - down-regulation receptorów, bo dawkowanie nie dozwierciedla dobrze jej fizjologicznego wydzielania
- zamienia się w D także na obwodzie - rozszerzenie naczyń, hipotonia ortostatyczna, nudności; trzeba podawać z karbidopą, która nie przechodzi BBB i jest inhibitorem dekarboksylazy
- działania niepożądane:
- ataki psychozy
- on-off - raz super, a raz są objawy, głównie akineza; wynika ze zmiana wrażliwości komórek na LDOPĘ; w okresie on też są dyskinezy np. nie do opanowania rytmiczne ruchy głowy, tułowia;
- dyskinezy
4
Q
agoniści rec. D
A
- pochodne alkaloidów sporyszu:
bromokryptyna - agonista D2, antag. D1
pergolid - agonista D1 i D2 - inne:
pramipeksol, ropinirol - agoniści bardziej D3 niż D2
pirybedyl
rotygotyna - w plastrach
apomorfina - w zastrzykach na silne hipokinezy, do szybkiego ich zniesienia - brak interferencji z wchłanianiem i metabolizmem LDOPY - mogą być też w późnych stadiach
5
Q
działania niepożądane agonistów rec. D
A
- pochodne alkaloidów sporyszu - niedociśnienie, nudności, obrzęk
- sedacja, halucynacje
6
Q
inhibitory metabolizmu LDOPY i D
A
- inhibitory MAOB (D)
- inhibitory COMT (LDOPA)
7
Q
inhibitory MAOB
A
- selegilina - metabolizowana do amfetaminy - bezzsenność, niepokój; rzadziej stosowana;
- rasagilina - niemetabolizowana do amfetaminy
- najpierw sama, później z LDOPĄ
8
Q
inhibitory COMT
A
- tolkapona - w mózgu i na obwodzie; hepatotoksyczny
- entakapon - tylko na obwodzie (nie przechodzi BBB)
- z karbidopą, bo zwiększają dostępność D w innym mechanizmie
9
Q
działanie niepożądane inhibitorów COMT
A
nudności, biegunka
10
Q
leki cholinolityczne
A
- benzatropina
- triheksyfenidyl
- biperyden
- jako leki wspomagające
- znoszą drżenie mięśniowe, mniej sztywność i hipokinezę
- w parkinsonizmie polekowym
11
Q
amantydyna
A
- lek p-wirusowy na grypę
- nasila uwalnianie D i hamuje jej wychwyt presynaptyczny
- blokuje przez NMDA uwalnianie Ach
- dobrze tolerowany, mniej skuteczny od LDOPY
12
Q
działania niepożądane amantydyny
A
zab. snu, pobudzenie psychoruchowe, zatrzymanie moczu, sinica marmurkowata skóry, wydłużenie QT
13
Q
nowe leki na Parkinsona
A
- LDOPA o przedłużonym działaniu
- fipamezol - anatgonista a2, zmniejsza dyskinezy po LDOPIE
- preladenant - anatgonista A2A, zwiększa stymulację szlakiem dopaminergicznym, wspomaga leczenie LDOPĄ (mniejsza dawka)
- terapia genowa - geny produkujące:
neurturynę (ochrona neuronów produkujących D),
dekarboksylazę kw. glutaminowego (zmniejszenie nieprawidłowej akt. w mózgu),
hydroksylazę Tyr (zwiększenie produkcji LDOPY)
14
Q
leki hamujące dokomórkowy napływ kationów
A
etosuksymid fenytoina (pochodna - fosfenytoina) karbamazepina, okskarbazepina lamotrygina zonisamid lakozamid
działanie mieszane: kwas walproinowy topiramat felbamat gabapentyna pregabalina lewetyracetam fenobarbital
15
Q
etosuksymid
A
- hamuje przewodnictwo przez napięciowo zależne kanały Ca+ typu T we wzgórzu
- lek I rzutu w napadach uogólnionych typu nieświadomości
16
Q
etosuksymid - działania niepożądane
A
zab. żołądkowo - jelitowe
senność
ataksja
można dać raz dziennie, bo duże T1/2, ale jest duża senność, więc lepiej podzielić dawkę
17
Q
fenytoina
A
- hamuje napięciowo zależne kanały Na+, przedłużając ich czas inaktywacji
- w napadach częściowych i uogólnionych toniczno - klonicznych
- nie w nieświadomości, bo pogarsza przebieg!
18
Q
fenytoina - działania niepożądane
A
- hirsutyzm
- zab. metabolizmu kolagenu - przerost dziąseł 9nie dla dzieci!)
- zab. metabolizm folianów - anemia megaloblastyczna
- efekty teratogenne: wady serca, twarzoczaszki, mikrocefalia,opóźnienia rozwojowe
- indukuje enzymy cyt. P450 - zmniejsza stężenie innych leków, utrudnia politerapię padaczki
- wzrost metabolizmu wit. K - suplementacja
- trzeba monitorować stężenie w surowicy, bo po doustnym podaniu stężenie różni się osobniczo, bo geny, inny metabolizm w niskich/wysokich dawkach
19
Q
fosfenytoina
A
- lepiej rozpuszczalna pochodna fenytoiny
- lepiej uzyskać stabilne stężenie
20
Q
karbamazepina
A
- hamuje napięciowo zależne kanały Na+
- napady częściowe i wtórnie uogólnione
- mało wpływa na funkcje poznawcze, zdolność uczenia się, zachowanie
- korzystnie w neuralgii n. trójdzielnego (analgezja) i chorobie afektywnej dwubiegunowej (antydepresyjnie)
21
Q
karbamazepina - działanie niepożądane
A
- nie w nieświadomości - pogarsza!
- indukuje enzymy mikrosomalne - utrudnia politerapię
22
Q
okskarbazepina
A
- podobna do karbamazepiny
- prolek wymagający aktywacji do pochodnej monohydroksylowej
- nie indukuje enzymów mikrosomalnych
- może dać hiponatremię
23
Q
lamotrygina
A
- hamuje napięciowo zależne kanały Na+
- lek wspomagający
- napady częściowe i uogólnione: t-k, atoniczne i nieświadomości
24
Q
lamotrygina - działania niepożądane
A
ataksja
zab. widzenia
wysypki skórne -> rumień wielopostaciowy -> z. Stevena-Johnsona
gorzej gdy podawany z karbamazepiną, kwasem walproinowym
25
zonisamid
- hamuje napięciowo zależne kanały Na+ i Ca2+ typu T
- lek wspomagający
- napady częściowe i uogólnione t-k
- duże T1/2 - nawadniać, żeby się dobrze wydalał z moczem
26
zonisamid - działania niepożądane
```
senność
ataksja
zawroty i bóle głowy
zab. pamięci
splątanie
zab. hematopoezy
kamica moczowa
wypryski skórne
```
27
lakozamid
- hamuje napięciowo zalezne kanały Na+: nie stabilizuje w stanie nieaktywnym, ale nasila wolną inaktywację (w neuronach wilokrotnie pobudzanych w krótkim czasie - w ośrodku epileptogennym)
- nie daje pełnej refrakcji, ale zmniejsza wrażliwość na nadchodzące bodźce
- lek wspomagający
- napady częściowe i wtórnie uogólnione
- neuropatia cukrzycowa
- dobrze tolerowany: zawroty głowy, nudności, depresja
28
kwas walproinowy
- wolny kwas, sól sodowa, 1:1 kwas i jego sól diwalproeks
- diwalproeks - wolniej wchłaniany, mniej działań niepożądanych z OUN i p. pokarmowego
- walpromid - prolek, też w chorobie afektywnej dwubiegunowej
- hamowanie kanałów Ca2+ typu T i napięciowo zależnych kanałów Na+, zwiększenie działania dekarboksylazy kw. glutaminowego, hamowanie aktywności enzymów rozkładających GABA
- napady częściowe i uogólnione t-k, ich modyfikacje, nieświadomość
- u osób z napadami złożonymi i gdy leki podstawowe dla danych napadów nie działają
29
kwas walproinowy - działania niepożądane
- podrażnienie p. pokarmowego
- pobudzenie apetytu i wzrost masy ciała
- ataksja
- drżenie mięśniowe
- hepatotoksyczność - niewydolność
- nie u dzieci < 2 lata
- ciąża - rozszczep kręgosłupa
30
topiramat
- hamuje napięciowo zależne kanały Na+, blokuje rec. AMPA typu kainowego, nasila aktywację GABAA przez GABA
- monoterapia napadów częściowych
- dodatkowo w leczeniu napadów uogólnionych t-k i częściowych (gdy nie działają inne)
31
topiramat - działania niepożądane
```
sedacja
spowolnienie psychomotoryczne
problemy z mową
uczucie zmęczenia
kamica moczowa i parestezje, bo słaby inhibitor anhydrazy weglanowej
```
32
felbamat
- blokuje miejsce wiążące Gly na NMDA
- b. skuteczny w napadach częściowych i uogólnionych t-k
- nie daje działania nasennego ani zmian w zachowaniu, co zdarza się po lekach działających na NMDA
33
felbamat - działania niepożądane
```
niedokrwistość aplastyczna
ostra niewydolność wątroby - tylko dla najgorszych przypadków
fotouczulenie
zab. chodu
zmiany skórne
zab. żołądkowo - jelitowe
zawroty głowy
```
34
gabapentyna
- analog GABA
- nie działa na rec. GABA, ale zwiększa uwalnianie GABA z OUN, hamuje napięciowo zależne kanały Ca2+ aktywowane dużą zmianą potencjału
- napady częściowe - lek dodatkowy
- obwodowa neuropatia cukrzycowa
- profilaktyka migreny
35
gabapentyna - działania niepożądane
- ataksja
- zawroty głowy
- drżenia mięśniowe
- oczopląs
36
pregabalina
- analog GABA
- wiąże się (hamuje) z napięciowo zależnym kanałem Ca2+ aktywowanym dużą zmianą potencjału w tym samym miejscu co gabapentyna
- zwiększa ilość dostępnego GABA stymulując dekarboksylazę kwasu glutaminowego
- dodatkowo w napadach częściowych i wtórnie uogólnionych
- stany lękowe
- bóle neuropatyczne
37
pregabalina - działania niepożądane
```
zawroty głowy
splątanie
zab. widzenia
drżenia
ataksja
```
38
lewetyracetam
- hamuje powstawanie serii potencjałów czynnościowych o dużej częstotliwości (> 10Hz)
- działa na kanały Ca2+ zależne od dużych zmian potencjału i układ GABAergiczny
- dodatkowo w napadach częściowych - dzieci!
39
lewetyracetam - działania niepożądane
senność
uczucie zmęczenia
psychozy
zab. hematologiczne
40
fenobarbital
- lek II rzutu w napadach częściowych i uogólnionych t-k
- dodatkowo w bezsenności, sedacji przedoperacyjnej
- nie w nieświadomości!
- agonista GABAA
41
fenobarbital - działania niepożądane
```
senność
ataksja
zawroty głowy
depresja
spadek libido
z. Stevena-Johnsona
zab. hematologiczne
```
42
prymidon
- fnobarbital + PEMA (amid kwasu fenyloetylomalonowego
- działanie jak fenobarbital + PEMA hamuje napięciowo zalezne kanały Na+
- napady częściowe i uogólnione t-k
- nie w nieświadomości!
43
midazolam, diazepam, lorazepam, klorazepan dipotasowy
- BDP
- napady częściowe i uogólnione t-k
- w stanach ostrych, bo bardzo nasenne
44
klonazepam
- BDP
- hamuje kanały Ca2+ typu T
- nieświadomość
- tylko w przypadkach opornych na leczenie bo działanie niepożądane
45
tiagabina
- inhibitor wychwytu zwrotnego GABA przez neurony i glej, nasila działanie GABA na rec. postsynaptyczne
- dodatkowo w napadach częściowych i wtórnie uogólnionych
- nie w nieświadomości i u dzieci <12 lat
46
tiagabina - działania niepożądane
niewielkie i przemijające: zawroty głowy, senność, zmęczenie, drżenia, splątanie, zab. pola widzenia
47
wigabatryna
- analog GABA, ale nie działa z rec., tylko hamuje rozkład GABA przez nieodwracalne zahamowanie transaminazy GABA
- dodatkowo w napadach częściowych opornych na leczenie
- monoterapia napadów zgięciowych u niemowląt - z. Westa
48
wigabatryna - działanie niepożądane
senność
zab. koncentracji
nieodwracalne ubytki pola widzenia
49
leki zmniejszające transmisję szlakiem stymulującym glutaminergicznym
działają na NMDA:
topiramat
felbamat
fenobarbital
50
leczenie napadów częściowych i uogólnionych t-k
I. karbamazepina, fenytoina, kwas walproinowy
II. fenobarbital, prymidon
III. I lub II + lamotrygina, topiramat
51
leczenie napadów nieswiadomości
dzieci: etosuksymid
| dorośli i pacjenci z różnymi napadami: kwas walproinowy
52
leczenie napadów mioklonicznych i atonicznych
kwas walproinowy
53
leczenie stanu padaczkowego
dożylnie: diazepam, lorazepam
| potem: fenobarbital, fosfenytoina w celu ochrony przed drgawkami
